Vừa mới đầu năm 2021, CBC News đã xác nhận hai nhà khoa học chính phủ Canada gốc Trung Quốc, Tiến sĩ Xiangguo Qiu và chồng cô, Keding Cheng, đã bị Cơ quan Y tế Công cộng Canada (PHAC) sa thải và trục xuất khỏi Phòng thí nghiệm Vi sinh Quốc gia (NML) ở Winnipeg trong bối cảnh Cảnh sát Hoàng gia Canada (RCMP) tiến hành điều tra.
Các chuyên gia y tế và các quan chức chính phủ ở Canada và Hoa Kỳ đã bày tỏ lo ngại về các loại virus được gửi đến Trung Quốc cho các nghiên cứu virus học chức năng.
Một cuộc điều tra bí mật của cảnh sát Canada
Vào ngày 24 tháng 5 năm 2019, Cảnh sát Hoàng gia Canada (RCMP) tại Manitoba đã nhận lệnh từ PHAC để điều tra vi phạm chính sách và "cách thức hành chính" tại NML. Vào thời điểm đó, Robert Cyrenne, người phát ngôn của RCMP, nhận xét rằng "không có mối đe dọa nào đối với an toàn công cộng" và "để duy trì tính toàn vẹn của quá trình điều tra, chúng tôi không có bình luận gì thêm vào lúc này".
Các nguồn tin của CBC báo cáo rằng mặc dù bị hộ tống ra khỏi phòng thí nghiệm vào ngày 5 tháng 7 năm 2019 và bị thu hồi đặc quyền bảo mật, cặp đôi này vẫn có lương ở Winnipeg trong khi không làm việc. Đại học Manitoba cũng đã chấm dứt các buổi làm việc của họ và các sinh viên sau đại học của Tiến sĩ Qiu đã được chỉ định lại.
Một email gửi tới CBC News vào ngày 5 tháng 2 năm 2021 từ Eric Morrissette, giám đốc quan hệ truyền thông của Bộ Y tế Canada và PHAC, cho biết: “Hai nhà khoa học không còn được Cơ quan Y tế Công cộng của Canada tuyển dụng kể từ ngày 20 tháng 1 năm 2021. Chúng tôi không thể tiết lộ thông tin bổ sung, cũng như bình luận thêm, vì các lý do bảo mật”.
Thật vậy, tính bảo mật và an ninh là điều tối quan trọng tại Phòng thí nghiệm Vi sinh Quốc gia, cơ sở virus học Cấp 4 duy nhất ở Canada. Các nhà nghiên cứu ở Phòng thí nghiệm này tập trung nghiên cứu các loại dịch bệnh nghiêm trọng trên người và động vật như Ebola, những bệnh đòi hỏi mức độ bảo vệ an toàn cao nhất.
Sự nghiệp sung mãn của Tiến sĩ Qiu, nhà vi sinh học Canada gốc Trung Quốc
Năm 1996, Qiu là một bác sĩ y khoa từ Thiên Tân, Trung Quốc, chuyển đến Canada để theo đuổi bằng cấp sau đại học. Trong nhiều năm, bà đã tuyển dụng và hướng dẫn một số sinh viên từ Trung Quốc.
Qiu được kính trọng với tư cách là trợ giảng tại Khoa Vi sinh Y học tại Đại học Manitoba. Bà đứng đầu phần Phát triển vaccine và Liệu pháp kháng virus trong Chương trình Tác nhân gây bệnh Đặc biệt tại phòng thí nghiệm, với trọng tâm chính là phát triển vaccine, phương pháp điều trị sau phơi nhiễm và chẩn đoán nhanh virus.
Hơn nữa, bà còn là một nhà sinh vật học tài năng với các ấn phẩm về HIV, Hội chứng hô hấp cấp tính nặng (SARS), nhiễm trùng E. coli và Hội chứng Creutzfeldt-Jakob. Qiu đã giúp phát triển ZMapp, một hỗn hợp các liệu pháp kháng thể đơn dòng nhắm vào lớp vỏ bên ngoài của virus Ebola chết người và ngăn chặn sự nhân lên của nó.
