Liệu hành tinh này có thể đã từng tồn tại những nền văn minh khác trong quá khứ tương tự như nền văn minh của chúng ta hiện nay? Để khám phá được lịch sử của Trái đất, trước hết chúng ta phải giải đáp được bí ấn hàng thế kỷ về các nền văn hóa thời tiền sử. Hai nhà khoa học của NASA là Gavin A.Schmidt và Adam Frank đã đề cập đến chủ đề này trong một nghiên cứu mới nhất của họ là “Giả thuyết Silurian”.
Những người đã xem loạt phim khoa học viễn tưởng Tiến sĩ Who sẽ biết về Silurians - những sinh vật giống thằn lằn đã phát triển nền văn minh công nghiệp hóa cách đây khoảng 450 triệu năm. Rất lâu trước khi con người lần đầu tiên xuất hiện trên hành tinh này.
Tất nhiên những sinh vật Silurian này không có thật, nhưng nền văn minh công nghiệp hóa được nhắc đến lại không hẳn cũng là những giả thuyết. Thực tế, nó đã đặt ra rất nhiều câu hỏi thú vị, ví dụ như: nếu một nền văn minh công nghiệp đã từng xuất hiện trong quá khứ, thì tàn tích nó để lại là những gì?
Công cuộc tìm kiếm các nền văn minh tiền sử tiên tiến
Giả thuyết Silurian đặt ra câu hỏi liệu có thể tìm thấy những di tích về công nghiệp hóa như thành phố, nhà máy và đường xá trong các lớp địa chất hay không. Nói cách khác, chúng ta có phải là nền văn minh công nghiệp tiên tiến duy nhất từng tồn tại trên trái đất?
Không thể đưa ra kết luận vội vàng bởi vì khi tìm kiếm các nền văn minh tiên tiến, người ta đã xem xét tuổi ước tính của vũ trụ là 13,8 tỷ năm. Hơn nữa, sự sống phức tạp được cho là đã tồn tại trên Trái đất trong 400 triệu năm, nhưng nền văn minh công nghiệp của chúng ta mới chỉ tồn tại được 300 năm.
Các sinh vật thông minh khác có thể đã tồn tại rất lâu trước con người hiện nay, không chỉ là trên các ngôi sao khác mà thậm chí ngay trên Trái đất.
Frank nói: “Tôi không tin rằng đã có một nền văn minh công nghiệp tồn tại trên Trái đất trước cả chúng ta - Tôi không tin rằng khủng long hay lười đất khổng lồ cũng từng tạo ra một nền văn minh. Nhưng trọng tâm của câu hỏi là làm sao bạn biết rằng chưa từng có một nền văn minh tiến tiến trước chúng ta? Và nó trông như thế nào?”.
-
- Cỗ máy Antikythera, một thiết bị Hy Lạp cổ đại được sử dụng để tính toán các vị trí thiên văn. (Hình ảnh: Tilemahos Efthimiadis qua Wikimedia Commons CC BY 2.0)
Các chuyên gia nói rằng có thể khó phát hiện ra di tích của những người sinh sống trong các nền văn minh công nghiệp thời tiền sử.
Có thể không dễ dàng nhận ra dấu vết của các nền văn minh công nghiệp hóa tồn tại trong quá khứ xa xôi. Những đồ tạo tác ban đầu là cực kỳ hiếm. Ví dụ đưa ra là, các khu vực đô thị hiện chiếm chưa đến 1% bề mặt Trái đất, vì vậy những vật dụng công nghệ cao ngay cả từ thời sơ khai cũng rất hiếm khi được tìm thấy.
Cỗ máy Antikythera của người Hy Lạp cổ đại, được gọi là “máy tính” đầu tiên, có niên đại từ thế kỷ thứ I hoặc II TCN, vẫn chưa được khám phá cho đến thời kỳ Phục Hưng. Quay ngược trở lại xa hơn kỷ Đệ tứ 2,6 triệu năm trước, mọi thứ đã bị xóa sổ và tan thành cát bụi. Hơn nữa, các nhà khoa học cho rằng, một nền văn minh càng tồn tại lâu thì càng để lại ít dấu vết.
-
- Các kho thóc thời tiền sử có thể được nhìn thấy dọc theo mặt của Hẻm núi sông Colorado tại Vườn quốc gia Grand Canyon. (Hình ảnh: Grand Canyon NPS qua Flickr CC BY-SA 2.0)
Đề xuất của các nhà nghiên cứu là nên tìm kiếm bằng chứng cụ thể về các nền văn minh công nghiệp trong các lớp địa chất của Trái đất hoặc các hành tinh khác, và tập trung vào xem xét các dấu hiệu của nền văn minh mà con người tạo ra trong kỷ Anthropocene (Anthropocene là thuật ngữ được một số nhà khoa học sử dụng để miêu tả giai đoạn gần đây nhất trong lịch sử Trái Đất. Nó không có điểm khởi đầu chính xác, nhưng có thể coi là bắt đầu vào khoảng cuối thế kỷ 18, khi những hoạt động của loài người mới bắt đầu có ảnh hưởng toàn cầu đến khí hậu và hệ sinh thái của Trái Đất).
