Hầu hết mọi người đều muốn sống lâu hơn và khỏe hơn. Trong khi di truyền đóng vai trò quan trọng đối với sức khỏe và tuổi thọ, lối sống và môi trường lại có ảnh hưởng lớn đến việc bật hoặc tắt gen, một quá trình được gọi là biểu sinh.
Giờ đây, việc kéo dài tuổi thọ khỏe mạnh có thể thực hiện được nhờ các công cụ chẩn đoán và điều trị. Các công cụ này chỉ cho chúng ta cách làm chậm lại hoặc thậm chí quay ngược đồng hồ sinh học, thông qua việc quyết định gen nào được kích hoạt và gen nào không hoạt động.
Các mô hình kỹ thuật số đã được tạo ra để dự đoán các vấn đề sức khỏe liên quan đến tuổi tác, bằng cách nghiên cứu các nguyên nhân cơ bản của lão hóa, và kiểm tra cách chúng phản ứng với các yếu tố làm thay đổi biểu sinh của chúng ta, chẳng hạn như chế độ ăn uống, tập thể dục và phơi nhiễm môi trường. Những mô hình kỹ thuật số này được gọi là đồng hồ lão hóa biểu sinh, và chúng nhằm mục đích mô phỏng đồng hồ biểu sinh bên trong mỗi người ảnh hưởng đến quá trình lão hóa của họ.
Đồng hồ lão hóa biểu sinh
Đồng hồ biểu sinh được sử dụng để định lượng các quá trình lão hóa, và đo tuổi sinh học cũng như tốc độ lão hóa.
Đã có hàng chục chiếc đồng hồ lão hóa được phát triển trong 10 năm qua. Những chiếc đồng hồ này sử dụng hầu hết mọi loại dữ liệu sinh lý thay đổi theo độ tuổi. Chúng sử dụng công nghệ máy tính để xây dựng mô hình dự đoán tuổi theo thời gian.
Đồng hồ biểu sinh đã được phát triển dựa trên nhiều loại mô và tế bào khác nhau, bao gồm máu, nước bọt và thậm chí cả các cơ quan cụ thể. Những chiếc đồng hồ này có thể cung cấp thước đo về sự lão hóa sinh học có thể khác biệt với tuổi theo thời gian.
Nói cách khác, họ có thể phân biệt tuổi của một người theo năm, và tuổi của họ dựa trên các quá trình sinh lý giúp cơ thể sống khỏe mạnh. Sự khác biệt này là lý do tại sao một số người trông trẻ hơn tuổi và sống lâu hơn những người khác.
Trong một số trường hợp, sự khác biệt giữa tuổi sinh học và tuổi theo thời gian, được gọi là sự tăng tốc của tuổi tác, có liên quan đến nhiều tình trạng sức khỏe và bệnh tật khác nhau.
Các dấu hiệu sinh học được sử dụng để ước tính tuổi sinh học của một cá nhân dựa trên những thay đổi trong bộ gen biểu sinh, trong đó đề cập đến sự biến đổi hóa học của DNA, và các protein liên quan có thể ảnh hưởng đến biểu hiện gen. Các xét nghiệm chủ yếu liên quan đến việc đo mức độ methyl hóa DNA, vì điều này có thể cho thấy tuổi sinh học của một người.
Quá trình methyl hóa DNA, một cơ chế được các tế bào sử dụng để kiểm soát biểu hiện gen, là một loại sửa đổi biểu sinh thường được sử dụng làm cơ sở để phát triển các đồng hồ này.
Các kiểu methyl hóa DNA trong bộ gen thay đổi khi một người già đi, và đồng hồ biểu sinh sử dụng các kiểu này để dự đoán tuổi sinh học của một cá nhân, có thể tương ứng hoặc không tương ứng với tuổi theo thời gian của họ.
Bằng cách so sánh trạng thái methyl hóa của các vị trí cụ thể trên DNA, các nhà nghiên cứu đã phát triển các thuật toán có thể ước tính tuổi sinh học.
Đánh giá gần đây về các yếu tố lão hóa biểu sinh
Một đánh giá gần đây được công bố trên tạp chí Ageing Research Reviews đã xem xét những phát triển công nghệ mới nhất trong đồng hồ lão hóa biểu sinh, bao gồm sử dụng các mẫu methyl hóa DNA để dự đoán tuổi sinh học và các biện pháp can thiệp thực tế để làm chậm hoặc đảo ngược quá trình lão hóa.
