Ông Liu Zhongtian, người được mệnh danh là 'ông trùm nhôm' của châu Á, có một sự nghiệp thành công sớm. Giờ đây, sau những rắc rối về thuế và pháp lý với Mỹ, công ty nhôm của ông đã bị buộc phải hủy niêm yết.
China Zhongwang Holdings Ltd., công ty được thành lập bởi ông Liu Zhongtian, đã bị buộc phải hủy niêm yết khỏi Sở giao dịch chứng khoán Hong Kong vào ngày 13/04.
Ông Liu vốn là một cậu học sinh 14 tuổi bỏ học ở vùng nông thôn Trung Quốc. Ông đã vay 200 CNY (nhân dân tệ) (khoảng 29 USD) để bắt đầu kinh doanh và cuối cùng trở nên nổi tiếng với cái tên “ông trùm nhôm” của châu Á. Ông từng là người giàu nhất vùng Đông Bắc Trung Quốc.
Trong suốt sự nghiệp kéo dài 3 thập kỷ của mình, ông Liu đã trải qua tất cả những thăng trầm của một Đảng Cộng sản Trung Quốc (ĐCSTQ) vốn luôn thay đổi.
Vào đầu những năm 1980, khi nền kinh tế kế hoạch hóa của Trung Quốc đi vào ngõ cụt, ĐCSTQ bắt đầu cải cách hướng tới nền kinh tế thị trường bằng cách thực hiện hệ thống giá kép. Nhiều doanh nhân biết cách làm việc với các quan chức có thể mua hàng hóa với giá cố định ở mức thấp và bán theo giá thị trường. Điều này dẫn đến việc giới đầu sỏ Trung Quốc có thể trở nên giàu có chỉ sau một đêm. Tuy nhiên, nền kinh tế Trung Quốc đã trở nên hỗn loạn. Thời đại đó được đánh dấu bằng sự thông đồng giữa các quan chức chính phủ và các khu vực kinh doanh.
Thành công sớm
Vào cuối những năm 1980, ông Liu chuyển sang kinh doanh công nghiệp. Năm 1989, ông thành lập một nhà máy hóa chất ở thành phố Liêu Dương, tỉnh Liêu Ninh, ở tuổi 25. Năm 1993, ông thành lập công ty liên doanh Trung - Hong Kong, Liaoning Zhongwang, chuyên sản xuất nhôm định hình cho xây dựng. Nhà đầu tư Hong Kong của công ty chỉ là một vỏ bọc, và được ông Liu sở hữu 100%. Vào thời điểm đó, liên doanh được hưởng các lợi thế về thuế bổ sung, tạo điều kiện thuận lợi cho việc niêm yết Zhongwang Holdings trên Sở giao dịch chứng khoán Hong Kong trong tương lai.
Năm 1994, nhôm định hình phục vụ xây dựng của Zhongwang chính thức được tung ra thị trường. Dựa vào sự mở rộng mạnh mẽ của ngành bất động sản Trung Quốc, hoạt động kinh doanh nhôm định hình của ông Liu đã phát triển nhanh chóng. Công suất sản xuất của công ty đã tăng từ 0 lên hơn 100.000 tấn chỉ sau 3 năm. Ông Liu bây giờ đã trở thành một doanh nhân thành đạt.
Năm 2001, ông Liu từ chối kế hoạch mua lại Zhongwang Holdings của công ty nhôm Alcoa Inc. có trụ sở tại Mỹ. Ông bắt đầu tung sản phẩm nhôm định hình công nghiệp ra toàn thị trường [không chỉ giới hạn ở lĩnh vực xây dựng]. Đến năm 2008, năng lực sản xuất của Zhongwang vượt quá 530.000 tấn, đứng thứ 3 thế giới và đứng đầu châu Á. Công ty hợp tác với nhiều nhà sản xuất ô tô quốc tế lớn và là nhà cung cấp chính vật liệu nhôm định hình cho toàn bộ đầu máy và toa xe lửa tốc độ cao ở Trung Quốc. Các sản phẩm của công ty được sử dụng rộng rãi trong xây dựng, giao thông vận tải, máy móc thiết bị và kỹ thuật điện.
Vào tháng 05/2009, China Zhongwang Holdings Limited đã niêm yết thành công trên Sở giao dịch chứng khoán Hong Kong, đánh dấu đợt IPO lớn nhất trên thị trường vốn toàn cầu kể từ cuộc khủng hoảng thế chấp dưới chuẩn ở Mỹ (cuộc khủng hoảng xuất hiện từ năm 2007, chính là thứ thúc đẩy khủng hoảng tài chính toàn cầu 2007 - 2008). Công ty đã huy động được tổng cộng 1,3 tỷ USD. Nhờ đó, giá trị tài sản ròng của ông Liu tăng vọt lên 24 tỷ CNY (nhân dân tệ) (khoảng 3,5 tỷ USD) vào thời điểm đó, trở thành người giàu nhất Trung Quốc.
Đi xuống
Trong lúc tìm cách niêm yết công ty của mình, ông Liu cũng tham gia cộng đồng chính trị tinh hoa của ĐCSTQ. Ông giữ chức vụ đại biểu của Đại hội Đại biểu Nhân dân Toàn quốc của ĐCSTQ trong 10 năm liên tiếp từ tháng 03/2003 đến tháng 03/2013. Đó là vinh dự cao nhất mà ĐCSTQ trao cho cho các doanh nhân tư nhân.
