Theo số liệu năm 2022, hơn 6 triệu người Mỹ trên 65 tuổi đang sống chung với bệnh Alzheimer và đây là nguyên nhân gây tử vong đứng hàng thứ sáu vào năm 2019. Mặc dù đã có các loại thuốc sẵn có kết hợp các phương pháp điều trị nhằm làm giảm bớt các triệu chứng và làm chậm sự tiến triển của bệnh, nhưng đến nay người ta vẫn chưa tìm ra được phương pháp chữa trị cho căn bệnh này.
Tuổi tác và tiền sử di truyền từ gia đình là hai nguyên nhân dễ dẫn đến nguy cơ mắc bệnh Alzheimer. Các nhà nghiên cứu và bác sĩ không biết chính xác nguyên nhân gây ra bệnh này, mặc dù gen alen APOE-epsilon4 đã được chứng minh là làm tăng nguy cơ mắc bệnh Alzheimer, với nguy cơ cao gấp 10 đến 15 lần nếu gen này được thừa hưởng từ cả cha và mẹ.
Các nghiên cứu hiện nay cho thấy hành vi và lối sống lành mạnh như chế độ ăn uống và thực hành dinh dưỡng nhất định có thể giúp làm giảm hoặc chậm nguy cơ mắc bệnh, mặc dù bệnh này gia tăng theo tuổi tác và tiền sử gia đình. Chúng ta có thể điều chỉnh ở bất kỳ giai đoạn nào của cuộc đời, giúp làm chậm hoặc ngăn chặn sự tiến triển của bệnh.
Thực phẩm và mối liên hệ với bệnh Alzheimer
Thực phẩm mà chúng ta ăn sẽ tác động đến toàn bộ cơ thể và cơ thể chúng ta sử dụng chúng thành năng lượng và não của chúng ta cũng vậy. Nhà nghiên cứu Fernando Gomez-Pinilla, Giáo sư UCLA và Giám đốc Phòng thí nghiệm Nghiên cứu Chất dinh dưỡng Thần kinh, đã viết trong bài báo của mình về dinh dưỡng và não bộ rằng: “Chế độ ăn uống và tập thể dục có thể ảnh hưởng đến việc sản xuất năng lượng của ty thể” và ty thể được tìm thấy trong hầu hết các tế bào trong cơ thể.
Bài báo này đề cập đến khả năng việc thay đổi chế độ ăn uống có thể giúp não khỏi bị tổn thương bằng cách điều chỉnh các đường dẫn truyền thần kinh. Vì não rất dễ bị tổn thương do quá trình oxy hóa, nên các chất chống oxy hóa trong một số loại thực phẩm được cho là có tác dụng bảo vệ thần kinh.
Gần đây, chế độ ăn MIND, viết tắt của Mediterranean-DASH Intervention for Neurocognitive Delay đang được chú ý nhiều hơn. Thay đổi lối sống sẽ tốt hơn là chế độ ăn kiêng, bao gồm ăn nhiều rau lá xanh, quả mọng, ngũ cốc nguyên hạt, protein nạc như cá và thịt gia cầm, cũng như đậu và dầu ô liu. Ngoài ra, hạn chế pho mát, thịt đỏ, đồ ngọt và bơ cũng có liên quan đến chế độ ăn MIND. Những người áp dụng chế độ ăn kiêng này của MIND giảm được 35% nguy cơ mắc bệnh suy giảm trí nhớ.
Thực phẩm giúp cải thiện trí nhớ và ngăn ngừa bệnh Alzheimer
Tiến thêm một bước nữa, có một số loại thực phẩm và chất dinh dưỡng cụ thể đã được chứng minh là có tác dụng bảo vệ thần kinh và có thể ngăn ngừa hoặc trì hoãn sự suy giảm nhận thức và giảm nguy cơ mắc bệnh Alzheimer. Một số loại thực phẩm này là quả việt quất, cá, cải xoăn, bột yến mạch và cam.
Quả việt quất
-
- Tiêu thụ việt quất liên quan đến sức khỏe nhận thức đã được nghiên cứu rộng rãi. (Pexels)
Tiêu thụ việt quất liên quan đến sức khỏe nhận thức đã được nghiên cứu rộng rãi. Anthocyanins, mang lại màu sắc tươi sáng cho các loại quả mọng như quả việt quất, nó không chỉ ở ruột khi chúng ta ăn, mà còn được tìm thấy trong các bộ phận khác của cơ thể như não, đặc biệt là vùng hải mã(1) và vỏ não, những bộ phận quan trọng đối với chức năng nhận thức của con người.
