Khi mà các nhà hoạch định chính sách tại Bắc Kinh mải miết chạy theo những tham vọng và rời xa thực tế, Trung Quốc giờ đây phải đối mặt với một vấn đề nghiêm trọng về thất nghiệp trong thanh niên.
Trong nhiều năm, thế giới đã kinh ngạc trước số lượng bằng cấp khoa học và kỹ thuật tại các trường đại học Trung Quốc. Nhưng giờ đây, có vẻ như Trung Quốc không thể cung cấp được những công việc có ý nghĩa cho những sinh viên mới tốt nghiệp trong các ngành này.
Số lượng thanh niên thất nghiệp đang tăng vọt. Vấn đề là nghiêm trọng đến mức nó đe dọa tiềm năng tăng trưởng của nền kinh tế của Trung Quốc, bất chấp giao ước xã hội mà Đảng Cộng sản Trung Quốc (ĐCSTQ) đã thiết lập với người dân Trung Quốc: mang lại sự thịnh vượng để đổi lấy sự độc quyền cầm quyền của ĐCSTQ.
Tình hình đã đạt đến mức cực đoan. Vào tháng 4, tháng gần nhất có dữ liệu, tỷ lệ thất nghiệp ở thành thị đối với những người trong độ tuổi từ 16 đến 24 đã tăng trên 20%, vượt mức cao nhất trước đây là 19,9% vào năm 2022 trong thời kỳ phong tỏa tồi tệ nhất do đại dịch. Tỷ lệ thất nghiệp của thanh niên hiện ở mức gần gấp bốn lần tỷ lệ thất nghiệp chung của quốc gia là 5,2%. Tuy nhiên, con số thất nghiệp đó cũng chưa khắc họa đầy đủ nỗi đau thất nghiệp.
Theo một bài báo gần đây của giáo sư Xiaogang Li của Đại học Giao thông Tây An, hàng triệu người khác, gần 1/4 số sinh viên mới tốt nghiệp đại học, làm việc ở những vị trí không yêu cầu bằng cấp của họ. Ông gọi những người không may mắn này là bị “khiếm dụng lao động”.
Tự làm tổn thương chính mình
-
- Những người lao động nhập cư đứng gần các tấm biển quảng cáo kỹ năng của họ khi họ chờ được thuê bên một con phố ở Thẩm Dương, tỉnh Liêu Ninh, phía đông bắc Trung Quốc, vào ngày 06/02/2023. (Ảnh: STR/AFP qua Getty Images)
Vấn đề của Trung Quốc gần như hoàn toàn do các nhà hoạch định ở Bắc Kinh tự gây ra. Việc tự làm tổn thương chính mình này thường xảy ra ở các nền kinh tế kế hoạch hóa tập trung và cũng thường xảy ra ở các nền kinh tế thị trường khi chính quyền trung ương khăng khăng áp đặt ý tưởng "sáng suốt" của mình.
Giống như Mỹ, mặc dù không có ý định bắt chước, Bắc Kinh đã quyết định từ nhiều năm trước rằng họ cần nhiều người có trình độ đại học hơn để tạo ra một nền kinh tế hiện đại với công nghệ tiên tiến. Không giống như Mỹ, mặc dù Mỹ dường như đang phát triển theo hướng của Bắc Kinh, các nhà chức trách ở Trung Quốc nhấn mạnh đến khoa học và kỹ thuật. Giờ đây, Trung Quốc có một tầng lớp đông đảo những người có học nhưng không tìm được chỗ đứng cũng như những vị trí có thể áp dụng các kỹ năng và chứng chỉ của họ trong nền kinh tế.
Như để minh chứng cho những sai lầm của các nhà lập kế hoạch, Bắc Kinh hiện dự đoán rằng cùng lúc với việc nền kinh tế phải đối mặt với tình trạng dư thừa lao động có trình độ đại học, thì nó cũng phải đối mặt với tình trạng thiếu công nhân sản xuất. Đến năm 2025, các nhà hoạch định của Bắc Kinh thừa nhận, khoảng 30 triệu việc làm trong lĩnh vực sản xuất, gần một nửa số lượng việc làm cần thiết của ngành, sẽ không được lấp đầy.
