Tắm nước lạnh vài lần một tuần đang trở thành một xu hướng phổ biến để cải thiện sức khỏe. Theo một số chuyên gia, tắm nước lạnh có thể cải thiện cơ thể và tinh thần của bạn theo nhiều cách không ngờ tới. Tuy nhiên, tắm nước lạnh cũng tiềm ẩn nguy cơ xấu nếu không thực hiện đúng cách.
Lịch sử của liệu pháp lạnh
Nhiều nền văn hoá khác nhau trên toàn thế giới đã thừa nhận rằng, tắm nước lạnh hoặc ngâm trong nước lạnh (CWI) là một liệu pháp tăng cường sức khỏe hiệu quả.
Từ năm 3500 trước Công nguyên, văn bản giấy cói của Edwin Smith Papyrus cũng đã thừa nhận tác dụng có lợi của nó trong mục đích trị liệu. Người Hy Lạp cổ đại sử dụng nước lạnh để thư giãn và giao lưu. Hippocrates, cha đẻ của Y học và là người thầy thuốc vĩ đại nhất lịch sử thời Hy Lạp cổ đại, thậm chí còn đưa ra tuyên bố rằng “nước có thể chữa lành mọi thứ”.
Vào thế kỷ 20, Edgar A. Hines Jr. đã giúp giải thích cách CWI hoạt động trong cơ thể và nó ảnh hưởng như thế nào đến huyết áp cũng như hệ thần kinh tự trị, vốn đóng vai trò quan trọng trong sự thay đổi nhịp tim. Vào đầu những năm 2000, nước lạnh được biết đến có tác dụng giúp các vận động viên hồi phục sau khi tập luyện và giảm viêm.
Liệu pháp lạnh ngày nay
Wim Hof, còn được gọi là “Người băng”, có được biệt danh nhờ phá kỷ lục thế giới liên quan đến thời tiết lạnh, bao gồm bơi dưới lớp băng ở độ sâu 66m và ngâm mình hơn 112 phút trong khối băng. Trên trang web cá nhân của mình, anh cho biết bản thân học được cách kiểm soát hơi thở, nhịp tim và sự tuần hoàn của cơ thể bằng cách tiếp xúc với những điều kiện khắc nghiệt.
Anh đã phát triển Phương pháp Wim Hof (WHM) và dạy cho bất cứ ai có nhu cầu về cách kiểm soát tâm trí cũng như cơ thể của họ bằng cách làm chủ cái lạnh thông qua hít thở, liệu pháp lạnh.
Những người theo dõi anh là những người đầu tiên tuyên bố rằng WHM có thể nâng cao hệ thống miễn dịch, cải thiện giấc ngủ, tăng cường năng lượng và giúp cơ thể hồi phục.
Lợi ích sức khỏe
Bạn không cần phải mặc quần short leo núi Kilimanjaro để trải nghiệm những lợi ích của liệu pháp lạnh.
Tắm nước lạnh vài lần một tuần có thể dẫn đến những thay đổi sinh lý tích cực và lâu dài bằng cách tạo ra trạng thái nội tiết tố.
Hiện tượng này tạo ra tác dụng có lợi cho cơ thể khi tiếp xúc với các tác nhân có vẻ có hại hoặc gây căng thẳng. Buộc cơ thể vào trạng thái sinh nhiệt, hay sản sinh nhiệt, dưới áp lực của cái lạnh sẽ tạo ra hormone và cuối cùng giúp sức khoẻ cải thiện.
1. Tăng cường khả năng miễn dịch
Chuyển trạng thái tắm từ nước nóng sang nước lạnh trong một hoặc hai phút sẽ tạo ra cú sốc nhất định cho cơ thể, nhưng cách làm này có thể bảo vệ bạn khỏi virus lưu hành bằng cách kích thích sản xuất tế bào bạch cầu.
Một nghiên cứu từ Hà Lan có tên là "Cool Challenge" cho thấy những người tắm nước lạnh thường xuyên trong 90 ngày đã giảm số ngày nghỉ làm do ốm.
Một nghiên cứu khác chỉ ra rằng tắm nước lạnh có thể tạo ra khả năng chống lại một số loại ung thư. Các nhà nghiên cứu nói rằng những con chuột tiếp xúc với cái lạnh trong thời gian ngắn mỗi ngày sẽ làm tăng tế bào T, tế bào tiêu diệt tự nhiên. Do đó, một số hình thức trị liệu bằng phương pháp lạnh có tiềm năng trở thành một lựa chọn điều trị cho một số bệnh ung thư như liệu pháp miễn dịch bổ trợ.
