Đối với nhiều quốc gia đang phát triển, BRI đã trở thành một thứ không kém gì một cơn ác mộng. Dự án này bị chỉ trích do hoạt động xuất khẩu tham nhũng, ngoại giao bẫy nợ và bóc lột lao động của Bắc Kinh.
Trung Quốc đã công bố kế hoạch cơ sở hạ tầng 8 điểm như một phần của mục tiêu Sáng kiến Vành đai và Con đường (BRI) 5 năm tiếp theo tại một diễn đàn quốc tế gần đây về BRI ở Bắc Kinh.
Trong bài phát biểu khai mạc diễn đàn BRI lần thứ ba vào ngày 18/10, nhà lãnh đạo Trung Quốc Tập Cận Bình đã hứa cam kết tài trợ 47,8 tỷ USD từ các ngân hàng phát triển Trung Quốc cho các dự án “nhỏ nhưng thông minh” bao gồm 100 phòng thí nghiệm chung và 100.000 cơ hội đào tạo cho các nước đối tác vào năm 2030.
Không cụ thể nêu tên Mỹ, ông Tập cho biết Trung Quốc “phản đối sự cạnh tranh địa chính trị, chính trị khối, các biện pháp trừng phạt đơn phương, ép buộc và tách rời kinh tế cũng như việc gây gián đoạn chuỗi cung ứng”.
Các chuyên gia nghi ngờ BRI đang tan rã, khi xét đến nền kinh tế trong nước đang sa sút của Trung Quốc và hàng loạt vụ vỡ nợ bất động sản, trong khi có tới 40% các khoản vay ngân hàng ở Trung Quốc có liên quan đến bất động sản.
Không những thế, các chuyên gia cảnh báo rằng, những lời hứa hẹn hoành tráng liên tục của ông Tập về chi tiêu xa hoa đã gửi đi một tín hiệu đáng lo ngại cho người dân Trung Quốc.
Cơn ác mộng
Năm nay đánh dấu kỷ niệm 10 năm BRI kể từ khi dự án được ra mắt vào năm 2013, với tuyên bố cải thiện khả năng kết nối và hợp tác trên quy mô xuyên lục địa.
Sau một thập kỷ hợp tác quốc tế, BRI đã phải đối mặt với nhiều tranh cãi đáng kể, chủ yếu liên quan đến việc xuất khẩu tham nhũng, ngoại giao bẫy nợ và bóc lột lao động của Bắc Kinh.
Ông Cheng Chin-mo, chủ nhiệm Khoa Chính trị & Kinh tế Toàn cầu tại Đại học Tamkang của Đài Loan, nhận xét rằng hội nghị thượng đỉnh BRI giống như việc làm hình ảnh và tuyên truyền cho khán giả trong nước, vì nhiều dự án BRI đã kết thúc mà không được hoàn thành và dẫn đến nợ nần chồng chất cho chính phủ các nước tiếp nhận. Ông Cheng cho biết: “Đối với nhiều quốc gia đang phát triển, BRI đã trở thành một thứ không kém gì một cơn ác mộng”.
Ông lấy ví dụ về nội các bị sụp đổ của cựu Thủ tướng Najib Razak của Malaysia. Vào tháng 5/2018, ông Najib bị cách chức và bị cáo buộc liên quan đến vụ bê bối hối lộ trị giá nhiều tỷ USD liên quan đến quỹ phát triển quốc gia có tên 1MDB (1Malaysia Development Berhad). Người ta tin rằng Trung Quốc đã lợi dụng chế độ tham nhũng của Malaysia để thúc đẩy BRI.
Trước đây, Wall Street Journal đã đưa ra bằng chứng chẳng hạn như biên bản từ một loạt cuộc họp trong đó các quan chức Malaysia gợi ý với các đối tác Trung Quốc rằng Trung Quốc có thể tài trợ cho các dự án cơ sở hạ tầng ở Malaysia với chi phí cao. Số tiền tăng thêm được ngụ ý có thể được sử dụng để giải quyết các khoản nợ của 1MDB.
Xuất khẩu tham nhũng
Ông Cheng cho rằng BRI đã phục vụ các quan chức tham nhũng của Trung Quốc như một cơ chế rửa tiền để chuyển tiền tham nhũng của họ ra nước ngoài.