Một nghiên cứu được thực hiện bởi các nhà nghiên cứu tại Đại học Y UC cho thấy 12 tuần bổ sung nước ép việt quất đã cải thiện trí nhớ ở người lớn tuổi bị suy giảm nhận thức nhẹ.
Một bài báo khác cho thấy tác dụng bảo vệ thần kinh của Việt quất khi ăn nhiều hơn hai lần mỗi tuần. Có thể sử dụng sữa chua không béo kết hợp cùng Việt quất và những hoa quả khác xay cùng với đá thành sinh tố để sử dụng.
Cá
-
- Có rất nhiều nghiên cứu chứng minh ăn cá tốt cho sức khỏe tim mạch, cá cũng cho thấy tác động tích cực về chức năng nhận thức. (Pexels)
Có rất nhiều nghiên cứu chứng minh ăn cá tốt cho sức khỏe tim mạch, cá cũng cho thấy tác động tích cực về chức năng nhận thức. Axit docosahexaenoic (DHA), là một axit béo omega-3 được tìm thấy trong cá, là axit béo phổ biến nhất trong màng tế bào não.
Mức axit béo omega-3 thấp cho thấy mối tương quan với chứng trầm cảm, sa sút trí tuệ và các rối loạn tâm thần khác. Ngược lại, các chuyên gia khuyên bạn nên ăn ít nhất hai đến ba phần cá, đặc biệt là cá béo mỗi tuần để ngăn ngừa suy giảm nhận thức liên quan đến tuổi tác.
Hãy thử chế biến một ít cá hồi tự nhiên trộn salad hoặc công thức cá hồi với nước sốt xanh và salad măng tây.
Cải xoăn
Các loại rau lá xanh đậm như cải xoăn có chứa vitamin E, vitamin K, folate và lutein. Vitamin E đặc biệt bảo vệ khỏi tác hại của quá trình oxy hóa. Một nghiên cứu trong 5 năm đã theo dõi một nhóm người và phát hiện rằng việc tiêu thụ nhiều rau lá xanh có liên quan đến việc suy giảm nhận thức chậm hơn.
Cải xoăn có thể được ăn chín, ví như xào với tỏi, hành hoặc ăn sống trong món salad trộn với nước sốt tươi tự làm.
Yến mạch
-
- Một nghiên cứu trên động vật gần đây cho thấy avenanthramide có những tác dụng đầy hứa hẹn đối với não bộ. (Pexels)
Yến mạch là một nguồn chất xơ tuyệt vời được chứng minh giúp giảm cholesterol chống lại bệnh tim mạch, giúp giải quyết các vấn đề về đường ruột và kiểm soát cân nặng.
Avenanthramide là một hợp chất tự nhiên được tìm thấy trong yến mạch đang được nghiên cứu về đặc tính chống oxy hóa và chống viêm. Một nghiên cứu trên động vật gần đây cho thấy avenanthramide có những tác dụng đầy hứa hẹn đối với não bộ.
Nhiều loại bột yến mạch khác nhau được bày bán ở siêu thị. Chế biến yến mạch kiểu cũ thời gian nấu sẽ nhanh. Nếu bạn có thời gian có thể tìm công thức pha chế yến mạch để có một bữa sáng lành mạnh.
Cam và nước cam
Cam là một nguồn cung cấp vitamin C tuyệt vời, giống như vitamin E, vitamin C, nó cũng giúp bảo vệ khỏi tác hại của quá trình oxy hóa. Nước cam cũng chứa một số folate tự nhiên, hoặc vitamin B9, rất cần thiết cho chức năng của não.
Cam có thể được gọt vỏ và ăn như một phần của bữa sáng hoặc bữa trưa. Nước ép cam hoặc sinh tố cam được kết hợp với những loại hoa quả khác dùng bổ xung như một bữa nhẹ. Sự kết hợp giữa cá Hồi và cam là món đặc biệt giúp hỗ trợ sức khỏe trí não.
Chất béo bão hòa và chất béo chuyển hóa có liên quan đến tăng nguy cơ mắc bệnh Alzheimer
Ngược lại, một số nhóm thực phẩm nên tránh hoặc hạn chế sử dụng để giảm nguy cơ đối với sức khỏe tổng thể và ngăn ngừa suy giảm nhận thức liên quan đến tuổi tác. Cụ thể là chất béo bão hòa và chất béo chuyển hóa.