Các nhà nghiên cứu đã tìm thấy các cơ chế cơ bản góp phần gây ra lão hóa sinh học, có ý nghĩa quan trọng đối với tuổi thọ của những người sẵn sàng sửa đổi lối sống của mình.
Vì lão hóa là một quá trình mang tính hệ thống có tác động đến tất cả các cấp độ của hệ thống sinh học của chúng ta - các cơ quan, mô, tế bào và các thành phần phân tử tương ứng của chúng. Các nhà nghiên cứu đã đánh giá các yếu tố khác nhau và tác động của chúng đối với tuổi biểu sinh.
Những phát hiện chính
- Rượu: nghiện rượu làm tăng tuổi biểu sinh thêm 1,38 tuổi ở người trẻ tuổi, trong khi uống rượu quá mức mỗi ngày góp phần làm tăng 0,15 tuổi.
- Hút thuốc: Làm tăng tuổi của cơ quan hô hấp của con người từ 4 đến 5 tuổi.
- Hạn chế calo: Cải thiện tỷ lệ sống sót, giảm 30% tỷ lệ tử vong ở giai đoạn cuối đời. Việc giảm 25% lượng calo tiêu thụ trong thời gian hai năm sẽ làm giảm tốc độ lão hóa từ 2 đến 3%.
- Chế độ ăn Địa Trung Hải: Sau một năm áp dụng chế độ ăn kiêng phù hợp với người cao tuổi, những người tham gia đã giảm 0,58 tuổi biểu sinh. Một chế độ ăn uống lành mạnh làm giảm nguy cơ mắc bệnh tim mạch, ung thư và tử vong.
- Curcumin: Chất quan trọng này trong củ nghệ đã được chứng minh là làm giảm sự phát triển của khối u thông qua việc ức chế hoạt động telomerase (một loại enzyme liên quan đến lão hóa) trong tế bào khối u.
- Béo phì: Tăng chỉ số BMI lên 10 đơn vị sẽ làm tăng tuổi biểu sinh từ một đến ba năm.
- Căng thẳng tâm lý: Giảm hoạt động của telomerase và tăng tốc độ tuổi tác.
- Thiền: Giảm tốc độ lão hóa ở mọi lứa tuổi và mỗi năm thực hành đã giảm 0,24 tuổi biểu sinh ở những người thiền định lâu dài trên 52 tuổi.
Các nhà khoa học lưu ý rằng, nghiên cứu hiện đang được thực hiện có thể cung cấp những hiểu biết quan trọng cho các phương pháp chăm sóc sức khỏe trong tương lai.
“Mặc dù mức độ chính xác của tác động mà lối sống gây ra đối với lão hóa biểu sinh vẫn chưa được xác định trong hầu hết các trường hợp. Việc áp dụng rộng rãi đồng hồ lão hóa có thể thu hẹp khoảng cách kiến thức này. Và cuối cùng, tiến tới một giải pháp chăm sóc sức khỏe mới để giải quyết vấn đề của sự già hóa dân số toàn cầu”.
-
- (PAstudio qua Shutterstock)
6 thói quen sống có thể kéo dài tuổi thọ của bạn thêm nhiều năm
Dưới đây là một số chiến lược thực tế, dựa trên kết quả nghiên cứu, có thể giúp làm chậm quá trình lão hóa sinh học và ảnh hưởng đến đồng hồ biểu sinh của bạn.
Luyện tập thể dục đều đặn
Hoạt động thể chất thường xuyên đã được chứng minh là mang lại nhiều lợi ích cho sức khỏe, bao gồm làm chậm quá trình lão hóa.
Tập thể dục có thể tác động tích cực đến các kiểu methyl hóa DNA, ảnh hưởng đến các biểu hiện di truyền có khả năng làm chậm quá trình lão hóa sinh học. Có thể kết hợp các bài tập aerobic, rèn luyện sức mạnh và các bài tập linh hoạt.
Duy trì chế độ ăn uống lành mạnh
Một chế độ ăn uống cân bằng giàu trái cây, rau, ngũ cốc nguyên hạt, protein nạc và chất béo lành mạnh có thể hỗ trợ sức khỏe tổng thể và có khả năng làm chậm quá trình lão hóa biểu sinh.
Một số thành phần trong chế độ ăn uống, chẳng hạn như resveratrol (có trong nho đỏ và quả mọng) và chất curcumin (có trong nghệ), đã cho thấy nhiều hứa hẹn trong việc ảnh hưởng đến các kiểu methyl hóa DNA.