Ông Liu tham gia vào lĩnh vực tài chính chủ yếu thông qua việc nắm giữ cổ phần kể từ năm 2011. Tính đến năm 2018, ông đã trực tiếp hoặc gián tiếp kiểm soát 9 tổ chức tài chính thông qua các công ty khác của mình. 9 tổ chức đó bao gồm các ngân hàng, công ty bảo hiểm và công ty cho thuê tài chính. Ông Liu sau đó cung cấp vốn cho các doanh nghiệp của mình thông qua các tổ chức tài chính này.
Tuy nhiên, vào năm 2013, sự nghiệp của ông Liu bắt đầu đi xuống. Kể từ đó, ông không được tham dự Đại hội Đại biểu Nhân dân Toàn quốc, nơi quy tụ giới tinh hoa chính trị của ĐCSTQ.
Vào tháng 03/2013, nhà lãnh đạo Tập Cận Bình đã tiếp quản ĐCSTQ, chính phủ và quân đội Trung Quốc. Chế độ Hồ Cẩm Đào trước đây đã kết thúc, cùng với ảnh hưởng của cựu lãnh đạo Giang Trạch Dân. Hệ thống chính trị và kinh doanh bước vào thời kỳ hỗn loạn của cuộc đấu tranh giữa phe cũ và phe mới trong ĐCSTQ.
Dưới thời ông Tập Cận Bình, kỷ nguyên thông đồng giữa chính quyền và khu vực kinh doanh đã kết thúc. Khu vực kinh doanh bị tác động mạnh bởi cuộc thanh trừng chính trị, thứ đã ảnh hưởng đến nhiều ông trùm kinh doanh.
Sau khi công ty Zhongwang được niêm yết trên Sở giao dịch chứng khoán Hong Kong, ông Liu đã để mắt đến thị trường quốc tế. Vào thời điểm đó, chính quyền Trung Quốc đã thúc đẩy chiến lược “vươn ra toàn cầu” đối với các doanh nghiệp trong nước và cung cấp hỗ trợ về chính sách cũng như ưu đãi về thuế.
Kể từ năm 2009, nhôm công nghiệp do Zhongwang sản xuất, với sự trợ giúp từ trợ cấp của chính phủ, đã bắt đầu cuộc chiến giá cả trên toàn thế giới và nhanh chóng mở rộng thị phần. Trong nửa cuối năm 2010, Bộ Thương mại Mỹ (DOC) đã mở cuộc điều tra chống bán phá giá và chống trợ cấp đối với nhôm nhập khẩu. Vào tháng 3 năm sau, DOC đã áp đặt mức thuế cao nhằm chống bán phá giá và chống trợ cấp đối với nhôm định hình từ Trung Quốc. Tỷ lệ thuế chống trợ cấp đối với Zhongwang lên tới 374,15%. Kể từ đó, tổng khối lượng xuất khẩu nhôm từ Trung Quốc đã giảm đáng kể.
Đối mặt với sự thay đổi đột ngột, ông Liu đã đưa ra một quyết định khiến công ty phải đối mặt với nguy cơ về pháp lý tại Mỹ. Đầu tiên, ông Liu thành lập một nhà máy chế biến nhôm ở Mexico để tránh mức thuế cao do Mỹ áp đặt. Sau đó, ông vận chuyển nhôm công nghiệp từ Trung Quốc đến Mexico. Nó được sản xuất thành các pallet nhôm và gửi đến một nhà kho ở California để chế tạo lại thành nhôm công nghiệp có thể bán được.
Tháng 09/2016, tờ Wall Street Journal đưa tin, một giám đốc điều hành của Alcoa đã thuê phi công chụp ảnh từ trên không khu vực nằm sâu trong sa mạc Mexico. Đó là một cú sốc khi họ phát hiện khoảng 1 triệu tấn nhôm được xếp ngay ngắn trong một nhà máy có hàng rào thép gai bao quanh. Lượng nhôm trị giá khoảng 2 tỷ USD, tương đương khoảng 6% tổng lượng nhôm trên thế giới, đủ để sản xuất 2,2 triệu xe bán tải Ford F-150 hoặc 77 tỷ lon bia.
Sau nhiều năm điều tra, Bộ Tư pháp Mỹ đã truy tố ông Liu vào tháng 05/2019. Họ cáo buộc ông Liu và các đối tác của ông đã cung cấp tiền cho các công ty vỏ bọc để mua nhôm từ China Zhongwang và sau đó bán cho người mua Mỹ, nhằm che giấu nguồn gốc của hàng hóa trong giao dịch, và do đó tránh được thuế quan của Mỹ trong 10 năm.
Vào tháng 04/2022, Tòa án quận của Mỹ đã ra phán quyết yêu cầu các công ty liên kết với ông Liu phải trả 1,83 tỷ USD tiền phạt cho các hoạt động gian lận của họ và kết án ông Liu 5 năm thử thách.
Khi DOC mở cuộc điều tra chống bán phá giá đối với nhôm nhập khẩu, China Zhongwang đang rơi vào khủng hoảng tài chính, với lượng hàng tồn kho giảm mạnh. Công ty sau đó đã bị yêu cầu tạm ngừng giao dịch cổ phiếu vào tháng 08/2021 do không công bố báo cáo lợi nhuận trong nửa đầu năm 2021.
Vào ngày 13/04 năm nay, China Zhongwang bị buộc phải hủy niêm yết khỏi Sở giao dịch chứng khoán Hong Kong.
Theo The Epoch Times
Bảo Nguyên biên dịch