2. Kích thích trao đổi chất
Cơ thể có hai loại chất béo: mỡ nâu (hay còn gọi là mô mỡ nâu, BAT) và mỡ trắng.
Mỡ trắng thường liên quan đến béo phì và bệnh tim. Ngược lại, con người sinh ra đều có mỡ nâu và vì trẻ sơ sinh không thể run nên mỡ nâu giúp giữ ấm cho trẻ.
Trước đây, người ta cho rằng mỡ nâu sẽ biến mất hoàn toàn khi một người bước vào tuổi trưởng thành và chỉ còn lại mỡ trắng. Tuy nhiên, nghiên cứu gần đây đã tìm thấy chất béo nâu hoạt động ở người lớn, điển hình là sau khi tiếp xúc với nhiệt độ lạnh.
Bác sĩ nắn khớp xương, Tiến sĩ Ben Carvosso nói: “Mỡ nâu là ‘siêu anh hùng’ của mô mỡ. Không giống như loại mỡ trắng có chức năng lưu trữ năng lượng, BAT tạo ra nhiệt và giúp đốt cháy calo”.
Một nghiên cứu được công bố trên Tạp chí Clinical Endocrinology and Metabolism cho thấy những nam thanh niên khỏe mạnh tiếp xúc với cái lạnh hai giờ mỗi ngày trong 20 ngày đã tăng 45% lượng mỡ nâu hoạt động trao đổi chất, chứng tỏ rằng tiếp xúc với nhiệt độ lạnh có thể làm tăng khả năng oxy hóa để cải thiện sức khỏe trao đổi chất.
Trong một nghiên cứu khác về những người đàn ông khỏe mạnh tiếp xúc với nhiệt độ ấm hoặc lạnh trong hai giờ, các nhà nghiên cứu nhận thấy nhiệt độ lạnh đã kích hoạt chất béo nâu ở khoảng 50% người tham gia.
Ở nhiệt độ khoảng 27 độ C, hai nhóm có rất ít sự khác biệt về mức tiêu hao năng lượng. Tuy nhiên, sau hai giờ tiếp xúc lạnh ở nhiệt độ gần 19 độ C, mức tiêu hao năng lượng tăng lên ở cả hai nhóm. Sinh nhiệt do cảm lạnh, hay sản sinh nhiệt, là 252 calo mỗi ngày ở nam giới dương tính với chất béo nâu và chỉ 78,4 calo mỗi ngày ở nam giới âm tính về chất béo nâu.
Việc kích hoạt liên tục mỡ nâu có thể giúp giảm mỡ. Tuy nhiên, để xác định lượng mỡ nâu cần được kích hoạt nhằm phát huy tác dụng giảm cân, chúng ta vẫn cần thêm các nghiên cứu bổ sung.
3. Cải thiện độ nhạy insulin
Kích hoạt quá trình sinh nhiệt bằng cách tắm nước lạnh có thể là một chiến lược trị liệu hiệu quả để cải thiện trao đổi chất cho những người béo phì mắc bệnh tiểu đường loại 2.
Những người có tỷ lệ mỡ cơ thể cao hơn thường có ít mỡ nâu hơn; tiếp xúc với nhiệt độ lạnh đã được chứng minh là làm tăng lượng mỡ nâu và hoạt động BAT ở những người có lượng mỡ trắng cao.
Một nghiên cứu được công bố trên tạp chí Nature Medicine cho thấy nam giới mắc bệnh tiểu đường loại 2 đã cải thiện độ nhạy insulin sau khi tiếp xúc với nhiệt độ lạnh trong thời gian ngắn. Khối lượng mỡ nâu và hoạt động trao đổi chất ở nam giới tăng lên, mặc dù mức độ thấp hơn nhiều so với mức thường thấy ở người khỏe mạnh. Độ nhạy insulin ngoại biên của nam giới tăng khoảng 43%, tạo ra sự hấp thu glucose ở cơ xương tốt hơn và giảm mức đường huyết tổng thể.
4. Tăng cường tâm trạng
Một phản ứng sinh lý nhất quán khi tiếp xúc với lạnh là giải phóng norepinephrine và dopamine vào máu cùng locus coeruleus, nguồn sản xuất dopamine và norepinephrine chính của não. Hai hóa chất này đóng một vai trò không thể thiếu trong tác động nâng cao tâm trạng và nhận thức khi tiếp xúc với lạnh.
Nồng độ norepinephrine hoặc dopamine thấp thường liên quan đến tình trạng mất tập trung, giảm khả năng nhận thức, năng lượng thấp và tâm trạng kém. Sự suy giảm dược lý của norepinephrine có thể dẫn đến trầm cảm; cả ADHD và trầm cảm thường được điều trị bằng thuốc ức chế tái hấp thu norepinephrine.
