Khi 'một quốc gia, hai chế độ' không còn, Hong Kong đã đánh mất những lợi thế kinh tế đáng chú ý của mình. Những kết quả kinh tế gần đây của Hong Kong phản ánh sự thất vọng. Cùng với việc thắt chặt kiểm soát của Bắc Kinh, Hong Kong đang chứng kiến vị thế của mình bị mất vào tay Đài Loan hay Singapore.
Xuất khẩu của Hong Kong trong tháng 11/2022 đã giảm 24,1% so với cùng kỳ năm 2021, mức giảm lớn nhất trong 70 năm. Đồng thời, doanh số bán lẻ cũng giảm một cách bất ngờ, mức giảm lớn nhất trong 8 tháng, khiến triển vọng phục hồi kinh tế của Hong Kong trở nên u ám hơn. Các chuyên gia tin rằng cái gọi là “chính trị là trên hết” của Đảng Cộng sản Trung Quốc (ĐCSTQ) là nguyên nhân chính dẫn đến sự suy giảm kinh tế của Hong Kong.
Năm mươi năm duy trì hệ thống đáng được tôn trọng “một quốc gia, hai chế độ”, nhãn hiệu đặc trưng của nền kinh tế Hong Kong, đã không còn tồn tại (tuyên bố Trung Anh quy định Hong Kong sẽ được quản lý như một đặc khu, với luật lệ riêng và mức độ tự trị cao trong 50 năm sau khi chuyển giao chủ quyền). Kết quả là, Hong Kong đã mất đi lợi thế từ quy chế hải quan độc lập của riêng mình. Những gì người ta đang chứng kiến là sự hạ cấp hơn nữa từ một trung tâm tài chính quốc tế thành một thành phố thương mại quốc tế không hơn không kém.
Thương mại tháng 11 yếu kém
Theo số liệu thương mại tháng 11 do Cục Khảo sát và Thống kê Hong Kong công bố, giá trị xuất khẩu của Hong Kong đã giảm xuống còn 360,04 tỷ HKD (đô la Hong Kong) (khoảng 46,81 tỷ USD), tháng giảm thứ bảy liên tiếp kể từ tháng 5. Và mức giảm như vậy vượt xa kỳ vọng của thị trường là 16,2%, đánh dấu mức giảm lớn nhất kể từ tháng 05/1954.
Trong đó, xuất khẩu sang các đối tác thương mại lớn đều sụt giảm nghiêm trọng. Thương mại với Trung Quốc đại lục giảm 29,7%, Mỹ giảm 26,8%, Liên minh châu Âu đạt mức giảm hai con số và Vương quốc Anh giảm nhiều nhất tới 39,6%. Xuất khẩu sang các thị trường lớn của châu Á cũng suy yếu, Nhật Bản giảm 30,4%, Philippines giảm 29,7% và Việt Nam giảm 22,2%.
Tổng giá trị hàng hóa nhập khẩu trong tháng 11 đã giảm 20,3% so với cùng kỳ năm 2021 xuống còn 387,13 tỷ HKD (khoảng 50,33 tỷ USD), giảm 11,9% so với tháng trước (tháng 10), mức giảm lớn nhất trong 13 năm. Sau khi so sánh giá trị hàng hóa xuất nhập khẩu, thâm hụt thương mại của Hong Kong lên tới 27,1 tỷ HKD (3,47 tỷ USD), tương đương 7% giá trị hàng hóa nhập khẩu. Về giá trị thực, nó ngang bằng với trước khi đại dịch bùng phát vào năm 2019.
Theo dữ liệu được ghi lại, thương mại và hậu cần là hai ngành quan trọng nhất ở Hong Kong, đóng góp 23,7% GDP của Hong Kong vào năm 2021, sử dụng hơn 600.000 người, chiếm 16,5% tổng số việc làm tại địa phương. Các ngành dịch vụ hỗ trợ kinh doanh và chuyên nghiệp có liên quan đóng góp khoảng 11,4% GDP của Hong Kong và sử dụng khoảng 15,5% tổng số lao động. Tất cả những điều này cho thấy rằng bất kỳ sự sụt giảm nào trong thương mại sẽ luôn có tác động sâu sắc đến nền kinh tế và việc làm của Hong Kong.
Về vấn đề này, bà Pan Jinyi, Phó giám đốc mảng Nghiên cứu Kinh tế và Tình báo Thị trường Toàn cầu của S&P, cho biết: “Đánh giá từ sự sụt giảm lớn trong các đơn đặt hàng xuất khẩu được ghi nhận trong năm, tình hình cho thấy môi trường bên ngoài vẫn còn nhiều thách thức đối với các công ty tư nhân của Hong Kong”.
