Sự hỗn loạn của chiến tranh đã tạo ra vận may chính trị và kinh tế cho một số quốc gia, doanh nghiệp và cá nhân.
Những tổn thất từ một năm chiến tranh ở Ukraine gần như không thể đo đếm. Hàng chục nghìn người đã thiệt mạng, hàng triệu người phải đi sơ tán, và cơ sở hạ tầng bị phá hủy. Chiến tranh đã gây ra cuộc khủng hoảng lương thực và năng lượng toàn cầu, và chưa thể biết được tương lai sẽ ra sao.
Tuy nhiên, một số công ty, quốc gia và cá nhân đã kiếm được lợi nhuận tài chính hoặc đạt được lợi thế chính trị do chiến tranh và các tác động phụ của nó.
Kinh doanh năng lượng phát đạt hơn
Đối với ngành công nghiệp dầu khí ngoài Nga, đây là một năm đầy thành công. Một số nhà sản xuất dầu lớn trên thế giới đã bán được với giá cao khi các nước châu Âu tìm cách chuyển đổi khỏi nguồn cung cấp từ Nga. Chẳng hạn như, ExxonMobil đã kết thúc năm 2022 với 56 tỷ đô la thu nhập, vượt qua kỷ lục của năm trước là 45,2 tỷ đô la; Chevron đã công bố khoản lãi 35,5 tỷ đô la.
Khi nói đến kinh doanh năng lượng, một số quốc gia cũng được hưởng lợi. “Những người hưởng lợi tương đối, ít nhất là về vị thế của họ, là một số quốc gia ở Trung Đông”, Rachel Ziemba, trợ lý cấp cao tại Trung tâm An ninh Hoa Kỳ, nói với Grid.
Công ty dầu mỏ do nhà nước kiểm soát của Ả Rập Xê Út đã có một năm đặc biệt tốt với 42,4 tỷ đô la lợi nhuận chỉ trong quý 3 năm 2022. Các Tiểu vương quốc Ả Rập Thống nhất, quốc gia xuất khẩu dầu mỏ lớn nhất thế giới, cũng được nâng tầm vị thế và đặt kế hoạch tăng năng lực sản xuất, trong khi giá dầu vẫn ở mức cao. Và Qatar đã ký thỏa thuận cung cấp khí đốt 15 năm với Đức vào tháng 11.
Không chỉ các nhà sản xuất Trung Đông được hưởng lợi. Na Uy - nhà sản xuất dầu hàng đầu của châu Âu - đã đạt 114 tỷ đô la doanh thu bán dầu và khí đốt vào năm ngoái.
Các quốc gia vẫn sẵn sàng mua dầu của Nga, cũng đã được hưởng lợi. Với việc dầu của Nga bán thấp hơn giá thị trường từ 20 đến 30 đô la một thùng, Ấn Độ hiện đang mua dầu của Nga nhiều hơn 33 lần so với một năm trước. Cho rằng Ấn Độ đã mua 1,4 triệu thùng dầu mỗi ngày của Nga vào tháng trước, điều đó chuyển thành khoản tiết kiệm hàng chục triệu đô la hàng ngày.
Ngoài ra, tập đoàn OCP của Ma-rốc, nhà sản xuất phân bón phốt phát hàng đầu thế giới, đã đạt được thu nhập kỷ lục vào năm ngoái; do sự sụt giảm xuất khẩu khí đốt của Nga đã tàn phá các nhà sản xuất phân bón nitơ, vốn sử dụng khí đốt làm nguyên liệu. OCP đã kiếm được 3,65 tỷ đô la trong 9 tháng đầu năm 2022, tăng từ 1,99 tỷ đô la trong cùng kỳ năm trước.
Một vận may cho ngành công nghiệp quốc phòng
-
- Cổ phiếu quốc phòng tăng đột biến sau cuộc chiến tranh ở Ukraine. (Ảnh: Commons Wikimedia)
Hàng tỷ đô la vũ khí đang được gửi đến Ukraine, và các quốc gia trên thế giới đang tăng cường ngân sách quốc phòng để đón đầu một kỷ nguyên mới của xung đột toàn cầu. Cổ phiếu quốc phòng tăng đột biến sau cuộc xâm lược của Nga.
Nhưng các nhà thầu quốc phòng lớn của Hoa Kỳ đã không có một năm thực sự tốt. Chiến tranh công nghệ thấp không phải là lĩnh vực trọng tâm chính của các công ty quốc phòng Hoa Kỳ. Đối với nhu cầu về các hệ thống công nghệ cao, các nhà phân tích cho rằng các cam kết viện trợ đầy tham vọng của Lầu Năm Góc đã không được hỗ trợ bởi các đơn đặt hàng thực tế.
Bill Greenwalt, một nhà nghiên cứu cấp cao về chính sách quốc phòng tại Viện Doanh nghiệp Hoa Kỳ, nói với Grid, “Họ nghiêm túc đến mức nào?' Nếu hòa bình được tuyên bố vào ngày mai, họ sẽ bị bỏ mặc, vì vậy họ không có động cơ để tăng tốc sản xuất ngay.
