Y học cổ truyền cho rằng cơ thể người bao gồm hai khía cạnh: Âm và Dương, luôn tương hỗ, tương phản và lần lượt chuyển hóa cho nhau. Khi Âm và Dương cân bằng, cơ thể sẽ khỏe mạnh. Khi Âm hoặc Dương mất cân bằng, sẽ dẫn đến bệnh tật. Dương thiếu tức là lửa yếu, Âm thiếu tức là nước yếu. Vậy trong cơ thể con người, thế nào là Dương, thế nào là Âm?
Khi con người tiêu thụ thức ăn và hít thở oxy, năng lượng được tạo ra thông qua quá trình chuyển hóa sinh học trong ruột và dạ dày, năng lượng này là lửa của cơ thể, lửa của sự sống và là Dương khí của cơ thể con người.
Ngược lại, âm và nước về bản chất là gì? Chúng là máu và dịch cơ thể.
Nếu dương khí không đủ thì khả năng đi lại kém, người ướt át, nặng nề, cơ thể béo phì, lưỡi to, phân mềm và lỏng, không thành hình; ngược lại, nếu người âm khí thiếu hụt thì năng lượng không đủ, cơ thể gầy, dễ bị khô miệng và táo bón.
Nói chung, người béo có xu hướng thiếu Dương, trong khi người gầy có xu hướng thiếu Âm.
Mọi thay đổi bên trong cơ thể con người sẽ có những biểu hiện bên ngoài, có thể nhận định qua một số triệu chứng chủ quan được liệt kê dưới đây.
Âm hư sinh nội nhiệt, biểu hiện điển hình bao gồm:
- Ngũ tạng (lòng bàn tay, lòng bàn chân, ngực) nóng bừng
- Khát khô họng
- Thích uống nước lạnh
- Sắc mặt đỏ
- Mất ngủ mơ màng
- Đổ mồ hôi ban đêm
- Táo bón
- Tiểu ít
- Lưỡi đỏ và mỏng
Dương hư sinh hàn, triệu chứng điển hình bao gồm:
- Tay chân lạnh ngắt
- Thích uống đồ nóng
- Đau mỏi thắt lưng, đầu gối
- Rụng tóc
- Phân lỏng
- Nước tiểu trong dài
- Mặt trắng bệch
- Môi nhợt nhạt
Lưỡi nhợt, không có rêu - Ít nói, lười vận động
- Mệt mỏi, hay ngủ
Nhận biết nhanh tình trạng Âm hư hoặc Dương hư
1. Quan sát lưỡi
- Âm hư: Lưỡi đỏ, mỏng, ít rêu hoặc rêu mỏng.
- Dương hư: Lưỡi nhợt nhạt, béo, rêu trắng dày.
2. Quan sát tinh thần
- Âm hư: Bồn chồn, dễ cáu gắt.
- Dương hư: Sợ lạnh, tứ chi lạnh, nói ít, uể oải, buồn bã, mệt mỏi, hay khóc.
3. Quan sát nóng lạnh
- Âm hư: Sợ nóng, ra mồ hôi nóng, lòng bàn tay nóng bừng.
- Dương hư: Sợ lạnh, ra mồ hôi lạnh, tay chân lạnh.
4. Quan sát đau nhức
- Âm hư: Đau lưng âm ỉ.
- Dương hư: Đau nhức vùng eo, gặp lạnh tăng nặng.
5. Quan sát sắc mặt
- Âm hư: Hai gò má đỏ bừng, mí mắt đỏ tía.
- Dương hư: Mặt xanh xao, không có sức sống.
Vậy… nếu có người cảm thấy mình có cả triệu chứng của âm hư và dương hư thì sao?
Thì bạn gặp rắc rối rồi, bạn đang ở trạng thái âm dương lưỡng hư!
Làm gì khi…
1. Âm hư?
Nếu bạn có vấn đề về sức khỏe do âm hư, bạn có thể ăn nhiều thực phẩm ngọt, mát và ẩm.
Uống 6 đến 8 ly nước (khoảng 1200ml) mỗi ngày, tốt nhất nên chọn nước đun sôi và hạn chế đồ lạnh.
Trong sinh hoạt, bạn nên đảm bảo ngủ đủ 7 đến 8 tiếng và đi ngủ trước 23h, cố gắng bình tĩnh, tự chủ khi gặp vấn đề và trút bỏ những cảm xúc không tốt kịp thời.
2. Dương hư?
Khi dương khí bị thiếu, nên ăn nhiều thực phẩm có tác dụng thanh nhiệt, đồng thời bớt uống trà xanh và đồ uống lạnh.
Hãy chú ý nghỉ trưa 20 phút, tắm nắng nhiều hơn, mỗi lần 15 đến 20 phút, hoặc tắm hơi, suối nước nóng…; và giữ ấm cho đầu, lưng, bụng và khớp.
Khi tâm trạng không tốt, hãy trò chuyện và giao tiếp với bạn bè nhiều hơn, bạn cũng có thể nghe một vài bản nhạc sôi động, có âm vực cao hoặc đi tham quan để giải tỏa tâm trạng chán nản.
Năm cơ quan nội tạng đều có mối liên hệ với nhau, chỉ cần một cơ quan yếu, nếu không được điều hòa thì rất có thể sẽ ảnh hưởng đến các cơ quan khác.
Khi thấy cơ thểcó dấu hiệu suy nhược phải khám và yêu cầu bác sĩ kê đơn thuốc phù hợp, đồng thời kết hợp các biện pháp điều chỉnh sớm trong lối sống để tránh ảnh hưởng đến các cơ quan khác.
Điều hòa ngũ tạng bắt đầu bằng việc điều chỉnh bốn khuyết điểm lớn sau: Khí hư, huyết hư, âm hư và dương hư.
- Khí hư giống như cơ thể con người thiếu nhiên liệu, dẫn đến thiếu động lực.
- Thiếu máu là tình trạng dinh dưỡng của cơ thể không đủ dẫn đến khô héo, suy dinh dưỡng.
- Âm hư tương đương với việc cơ thể không đủ nước và dịch, nên xảy ra tình trạng khô, nóng.
- Dương hư có nghĩa là không đủ ánh sáng mặt trời nên con người sẽ cảm thấy lạnh.
Theo Wang He - Aboluowang
Nhật Duy biên dịch