Năm 2018, Tiến sĩ Qiu và Gary Kobinger đã được trao Giải thưởng Sáng tạo Toàn quyền.
-
- Lối vào chính của Viện Virus học Vũ Hán. (Hình ảnh: Ureem2805 qua Wikimedia Commons CC BY-SA 4.0)
Virus chết người đã được gửi đến Trung Quốc
Vào tháng 6 năm 2020, các tài liệu tiếp cận thông tin do CBC thu được cho thấy Qiu đã tạo điều kiện thuận lợi cho việc vận chuyển virus Ebola và Nipah đến Viện Virus học Vũ Hán vào năm 2019. Giáo sư luật và nhà dịch tễ học tại Đại học Ottawa, Amir Attaran, cho biết: “Thật đáng ngờ. Thật đáng báo động. Nó có khả năng đe dọa đến tính mạng”. Không rõ liệu các lô hàng virus hoặc các mặt hàng khác có xảy ra giữa năm 2006 và 2018 hay không khi Qiu nghiên cứu các loại virus có độc tính mạnh như vậy.
Giáo sư Attaran tiếp tục nói: “Chúng tôi có một nhà nghiên cứu đã bị RCMP loại khỏi phòng thí nghiệm bảo mật cao nhất của Canada vì những lý do mà chính phủ không muốn tiết lộ. Nhưng những gì chúng ta biết là trước khi bị loại bỏ, cô ấy đã gửi ra nước ngoài một trong những loại virus nguy hiểm nhất trên Trái đất. Nhiều chủng loại virus để tối đa hóa sự đa dạng di truyền và tối đa hóa những gì các nhà thí nghiệm ở Trung Quốc có thể làm, đã được gửi đến một phòng thí nghiệm ở Trung Quốc để thực hiện các thí nghiệm virus học chức năng. Và phòng thí nghiệm đó có mối liên hệ với quân đội Trung Quốc”.
Một nghiên cứu về Ebola được công bố vào tháng 12 năm 2018, ba tháng sau khi Qiu bắt đầu gửi virus đến Trung Quốc, bao gồm các tác giả từ NML và Đại học Manitoba. Tác giả đầu tiên, Hualei Wang, làm việc với Học viện Khoa học Quân y ở Bắc Kinh. Giữa năm 2017 và năm 2018, Qiu đã đến Trung Quốc ít nhất 5 lần, bao gồm chuyến đi đào tạo các nhà khoa học và kỹ thuật viên Trung Quốc tại phòng thí nghiệm Cấp 4 mới được chứng nhận.
Giáo sư Attaran chỉ ra rằng phòng thí nghiệm Vũ Hán tiến hành các thí nghiệm tăng chức năng, đặc biệt nguy hiểm vì các nhà khoa học trong phòng thí nghiệm có thể tạo ra các mầm bệnh truyền nhiễm hoặc chết người mới. Cung cấp cho các phòng thí nghiệm này virus Ebola và Nipah có thể là một “quyết định thiếu khôn ngoan”. Hơn nữa, vì chỉ có virus Nipah được tìm thấy ở Trung Quốc hoặc các quốc gia lân cận, sự quan tâm của Trung Quốc đối với bệnh sốt Ebola, Nipah, Marburg và Rift Valley có thể không hoàn toàn vì lý do khoa học hoặc y tế.
Tổng thư ký NATO, Jens Stoltenberg, đưa ra khả năng gián điệp: “Điều tôi có thể nói chung là chúng tôi đã thấy các quốc gia nỗ lực tăng cường do thám các đồng minh NATO theo những cách khác nhau”. Người phát ngôn của PHAC, Morrissette mô tả những tin đồn về gián điệp này là "thông tin sai lệch" thiếu "cơ sở thực tế". PHAC đã phủ nhận mối liên hệ giữa các chuyến hàng virus gửi đến Trung Quốc và việc Qiu bị trục xuất khỏi NML.