Bắc Kinh nhận thức rõ những nguy cơ tiềm ẩn trong tình huống này. Ngoài sự thiếu hụt nghiêm trọng về công nhân sản xuất, nó còn phải đối mặt với tình trạng dư thừa những người được giáo dục tốt và đang rất thất vọng, những người có thể cảm thấy bị chính quyền phản bội. Bắc Kinh đã phản ứng bằng cách đưa ra nhiều kế hoạch hơn. Hội đồng Nhà nước Trung Quốc đã công bố vào tháng 4 một kế hoạch 15 điểm. Nằm trong kế hoạch đó là nỗ lực lớn về đào tạo, hay có lẽ nói đúng hơn là “đào tạo lại” những sinh viên tốt nghiệp thất nghiệp và mở rộng hỗ trợ của nhà nước cho cái mà Bắc Kinh gọi là “tham vọng khởi nghiệp kinh doanh của sinh viên tốt nghiệp đại học”. Trong trường hợp khẩn cấp trước mắt, kế hoạch của Hội đồng Nhà nước cam kết mở rộng việc tuyển dụng của các doanh nghiệp nhà nước.
Nếu Bắc Kinh có thể làm được nhiều hơn trong một tham vọng khác của họ, thì họ có thể phải đối mặt với một vấn đề ít nghiêm trọng hơn trong hiện tại. Nhà lãnh đạo ĐCSTQ Tập Cận Bình thường viện dẫn mong muốn của Bắc Kinh là chuyển Trung Quốc từ sự chú trọng hiện tại vào sản xuất với kỹ năng thấp và trung bình sang một nền kinh tế định hướng dịch vụ, tiên tiến hơn. Nhưng tham vọng đó luôn mang tính hùng biện hơn là thực tế.
Thật vậy, sự phát triển của một nền kinh tế dịch vụ luôn mâu thuẫn với việc ông Tập Cận Bình đề cao việc giành quyền thống trị toàn cầu trong một số hoạt động sản xuất và khai thác mỏ. Tham vọng khai thác mỏ và sản xuất của ông đã hướng chi tiêu đầu tư vào các doanh nghiệp nhà nước và từ chối cấp vốn cho các doanh nghiệp vừa và nhỏ, hướng đến người tiêu dùng, những doanh nghiệp có thể dịch chuyển theo hướng nền kinh tế dịch vụ một cách tự nhiên.
Trung Quốc không đơn độc. Phần lớn các nước phát triển nhấn mạnh vào đại học và có quá nhiều sinh viên tốt nghiệp không tìm được việc làm phù hợp với năng lực của họ. Nhưng Trung Quốc - nền kinh tế kế hoạch điển hình - đã tự đặt mình vào một tình thế nghiêm trọng hơn hầu hết các quốc gia khác.
Nếu Bắc Kinh không xây dựng một hệ thống đại học đồ sộ và đưa hàng triệu người vào đó, Trung Quốc ngày nay có thể có nhiều công nhân sẵn sàng làm những công việc sản xuất hơn. Nếu Bắc Kinh không bỏ đói tín dụng đối với các doanh nghiệp vừa và nhỏ để ồ ạt theo đuổi tham vọng của mình thông qua các doanh nghiệp nhà nước được ưu đãi về mặt chính trị nhưng không linh hoạt, thì giờ đây họ có thể có nền kinh tế dịch vụ, thứ mà Bắc Kinh vốn đang chỉ nói suông. Nhưng những điều đó đã không xảy ra, và giờ đây Bắc Kinh phải đối mặt với một vấn đề nghiêm trọng do chính mình tự gây ra đối với tình trạng thất nghiệp của thanh niên. Nó cũng mang đến cho thế giới một bài học sống động về những hậu quả không lường trước được và những nguy cơ tiềm ẩn của nền kinh tế kế hoạch hóa tập trung độc đoán.
Bài viết chỉ phản ánh quan điểm của tác giả, không nhất thiết phản ánh quan điểm của NTD Việt Nam.
Theo The Epoch Times
Bảo Nguyên biên dịch
Tác giả Milton Ezrati là biên tập viên của The National Interest - một chi nhánh của Trung tâm Nghiên cứu Nguồn Nhân lực tại Đại học Buffalo (SUNY), và là nhà kinh tế trưởng của Vested - công ty truyền thông có trụ sở tại New York. Trước khi gia nhập Vested, ông từng là nhà chiến lược thị trường và nhà kinh tế trưởng cho Lord, Abbett & Co. Ông thường xuyên viết bài cho City Journal và viết blog cho Forbes. Cuốn sách mới nhất của ông có tựa đề "Thirty Tomorrows: The Next Three Decades of Globalization, Demographics, and How We Will Live" (30 mươi năm sau: Ba thập kỷ tiếp theo của toàn cầu hóa, nhân khẩu học, và cách chúng ta sẽ sinh sống).
