Đại dương bao phủ phần lớn bề mặt hành tinh của chúng ta. Ngoài kích thước lớn, nó còn chứa đựng sự sống đa dạng đến kinh ngạc, từ các loài thực vật, vi sinh vật, giun, san hô, cua đến mực, cá voi và, tất nhiên, cả cá.
Cá trong đại dương nhiều đến mức chúng chiếm lượng carbon, vật chất tạo nên sinh vật, lớn thứ hai trong toàn bộ giới động vật, chỉ đứng sau nhóm côn trùng và giáp xác.
Hầu hết mọi người chỉ quan sát đại dương từ bờ biển hoặc trên thuyền, nên thật khó để hình dung có bao nhiêu cá trong đó. Thực ra, đại dương tràn ngập cá, từ bề mặt đến đáy.
Những con cá này cũng có đủ mọi hình dạng và kích thước, từ cá trích, cá bảy màu và cá blenny nhỏ bé mà bạn có thể thấy trên rạn san hô đến những con cá ngừ khổng lồ và cá nhám voi mà bạn có thể tìm thấy ngoài biển khơi.
Với việc hỗ trợ sự sống của các sinh vật khác xung quanh, những loài cá này đóng vai trò quan trọng trong hệ sinh thái của chúng. Nếu chúng biến mất một ngày nào đó, đại dương sẽ trông rất khác.
Tôi là một nhà khoa học nghiên cứu về cá, sự đa dạng của chúng và tất cả những cách chúng góp phần vào môi trường của đại dương.
Cá như một nguồn thức ăn
Cá đóng vai trò quan trọng, cả kẻ săn mồi và con mồi, trong hệ sinh thái biển. Hàng nghìn loài vật trên khắp các hệ sinh thái biển và trên cạn phụ thuộc vào cá để làm thức ăn - bao gồm cả con người.
Trong hệ sinh thái rạn san hô, cá nhỏ bị cá lớn hơn và các động vật biển khác ăn thịt. Điều này có nghĩa là những con cá nhỏ tạo thành lớp đáy của chuỗi thức ăn - cung cấp năng lượng cho cá lớn hơn và các sinh vật khác.
Bên ngoài mặt nước, nhiều loài chim, thú và bò sát ăn cá và dựa vào chúng như một nguồn protein thiết yếu.
Ngay cả thực vật trên cạn cũng có thể hưởng lợi từ sự hiện diện của cá. Ở bờ biển phía tây Hoa Kỳ, cá hồi quay trở lại các dòng suối nhỏ sau vài năm ở biển. Chúng hoạt động như một băng chuyền dinh dưỡng.
Cá hồi không chỉ nuôi sống những động vật bắt chúng, như gấu, mà còn cả những cây cối mọc ven suối. Các nghiên cứu đã chỉ ra rằng một số cây lấy tới 70% nitơ từ cá hồi chết ở trên hoặc gần bờ sông.
Con người cũng phụ thuộc vào cá như một nguồn thực phẩm. Cá và các sản phẩm thủy sản khác là nguồn protein quan trọng cho gần 3 tỷ người. Con người đã ăn và di cư theo cá trên khắp thế giới trong hàng nghìn năm.
Cá không chỉ đơn thuần là nguồn thức ăn
Ngoài giá trị là nguồn thực phẩm, cá còn đóng vai trò quan trọng hơn trong hệ sinh thái. Hoạt động tìm kiếm thức ăn của cá góp phần tạo ra và duy trì môi trường sống cho các sinh vật khác. Trong hệ sinh thái rạn san hô, những loài cá ăn thực vật kiểm soát sự phát triển của tảo bằng cách liên tục gặm chúng.
Nếu không có những loài cá ăn thực vật này, tảo sẽ nhanh chóng phát triển và bao phủ san hô, khiến san hô bị chết ngạt.
Một loài cá ăn thực vật tiêu biểu là cá vẹt, chúng ăn trực tiếp san hô. Thoạt nhìn, điều này có vẻ có hại cho san hô, nhưng thực tế, việc gặm của cá vẹt có thể làm tăng tốc độ phát triển của các rạn san hô.
Và thậm chí, phân của cá bọ vẹt được chứng minh là có giá trị dinh dưỡng đặc biệt đối với san hô. Hơn nữa, phân của cá bọ cạp cũng góp phần tạo nên những bãi cát trắng tuyệt đẹp mà bạn có thể đã từng tận hưởng trong những kỳ nghỉ cùng gia đình.
Một số loài cá khác tạo ra môi trường sống cho các loài động vật khác và ảnh hưởng đến môi trường xung quanh bằng cách xới cát khi tìm kiếm thức ăn. Hoạt động xới cát giúp lộ ra những sinh vật nhỏ bé ẩn náu trong cát, trở thành thức ăn cho các loài khác.
Mặc dù nhiều loài cá chỉ sinh sống trong đại dương, nhưng sự hiện diện của chúng có thể ảnh hưởng đến nhiều môi trường sống khác nhau. Chúng tác động trực tiếp và gián tiếp đến cuộc sống của các sinh vật phụ thuộc vào chúng về thức ăn và nơi trú ẩn.
Nếu không có cá, Trái Đất sẽ dần mất đi những bãi biển cát trắng tuyệt đẹp, các hệ sinh thái rạn san hô sẽ bị tảo bao phủ, nhiều người sẽ không có đủ thức ăn và chúng ta sẽ mất đi một trong những loài sinh vật quyến rũ nhất hành tinh.
Bài viết của Kory Evans, Phó giáo sư ngành Khoa học Sinh học, Đại học Rice, đăng lần đầu tiên trên The Conversation.
Theo The Conversation