-
- Tiến sĩ John M. Dye Jr. tại Viện Nghiên cứu Y tế Quân đội Hoa Kỳ về Bệnh truyền nhiễm ở Frederick, Maryland. Ông đã tiến hành một nghiên cứu với các loài linh trưởng không phải con người liên quan đến ZMapp, một phương pháp điều trị thử nghiệm mà Tiến sĩ Xiangguo Qiu - người gốc TQ của Phòng thí nghiệm vi sinh Canada - đã giúp phát triển cho các bệnh nhân Ebola. (Hình ảnh: Quân y qua flickr CC BY 2.0.)
Trung Quốc đã chấm dứt sản xuất vũ khí sinh học?
Canada không phải là quốc gia duy nhất lo ngại về nghiên cứu sinh học của Trung Quốc. Vào tháng 6 năm 2020, Bộ Ngoại giao Hoa Kỳ đã xuất bản một tài liệu có tiêu đề “Tuân thủ và Tuân theo các Thỏa thuận và Cam kết về Kiểm soát Vũ khí, Không phổ biến và Giải trừ vũ khí”. Phần V của tài liệu này bao gồm Công ước về Vũ khí Sinh học (BWC), một nỗ lực của cộng đồng quốc tế nhằm cấm phát triển, sản xuất và tích trữ vũ khí vi khuẩn (sinh học) và độc tố. BWC đã được mở ra lấy chữ ký vào năm 1972 và có hiệu lực vào năm 1975.
Báo cáo năm 2020, trong đó nêu chi tiết các hoạt động chủ yếu từ ngày 1 tháng 1 đến ngày 31 tháng 12 năm 2019, nói rằng Trung Quốc có “tham gia vào các hoạt động sinh học với các ứng dụng lưỡng dụng tiềm năng, một số ý kiến trong đó nêu lên mối lo ngại về việc tuân thủ Điều I của BWC.
Ngoài ra, Hoa Kỳ không có đủ thông tin để xác định liệu Trung Quốc có loại bỏ chương trình chiến tranh sinh học (BW) đã được đánh giá của mình hay không, theo yêu cầu của Điều II của Công ước”.
Báo cáo tiếp tục: “Trung Quốc tiếp tục phát triển cơ sở hạ tầng công nghệ sinh học và theo đuổi hợp tác khoa học với các nước có liên quan. Thông tin có sẵn về các nghiên cứu từ các nhà nghiên cứu tại các cơ sở quân y Trung Quốc thường xác định các hoạt động sinh học có thể có tính chất dị thường vì các bài thuyết trình thảo luận về việc xác định, mô tả và thử nghiệm nhiều chất độc với các ứng dụng lưỡng dụng tiềm năng”.
Các quan chức Trung Quốc đã tuyên bố công khai rằng công nghệ sinh học sẽ trở thành nền tảng của quốc phòng. Theo báo cáo của Bộ Ngoại giao Hoa Kỳ, Trung Quốc đã có một chương trình vũ khí sinh học tấn công trước khi nước này gia nhập BWC vào năm 1984, và những lo ngại về việc không tuân thủ đã được đưa ra vào năm 1993 và 2005.
Những lo ngại về an toàn cũng xuất phát từ những đợt bùng phát quy mô nhỏ trước đây và sự thoát ra ngoài của các mầm bệnh ở nhiều quốc gia, bao gồm cả Trung Quốc. Sau đại dịch SARS năm 2003, một đợt bùng phát đã xảy ra ở tỉnh An Huy vào năm 2004 liên quan đến các vấn đề quản lý an toàn sinh học trong phòng thí nghiệm nghiên cứu virus SARS.
Một vụ tai nạn tại Viện Nghiên cứu Thú y Lan Châu vào tháng 12 năm 2019 đã khiến 65 nhân viên phòng thí nghiệm bị nhiễm bệnh brucella. Trước những mối đe dọa không thể tránh khỏi đi kèm với nghiên cứu virus chết người, Canada, Hoa Kỳ và phần còn lại của cộng đồng quốc tế phải cảnh giác về việc bảo vệ các mẫu virus và thực thi các điều khoản của BWC.
Ánh Dương
Theo Visiontimes