Một nghiên cứu với 92 người trưởng thành ổn định về mặt y tế nhưng được chẩn đoán mắc bệnh trầm cảm đã trải qua 10 buổi trị liệu bằng phương pháp áp lạnh toàn thân cho thấy, các triệu chứng trầm cảm đã giảm đáng kể đồng thời chất lượng cuộc sống và tâm trạng cũng cải thiện.
Các nhà nghiên cứu phát hiện ra rằng liệu pháp lạnh làm giảm tình trạng suy giảm sức khỏe tâm thần do rối loạn tâm trạng, đặc biệt là trầm cảm và có thể cải thiện tinh thần. Nó cũng được ghi nhận là một cách hữu ích để cải thiện phương pháp điều trị dược lý tiêu chuẩn.
Các phát hiện từ một báo cáo cho thấy rằng tắm nước lạnh trong hai đến ba phút ở mức 20 độ C, trước đó là khoảng thời gian thích ứng dần dần trong năm phút để làm cho sự thay đổi nhiệt độ ít gây sốc hơn, có thể làm giảm các triệu chứng trầm cảm khi thực hiện một hoặc hai lần mỗi ngày trong vài tuần đến vài tháng.
Tắm nước lạnh an toàn
Nếu bạn đã sẵn sàng bắt đầu tắm nước lạnh như một phần thói quen hàng ngày của mình, Tiến sĩ Carvosso sẽ đưa ra những khuyến nghị cụ thể. “Bắt đầu tắm nước lạnh với nhiệt độ nước khoảng 10-15 độ C trong 5-10 phút. Nếu lúc đầu nước quá lạnh, bạn có thể thử tắm ở nhiệt độ vừa phải trong thời gian ngắn và tăng dần cấp độ”.
Những gợi ý bổ sung từ chuyên gia chỉnh hình và thể dục, Tiến sĩ Eric Berg bao gồm:
-
Xả nước lạnh lên các bộ phận khác nhau của cơ thể để điều chỉnh nhiệt độ.
-
Thư giãn và hít thở sâu.
-
Bật nhạc thư giãn để đánh lạc hướng.
-
Tắm sau khi tập thể dục.
-
Hãy thử bắt đầu bằng nước lạnh và kết thúc bằng nước nóng.
Phòng ngừa khi tắm nước lạnh
Tắm nước lạnh nhìn chung được coi là an toàn, tuy nhiên trao đổi cẩn thận với bác sĩ trước khi bắt đầu trị liệu bằng nước lạnh là rất quan trọng, đặc biệt đối với những người có vấn đề về tim mạch hoặc hiện tượng Raynaud.
Tiến sĩ Carvosso nói với The Epoch Times: “Nếu bạn có ý định nào khác ngoài việc tắm nước lạnh, chẳng hạn như lao xuống hồ nước lạnh, hãy cẩn thận với tình trạng hạ thân nhiệt - đặc biệt nếu bạn ngâm mình trong nước trong thời gian dài”. Ông cũng gợi ý rằng hãy lắng nghe cơ thể: “Nếu bạn bắt đầu run rẩy thì đã đến lúc khởi động”.
Tuy nhiên, Tiến sĩ Helene Glassberg, phó giáo sư tại Trường Y khoa Perelman thuộc Đại học Pennsylvania, cho biết trong một cuộc phỏng vấn với tờ Today cho thấy những người đã mắc bệnh tim hoặc có nguy cơ mắc bệnh tim không nên mạo hiểm với những hậu quả tiềm ẩn. Việc ngâm mình đột ngột trong nước lạnh có thể làm tăng nguy cơ biến chứng tim như đau tim hoặc đột quỵ.
Tắm nước lạnh là một phương pháp cổ xưa và có thể mang lại lợi ích về mặt sinh lý và tinh thần miễn là nó được tiến hành một cách an toàn với sự hướng dẫn của người có chuyên môn về sức khoẻ (bác sĩ). Có thể mất thời gian và luyện tập để làm quen với việc tắm nước lạnh, nhưng đây là một biện pháp can thiệp lối sống đầy hứa hẹn có thể cải thiện sức khỏe theo nhiều cách khác nhau.
Theo Allison DeMajistre - The Epoch Times
Nhật Duy biên dịch
Allison DeMajistre là một nhà văn y tế tự do của The Epoch Times. Cô là một y tá, từng làm việc trong lĩnh vực chăm sóc đặc biệt. Cô chuyên về các chủ đề liên quan đến tim mạch.