Mọi thứ hơi khác một chút ở châu Âu, nơi các công ty như Rheinmetall của Đức, nhà sản xuất xe tăng chiến đấu Leopard và nhà sản xuất đạn dược NAMMO của Na Uy, Phần Lan đã được hưởng lợi từ việc tăng đơn đặt hàng sau nhiều năm chi tiêu quốc phòng không đổi hoặc giảm trên lục địa.
Và nếu - như nhiều chuyên gia tin tưởng - cuộc chiến ở Ukraine kéo dài, mức độ căng thẳng hiện tại vẫn tiếp tục và Mỹ tiếp tục can dự, thì các công ty lớn của Mỹ cũng có thể được hưởng lợi.
Nâng tầm vị thế chính trị và quyền lực cho một số quốc gia
Trong năm qua, chính phủ Hoa Kỳ thường tìm cách miêu tả cuộc chiến như một cuộc đấu tranh toàn cầu, với một bên là Nga và những quốc gia độc tài khác, còn bên kia là Ukraine và các đồng minh dân chủ của họ. Nhưng một số quốc gia đã được hưởng lợi từ cuộc xung đột bằng cách từ chối chọn một bên.
Tuy Trung Quốc đã không chính thức ủng hộ cuộc xâm lược hoặc cung cấp cho Nga sự hỗ trợ quân sự trực tiếp nào. Nhưng họ đã nhanh chóng lấp đầy khoảng trống do lệnh trừng phạt của Nga để lại.
Thương mại song phương của Trung Quốc với Nga đã tăng 31% trong 8 tháng đầu năm 2022. Giống như Ấn Độ, Trung Quốc được hưởng lợi từ việc mua dầu của Nga với giá chiết khấu, trong khi Nga ngày càng phụ thuộc vào Trung Quốc về hàng điện tử và hàng tiêu dùng.
Về mặt chiến lược, Trung Quốc chắc chắn đã được hưởng lợi từ một nước Mỹ có phần sao nhãng, nếu không có chiến tranh, nước này có thể sẽ dành phần lớn thời gian trong năm để tập trung vào việc chống lại các tham vọng toàn cầu của Trung Quốc. Trong khi đó, sự phụ thuộc kinh tế ngày càng tăng của Nga vào Trung Quốc có nghĩa là Bắc Kinh cuối cùng có thể thu được lợi ích bất kể cuộc chiến này diễn ra như thế nào.
Như Yun Sun, giám đốc chương trình Trung Quốc tại Trung tâm Stimson, đã nói với Grid vào tháng 11: “Đối với Trung Quốc, nếu Nga thắng, điều đó thật tuyệt vì Trung Quốc có được một đồng minh mạnh hơn. Nếu Nga thua, đó cũng là điều tuyệt vời vì Trung Quốc có được một nước chư hầu, đó là cường quốc hạt nhân lớn thứ hai trên thế giới.”
Rất ít nhà lãnh đạo thế giới biến cuộc chiến thành lợi thế của mình nhiều như Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ Recep Tayyip Erdogan. Thổ Nhĩ Kỳ đã bán cho Ukraine một lượng vũ khí đáng kể, bao gồm cả máy bay không người lái Bayraktar. Erdogan cũng đã thể hiện tầm ảnh hưởng chính trị của mình – đóng vai trò then chốt trong việc đàm phán thỏa thuận mở lại Biển Đen để xuất khẩu ngũ cốc và chơi cứng rắn với NATO bằng cách từ chối chấp thuận tư cách thành viên cho Thụy Điển và Phần Lan.
Một số quốc gia Đông Âu như Ba Lan và các nước vùng Baltic cũng đã nâng tầm của họ khi họ biết định hướng cho các phản ứng của Liên minh châu Âu trước cuộc xâm lược của Nga. Một quan chức cấp cao của EU cho biết trong một cuộc họp báo gần đây. “Khi bạn thấy những gì các nước vùng Baltic hay Ba Lan nói về Nga, tôi nghĩ nó gần với thực tế hơn nhiều so với những gì bạn nghe được từ các nước Tây Âu”. Thủ tướng Đức Olaf Scholz đã thừa nhận vào tháng 8, “Trung tâm của Châu Âu đang di chuyển về phía đông.”
Hoa Kỳ cũng có thể được tính trong số các quốc gia đã được hưởng lợi theo một số cách từ chiến tranh. Trong năm qua, Hoa Kỳ đã chứng kiến quân đội của một đối thủ siêu cường trang bị vũ khí hạt nhân bị tàn sát và sỉ nhục mà không một người lính Mỹ nào bị tổn hại.
Trong năm qua, Hoa Kỳ đã thành công trong hai mục tiêu là cung cấp cho Ukraine sự hỗ trợ cần thiết để chống lại cuộc xâm lược của Nga; đồng thời tránh một cuộc xung đột toàn cầu rộng lớn hơn.
Với những rủi ro cố hữu trong một cuộc chiến quy mô lớn, tàn khốc và khó lường như vậy, ngay cả những quốc gia, công ty và cá nhân hiện đang ở vị thế mạnh hơn so với một năm trước cũng không nên trông chờ vào việc chiến tranh sẽ vẫn tiếp diễn.
Theo Grid
Ánh Dương lược dịch