Frank nói: “Sau một vài triệu năm, bất kỳ dấu hiệu vật lý nào cũng đều nhắc chúng ta rằng nền văn minh của chúng ta có thể biến mất, vì vậy bạn phải tìm kiếm những sự bất thường của trầm tích, những thứ trông có vẻ kỳ quặc của cân bằng hóa học khác nhau”.
'Không có gì là ngẫu nhiên'
Liệu chúng ta có thể “nhìn thấy” các nền văn minh công nghiệp cổ đại hay không? Để trả lời câu hỏi đó các nhà khoa học sẽ phải xem xét các tác động mà các nền văn minh trong quá khứ đã để lại.
“Để xây dựng một nền văn minh cần khai thác năng lượng từ hành tinh, ví dụ như từ không khí, nước, đá...Nói cách khác, không có gì là ngẫu nhiên. Trong khi một số nguồn năng lượng sẽ có tác động thấp hơn - chẳng hạn như năng lượng mặt trời so với nhiên liệu hóa thạch - bạn không thể cung cấp năng lượng cho một nền văn minh toàn cầu mà không tác động đến hành tinh”, Frank nói.
Frank và Schmidt đề nghị tập trung vào các dấu vết hóa học còn sót lại từ một nền văn minh tiên tiến. Ví dụ, sự tích tụ lớn bất thường của các nguyên tố như nitơ có thể là dấu hiệu của việc sử dụng phân bón. Sự thay đổi carbon do quá trình đốt cháy nhiên liệu hóa thạch sẽ là một tín hiệu hóa học khác cần tìm kiếm. Hơn nữa, các hoạt động công nghiệp khác nhau góp phần làm xói mòn đất, do đó sẽ làm thay đổi trầm tích đại dương.
Hồ sơ địa chất
Schmidt và Franks cho rằng hồ sơ địa chất nên cung cấp bằng chứng về sự tồn tại của các nền văn minh tiên tiến. Việc khai thác sẽ để lại một lượng lớn kim loại bị loại bỏ có thể phát hiện được trong các đại dương và một số kim loại nhất định (plutonium-244 và curium-247) có thể để lại dấu hiệu hạt nhân từ một cuộc chiến kết thúc nền văn minh.
Người ta cũng phải xem xét đến khía cạnh các mẫu hóa thạch đang bị thay đổi bởi con người, và những thứ chúng ta tạo ra cũng để lại dấu ấn của nó. Nhân loại đã làm ô nhiễm môi trường bằng các hóa chất clo tổng hợp và chất dẻo. Không rõ những chất này hoặc các dẫn xuất của chúng sẽ mất bao lâu để được phát hiện.
-
- Dương xỉ Azolla. Các hóa thạch của chi này cho biết thời tiết cận nhiệt đới ở Bắc Cực và cung cấp manh mối về lịch sử Trái đất. (Hình ảnh: Joel Carnat qua Flickr CC BY 2.0)
Trong ghi chép địa chất, đã có nhiều sự kiện về cách con người tác động đến môi trường. Lượng đồng vị carbon và oxy tăng đột biến lớn đã xảy ra cách đây 56 triệu năm. Sự kiện này được gọi là Cực đại nhiệt của Paleocen-Eocen. Hơn nữa, trong khoảng 200.000 năm, nhiệt độ Trái đất đã tăng từ 5 đến 7 độ. Liệu điều này có thể được gây ra bởi các hành động của một nền văn minh trước đó?
Tất nhiên, điều này không đủ chứng minh rằng từng có một nền văn minh công nghiệp sớm hơn chúng ta.
“Giả thuyết Silurian không thể được coi là đúng chỉ vì không có ý tưởng nào khác tốt hơn. Vẫn còn rất nhiều câu hỏi cần được giải đáp. Như là có những lớp hợp chất nào khác đã để lại dấu vết đáng chú ý trong địa hóa trầm tích trong khoảng thời gian nhiều triệu năm không?”, các bài báo phân tích.
“Chúng tôi có một lời khuyên về việc nghiên cứu thêm và tổng hợp sự tồn tại của các sản phẩm phụ công nghiệp trong môi trường trầm tích đại dương”.
Nền văn minh công nghiệp của chúng ta có thể là duy nhất, nhưng sẽ thú vị hơn khi nghĩ rằng chúng ta có thể là một trong số rất nhiều, thậm chí là hàng triệu nền văn minh công nghiệp tiên tiến trong khắp vũ trụ.
Từ Tịnh
Theo Visiontimes