Trong bài phát biểu của ông Tập, Trung Quốc sẽ hợp tác với các nước đối tác BRI để tăng cường xây dựng các nền tảng hợp tác đa phương trên nhiều lĩnh vực như năng lượng, thuế, tài chính, phát triển xanh, giảm nhẹ thiên tai, các tổ chức tư vấn, truyền thông, văn hóa và chống tham nhũng.
Ông Phùng Sùng Nghĩa (Feng Chongyi), phó giáo sư ngành Nghiên cứu Trung Quốc tại Đại học Công nghệ Sydney, chỉ ra rằng đối với Đảng Cộng sản Trung Quốc (ĐCSTQ), lời tuyên bố này phải được hiểu ngược lại. Ông Phùng cho rằng, khi nói đến đào tạo chống tham nhũng, thì thực chất là “gieo rắc tham nhũng”.
Ông tin rằng thập kỷ BRI đã trực tiếp dẫn đến nền kinh tế trì trệ và khủng hoảng nợ ở Trung Quốc. “Những doanh nghiệp nhà nước và trung ương tham gia vào các dự án BRI phải hối lộ các quan chức địa phương và những dự án này được thực hiện thông qua các hành vi tham nhũng. Chi phí của mỗi dự án bị thổi phồng lên để mang lại lợi ích cho các quan chức tham nhũng”, ông nói.
Tham nhũng là một vấn đề tràn lan ở nhiều quốc gia châu Phi, nơi có nhiều dự án chưa hoàn thành liên quan đến BRI đã được báo cáo.
-
- Các container vận chuyển nằm cạnh tuyến đường sắt chạy vào cảng Mombasa ở Mombasa, Kenya, vào ngày 1/9/2018. (Ảnh: Luis Tato/Bloomberg qua Getty Images)
Ví dụ, ở Kenya, một tuyến đường do Trung Quốc xây dựng từ bờ biển đến Uganda vào năm 2017 đã đột ngột kết thúc tại một ngôi làng hẻo lánh, cách thủ đô Nairobi của Kenya khoảng 120 km (75 dặm) về phía tây sau khi Bắc Kinh rút lui.
Theo dữ liệu của Kho bạc Quốc gia Kenya, tờ Taipei Times đưa tin, Trung Quốc là chủ nợ nước ngoài lớn nhất của Kenya, chiếm khoảng 22% nợ nước ngoài của nước này tính đến tháng 12/2018.
Ủng hộ những kẻ khủng bố
Ông Tô Tử Vân (Su Tzu-yun), giám đốc Viện An ninh Quốc phòng ở Đài Loan, nói với The Epoch Times tiếng Trung rằng BRI, tuy có bề ngoài là về kinh tế, nhưng thực chất lại chứa đựng các chiến lược địa chính trị.
Nhiều nước EU bày tỏ sự phản kháng thụ động sau hơn một thập kỷ bị BRI của Trung Quốc lừa dối, và Hungary là quốc gia châu Âu duy nhất tham dự diễn đàn. “BRI đã phát triển thành một ‘con đường nợ’, cùng với khó khăn kinh tế mà chính Trung Quốc phải đối mặt. Sáng kiến này rõ ràng và nhanh chóng đi vào ngõ cụt”, ông Tô nói.
Vào ngày 17/10, ông Tập đã gặp các nhà lãnh đạo từ Indonesia, Serbia, Chile, Kazakhstan, Hungary, Papua New Guinea, Ethiopia, v.v. Tâm điểm của sự kiện là sự xuất hiện của Tổng thống Nga Vladimir Putin.
Ông Cheng cho biết điều mỉa mai là một trong những người tham dự lại là quan chức cấp cao của Taliban.
Theo thông tin của Reuters, quyền Bộ trưởng thương mại của Taliban Haji Nooruddin Azizi đã tới Bắc Kinh để tham dự Diễn đàn BRI.
Đầu tháng 9, Đại hội thể thao châu Á Hàng Châu của ĐCSTQ đã chào đón ông Bashar al-Assad, nhà độc tài của Syria, người đã đưa cả đất nước này vào tình trạng khủng hoảng nhân đạo.
ĐCSTQ bố trí các máy bay đặc biệt để hộ tống ông al-Assad. Ông Cheng nói: “Thật đáng xấu hổ khi ĐCSTQ đã biến Trung Quốc thành nơi ủng hộ những kẻ khủng bố”.
Theo The Epoch Times
Bảo Nguyên biên dịch