Ông Gary Ng, nhà kinh tế cấp cao tại Ngân hàng Natixis Châu Á-Thái Bình Dương, nói với The Epoch Times vào ngày 30/12 rằng dữ liệu thương mại của Hong Kong trong tháng 11 hoàn toàn không tạo ra sự hài lòng. Một mặt, nó phản ánh sự suy giảm nhu cầu toàn cầu do lãi suất tăng và tác động của các cuộc tấn công lặp đi lặp lại của đại dịch đối với nền kinh tế và lĩnh vực công nghệ ở Trung Quốc đại lục. Mặt khác, việc doanh nghiệp hạ thấp lượng hàng tồn kho dẫn đến đơn hàng tiếp tục giảm.
-
- Một du khách đi bộ tại sảnh khởi hành ở Ga Tây Cửu Long vào ngày 15/01/2023 tại Hong Kong, Trung Quốc. Hong Kong mở lại dịch vụ đường sắt cao tốc đến Trung Quốc đại lục sau 3 năm phong tỏa vì Covid-19. (Ảnh: Anthony Kwan/Getty Images)
Vị thế trung tâm trung chuyển bị ảnh hưởng
Là một trung tâm trung chuyển quan trọng của các sản phẩm điện tử, vai trò tái xuất truyền thống của Hong Kong cũng đang đối mặt với những thách thức.
Tờ Economic Daily News của Đài Loan đưa tin vào ngày 29/12 rằng sau khi NVIDIA, một công ty kinh doanh bộ phận xử lý đồ họa (GPU) nổi tiếng quốc tế, quyết định chuyển kho thành phẩm của mình từ Hong Kong sang Đài Loan, Advanced Micro Devices (AMD) cũng quyết định chuyển địa điểm kho của công ty ở Hong Kong đến Đài Loan. Đây cũng là công ty dẫn đầu ngành công nghiệp bán dẫn thứ hai chủ động chuyển đến Đài Loan sau thông báo đầu tư vào Đài Loan của gã khổng lồ bán dẫn Hà Lan ASML trước đó.
Theo báo cáo, Hong Kong đang ngày càng xích lại gần Trung Quốc đại lục và cuộc chiến thương mại Trung - Mỹ đang diễn ra không mang lại lợi ích cho Hong Kong. Một khi đại lục bị đặt dưới bất kỳ lệnh cấm vận nào của Mỹ, Hong Kong có thể sẽ phải đối mặt với nguy cơ chiến tranh thương mại tương tự. Một cách tự nhiên, khách hàng châu Âu và Mỹ sẽ xem xét đa dạng hóa các rủi ro như vậy. Hong Kong từng là cơ sở trung chuyển các bộ phận, linh kiện trong ngành công nghệ nhưng giờ đây nó sẽ bị thay thế bởi Đài Loan và Singapore nhằm để phòng tránh rủi ro. Khi điều này trở thành một xu hướng, vai trò trung chuyển của Hong Kong sẽ dần suy yếu về dài hạn.
Trên thực tế, dựa trên quy chế độc lập về hải quan của Hong Kong trên thế giới, từ lâu họ đã thu được lợi nhuận từ phí dịch vụ thu được từ thương mại trung chuyển. Ông Terence Chong Tai-leung, Phó giáo sư kinh tế tại Đại học Hong Kong, trích dẫn dữ liệu năm 2018 làm ví dụ. Ông nói rằng khối lượng thương mại trung chuyển của Hong Kong gấp khoảng ba lần GDP và phí dịch vụ 6% của Hong Kong chiếm 20% GDP. Vào năm 2020 và 2021, Hong Kong là nhà xuất khẩu hàng hóa lớn thứ sáu thế giới.
Sau khi ĐCSTQ ban hành “Luật An ninh Quốc gia Hong Kong” vào năm 2020, Tổng thống Mỹ khi đó là ông Donald Trump đã ký sắc lệnh tổng thống vào ngày 14/07 năm đó, hủy bỏ quy chế thuế quan đặc biệt và việc được đối xử đặc biệt về kinh tế của Hong Kong, đồng thời hủy bỏ quyền xuất khẩu đặc biệt của Hong Kong đối với các công nghệ nhạy cảm. Điều này có nghĩa là nhãn hiệu “một quốc gia, hai chế độ” của Hong Kong không còn được công nhận kể từ đó.