Chất béo bão hòa
Chất béo bão hòa chủ yếu từ các sản phẩm động vật như thịt đỏ, thịt chế biến, bơ và pho mát, mặc dù dầu dừa là một nguồn thực vật vẫn chứa nhiều chất béo bão hòa. Tiêu thụ nhiều chất béo bão hòa có thể dẫn đến mức Cholesterol LDL cao. Một nghiên cứu toàn diện trên Tạp chí Dinh dưỡng Lâm sàng Hoa Kỳ cho thấy chế độ ăn nhiều thịt chế biến đặc biệt liên quan đến tăng nguy cơ sa sút trí tuệ.
-
- Chất béo bão hòa chủ yếu từ các sản phẩm động vật như thịt đỏ, thịt chế biến, bơ và pho mát. (Pexels)
Tiền sử gia đình là một yếu tố đóng góp lớn vào nguy cơ phát triển bệnh Alzhiemer’s. Diễn giả được nhiều người theo dõi trên TEDx, ông Neal Barnard, cho rằng tránh chất béo xấu có thể giảm 80% nguy cơ mắc Alzheimers. Điều này xảy ra ngay cả khi bạn có alen APOE-epsilon4, gen có liên quan đến bệnh Alzheimer.
Chất béo chuyển hóa
Chất béo chuyển hóa là một axit béo được thực hiện thông qua quá trình hóa học của sự hydro hóa dầu, giúp làm tăng tuổi thọ và sự ổn định hương vị của các loại dầu và thực phẩm có chứa chúng. Chúng có thể được tìm thấy trong thực phẩm chiên, nướng và thực phẩm chế biến khác. Trên thực tế, chúng thực sự bị cấm trên các kệ hàng tạp hóa của Hoa Kỳ, mặc dù nếu một sản phẩm chứa ít hơn 0,5 gam axit béo chuyển hóa, nó được coi là “không”. Trước thực tế này, điều quan trọng là phải xem khẩu phần khi tiêu thụ thực phẩm chế biến.
Một nghiên cứu của Nhật Bản trên 1.600 người trong 10 năm cho thấy những người có số đo chất béo chuyển hóa cao nhất trong huyết thanh có nguy cơ được chẩn đoán mắc chứng sa sút trí tuệ cao hơn 74%.
Thực phẩm mang đi
Áp dụng các thực hành lối sống lành mạnh khác cùng với thay đổi chế độ ăn uống, chẳng hạn như bỏ hút thuốc, tập thể dục, giảm căng thẳng và ngủ ngon, cũng có thể giúp giảm nguy cơ mắc các bệnh mãn tính như suy giảm nhận thức, bệnh tim hoặc tiểu đường.
Các nghiên cứu cho thấy rằng tập thể dục có thể góp phần tăng cường khả năng học tập và tăng trí nhớ, thậm chí chống lại sự suy giảm nhận thức liên quan đến tuổi tác.
Theo ông Gomez-Pinnila, Giáo sư nội trú, Khoa Phẫu thuật thần kinh, Đại học California Los Angeles, chế độ ăn uống nghèo nàn và thiếu tập thể dục kết hợp có thể tạo ra các loại oxy phản ứng (ROS) có thể ảnh hưởng đến nhận thức. Điều này một lần nữa cho thấy một chế độ ăn giàu chất chống oxy hóa và flavonoid (Flavonoid là một loại chất chuyển hóa trung gian của thực vật, có nhiều chức năng quan trọng đối với sức khỏe và phòng ngừa bệnh tật, trong đó có tác dụng ngăn ngừa ung thư) là hiệu quả.
Sức khỏe tổng thể về cơ bản cũng là sức khỏe của não bộ. Điều quan trọng cần nhớ là không có loại thực phẩm nào là thuốc chữa khỏi tất cả, nên duy trì một chế độ ăn uống cân bằng. Hãy chia sẻ và xin ý kiến chuyên gia dinh dưỡng của bạn nếu có các câu hỏi liên quan đến việc thay đổi chế độ ăn uống hoặc trước khi bắt đầu bổ sung thực phẩm nào đó.
(1): Hải mã: là một bộ phận của não trước, cấu trúc nằm bên trong thuỳ thái dương.
Thùy Minh
Theo The Epoch Times tiếng Anh