Quản lý căng thẳng
Căng thẳng mãn tính có thể đẩy nhanh quá trình lão hóa và ảnh hưởng đến cơ chế biểu sinh. Vì vậy, quản lý căng thẳng bằng cách thực hành thiền chánh niệm, yoga, các bài tập thở sâu hoặc các sở thích giúp bạn thư giãn và nghỉ ngơi.
Ngủ đủ
Chất lượng giấc ngủ kém và thời gian ngủ không đủ có liên quan đến quá trình lão hóa nhanh hơn. Đặt mục tiêu ngủ đủ bảy đến tám tiếng mỗi đêm và thiết lập thói quen ngủ đều đặn.
Tránh các chất độc hại
Một số yếu tố lối sống độc hại, chẳng hạn như hút thuốc, uống quá nhiều rượu và tiếp xúc với chất độc môi trường, có thể đẩy nhanh quá trình lão hóa và có khả năng ảnh hưởng đến đồng hồ biểu sinh. Giảm thiểu hoặc loại bỏ những chất có hại này khỏi cuộc sống của bạn càng nhiều càng tốt.
Nuôi dưỡng kết nối xã hội
Kết nối xã hội mạnh mẽ và cảm giác thân thuộc có liên quan đến sức khỏe và tuổi thọ tốt hơn. Đó là lý do tại sao bạn nên nuôi dưỡng những mối quan hệ có ý nghĩa và tham gia vào các hoạt động xã hội mang lại cho bạn niềm vui và sự thỏa mãn.
Mặc dù những chiến lược này có thể có tác động tích cực đến sức khỏe tổng thể và có khả năng làm chậm quá trình lão hóa, nhưng điều quan trọng cần lưu ý là đồng hồ biểu sinh vẫn là một lĩnh vực đang được nghiên cứu tích cực.
Mức độ mà các yếu tố lối sống này có thể ảnh hưởng trực tiếp đến đồng hồ biểu sinh vẫn chưa được hiểu đầy đủ. Bạn nên tham khảo ý kiến của các chuyên gia chăm sóc sức khỏe để có được lời khuyên về cách duy trì lối sống lành mạnh và lão hóa một cách nhẹ nhàng.
Thông tin thêm về biểu sinh
Biểu sinh học cũng là nghiên cứu về sự tương tác giữa hành vi của chúng ta và môi trường làm thay đổi cách thức hoạt động của gen như thế nào. Mặc dù những thay đổi biểu sinh không làm thay đổi trình tự DNA của một người nhưng chúng có thể đóng một vai trò quan trọng trong việc bật hay tắt một số gen nhất định.
Thuật ngữ "biểu sinh" có nguồn gốc từ tiền tố Hy Lạp "epi", có nghĩa là "ở trên" hoặc "trên cùng", chỉ ra rằng những thay đổi biểu sinh xảy ra ở đầu trình tự DNA và có thể ảnh hưởng đến biểu hiện gen mà không thay đổi mã di truyền.
Sửa đổi biểu sinh liên quan đến thay đổi hóa học đối với DNA và các protein liên quan, chẳng hạn như quá trình methyl hóa DNA. Những sửa đổi này có thể hoạt động như các tín hiệu hoặc điểm đánh dấu điều chỉnh biểu hiện gen và xác định xem gen đang hoạt động hay im lặng.
Những thay đổi biểu sinh có thể bị ảnh hưởng bởi nhiều yếu tố, bao gồm phơi nhiễm môi trường, lựa chọn lối sống, lão hóa và bệnh tật. Chúng có thể đảo ngược và có thể xảy ra trong các giai đoạn phát triển cụ thể hoặc để đáp ứng với các kích thích của môi trường.
Những thay đổi này có thể có tác động đáng kể đến sức khỏe và bệnh tật. Sự rối loạn của các quá trình biểu sinh có thể góp phần gây ra nhiều tình trạng khác nhau, bao gồm ung thư, rối loạn thần kinh, bệnh tim mạch và rối loạn chuyển hóa.
Hiểu các cơ chế biểu sinh và vai trò của chúng trong việc điều hòa gen có thể cung cấp những hiểu biết sâu sắc về sự phát triển của bệnh và các mục tiêu tiềm năng cho các can thiệp điều trị.
Theo Irina Antonova - The Epoch Times
Thiện Tâm biên dịch
- Hãy tận hưởng những lợi ích của thiền định trên quá trình lão hóa bằng cách tham gia lớp thiền định online miễn phí tại đây.