Vào ngày 11/08 cùng năm (2020), Mỹ thông báo rằng bắt đầu từ ngày 09/11/2020, khi các sản phẩm sản xuất tại Hong Kong được xuất khẩu sang Mỹ, nhãn xuất xứ sẽ cần phải được thay đổi từ “Made in Hong Kong” (Sản xuất tại Hong Kong) thành “Made in China” (Sản xuất tại Trung Quốc). Cơ quan Hải quan và Bảo vệ Biên giới Mỹ thông báo rằng theo sắc lệnh hành pháp của “Đạo luật Tự trị Hong Kong”, Hong Kong sẽ không còn được hưởng sự đối xử đặc biệt về thương mại và bất kỳ ai bị phát hiện vi phạm các quy định sẽ bị áp mức thuế trừng phạt 10%.
Ông Victor Ng Ming-tak, một quản lý ngân hàng cấp cao ở Hong Kong, cho biết trong một cuộc phỏng vấn với chương trình "Precious Dialogues" (Những cuộc đối thoại quý giá) rằng vấn đề thương mại yếu kém sẽ không được giải quyết trong ngắn hạn. Yếu tố dài hạn ảnh hưởng đến nền kinh tế Hong Kong, nhãn hiệu “một quốc gia, hai chế độ,” gần như đã biến mất. Từ đó, Hong Kong đã mất đi lợi thế là một khu vực hải quan độc lập. Danh tiếng của một trung tâm tài chính quốc tế giờ bị hạ cấp xuống chỉ còn là một thành phố thương mại quốc tế.
Ông nói: “Chừng nào vấn đề về hệ thống pháp luật chưa được giải quyết và “Luật An ninh Quốc gia Hong Kong” chưa được thu hồi, vốn nước ngoài sẽ không có niềm tin để tiếp tục ở lại và phát triển ở Hong Kong”.
-
- Người dân mua đồ trang trí Tết Nguyên đán ở Hong Kong vào ngày 09/01/2023 cho Năm Quý Mão sắp tới. (Ảnh: PETER PARKS/AFP qua Getty Images)
Những vấn đề đáng lo ngại của Hong Kong
Theo dữ liệu do Cục Khảo sát và Thống kê Hong Kong công bố vào ngày 03/01, doanh số bán lẻ trong tháng 11 là 29,5 tỷ HKD (khoảng 3,84 tỷ USD), giảm 4,2% so với cùng kỳ năm ngoái, thấp hơn nhiều so với mức tăng trưởng dự kiến là 4,8% bởi các nhà kinh tế. Đây là kết quả tồi tệ nhất kể từ tháng 03/2022.
Vào ngày 05/01, S&P Global đã công bố PMI (Chỉ số nhà quản lý mua hàng) mới nhất của Hong Kong, ghi nhận con số 49,6 trong tháng 12, tháng thứ 4 liên tiếp dưới mức 50 (trung lập), phản ánh nền kinh tế Hong Kong tiếp tục ở trong tình trạng thu hẹp.
Kể từ đầu năm 2020, các biện pháp phòng chống đại dịch nghiêm ngặt và hạn chế kiểm dịch nhập cảnh đã ảnh hưởng nặng nề đến ngành dịch vụ ăn uống và du lịch của Hong Kong. Người nước ngoài và người dân địa phương rời khỏi Hong Kong một cách ồ ạt, và sự giảm dần khả năng cạnh tranh với những nơi như Singapore với tư cách là một trung tâm khu vực đã gây ra mối lo ngại rộng rãi.
Vào tháng 06/2020, Đại học Trung văn Hong Kong đã công bố kết quả một cuộc thăm dò cho biết khoảng 37% người Hong Kong đang cân nhắc việc di cư ra nước ngoài. Trong 60 năm qua, Hong Kong đã duy trì tốc độ tăng dân số ổn định, ngoại trừ sự sụt giảm nhẹ trong thời kỳ “SARS” ngắn ngủi vào năm 2003.
Theo dữ liệu do Cục Khảo sát và Thống kê Hong Kong công bố, trong hai năm tính đến tháng 06/2022, dân số Hong Kong đã giảm khoảng 216.000 người (tương đương 2,8%) xuống còn 7,3 triệu người. Những lo ngại về việc Đảng Cộng sản Trung Quốc (ĐCSTQ) gia tăng kiểm soát càng làm trầm trọng thêm tình hình.
Đặc khu trưởng Hong Kong Lý Gia Siêu (John Lee Ka-chiu) đã công bố vào tháng 10/2022 các biện pháp khuyến khích “thu hút nhân tài” và “thu hút doanh nghiệp” nhằm đảo ngược tình trạng chảy máu chất xám do các biện pháp phòng chống đại dịch nghiêm ngặt và bất ổn chính trị gây ra trong nhiều năm.
Ông Ngan Po-kong, cựu Giám đốc kênh Tài chính của Hong Kong Cable TV, cho rằng năm 2022 là một năm khó khăn đối với thị trường tài chính Hong Kong. Quỹ Exchange đã lỗ 265,5 tỷ HKD (khoảng 34,52 tỷ USD) trong ba quý đầu tiên, ghi nhận khoản lỗ lớn thứ 2 trong lịch sử. Giá bất động sản cũng giảm 15% trong cả năm, mức giảm lớn nhất trong 15 năm qua. Chỉ số Hang Seng từng giảm xuống dưới 15.000 điểm, đạt mức thấp mới trong 13 năm. Mặc dù đã phục hồi một chút trong hai tháng qua, nhưng nó vẫn giảm 15% trong cả năm và trong ba năm liên tiếp.
Ông Ngan tin rằng việc đặt chính trị lên trên hết là nguyên nhân chính của sự suy giảm kinh tế. Ví dụ, cách giải thích luật gần đây của Đại hội Đại biểu Nhân dân Toàn quốc cho thấy rằng các tòa án không còn có thể phản đối quyết định về an ninh quốc gia, điều chính thức tượng trưng cho sự sụp đổ của hệ thống tư pháp Hong Kong. “Những tổn thất của Hong Kong vào năm 2022 tất nhiên không chỉ giới hạn ở thị trường tài chính và tài sản. Thiệt hại lớn nhất của Hong Kong là sự mất đi công nhận của cộng đồng quốc tế, hay nói một cách đơn giản, vị thế của Hong Kong như một trung tâm tài chính quốc tế”, ông nói.
-
- Mọi người tham dự Diễn đàn Tài chính Châu Á tại Hong Kong vào ngày 11/01/2023. (Ảnh: ISAAC LAWRENCE/AFP qua Getty Images)
Hong Kong, Macao và Đài Loan
Ba năm trước, ĐCSTQ đã liệt kê dòng tiền xuyên biên giới được sử dụng để đánh bạc là rủi ro an ninh quốc gia và đàn áp nghiêm ngặt các hoạt động đánh bạc ở nước ngoài, dẫn đến việc một lượng lớn tiền bị rút khỏi Macao. Cùng với tác động của đại dịch, doanh thu từ trò chơi tại Ma Cao vào năm 2022 chỉ là 42,2 tỷ MOP (đồng pataca Macao) (khoảng 5,2 tỷ USD), mức tồi tệ nhất kể từ năm 2004. Điều này đã tạo ra thâm hụt tài khóa lớn và áp lực lên chính quyền Ma Cao, vốn có truyền thống dựa vào doanh thu từ trò chơi để duy trì tài chính.
Tuy nhiên, trái ngược với suy thoái kinh tế ở cả Hong Kong và Ma Cao, tốc độ tăng trưởng kinh tế của Đài Loan đạt 6,45% vào năm 2022, cao nhất trong 11 năm và GDP bình quân đầu người lần đầu tiên vượt 30.000 USD.
Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF) dự báo đến năm 2022, GDP bình quân đầu người của Đài Loan có thể lần đầu tiên vượt Nhật Bản và Hàn Quốc, trở thành nền kinh tế số một Đông Á và lớn thứ 21 thế giới.
Chuyên gia về các vấn đề Trung Quốc có trụ sở tại Mỹ Ji Da nói với The Epoch Times vào ngày 03/01 rằng sự phát triển của Hong Kong là một phép màu trong lịch sử các nền kinh tế thế giới. Hong Kong đã được đánh giá là khu vực kinh tế tự do nhất thế giới trong nhiều năm liên tiếp. Ba phần tư trong số 100 ngân hàng lớn nhất thế giới hoạt động tại Hong Kong và số lượng các công ty đa quốc gia có trụ sở và văn phòng tại Hong Kong vượt xa các thành phố khác ở khu vực Châu Á - Thái Bình Dương.
Chuyên gia Da cho biết, cảng container của Hong Kong được đánh giá là một trong những cảng bận rộn nhất thế giới trong nhiều năm và Sân bay Quốc tế Hong Kong là sân bay chở hàng bận rộn nhất thế giới. Tuy nhiên, ĐCSTQ đã đàn áp thô bạo phong trào chống dẫn độ và đã ép buộc việc ban hành “Luật An ninh Quốc gia Hong Kong” nhằm kiểm soát và chuyển hóa tư tưởng, tinh thần và giá trị của người dân Hong Kong. Khi làm như vậy, ĐCSTQ hy vọng sẽ đạt được sự kiểm soát toàn diện và sâu rộng đối với Hong Kong và khiến nó giống với phần còn lại của Trung Quốc. Nhưng khi ĐCSTQ làm như vậy, Hong Kong đã đánh mất lợi thế là một lãnh thổ hải quan độc lập và vị thế là một trung tâm tài chính quốc tế.
Theo The Epoch Times
Bảo Nguyên biên dịch
