Khi nói đến việc xác định chính xác có bao nhiêu loài người khác nhau đã từng tồn tại trên Trái đất, đó là một điều cực kỳ phức tạp, đặc biệt là vì các nhà nghiên cứu vẫn đang tiếp tục khai quật được các hóa thạch mới mà cuối cùng là những loài người cổ đại hoàn toàn riêng biệt và chưa từng được biết đến.
Người Homo sapiens chúng ta không từng đơn độc. Từ lâu, loài người đã đa dạng hơn rất nhiều; Homo sapiens sống cùng với khoảng 8 loài người khác hiện đã tuyệt chủng cách đây khoảng 300.000 năm. Khoảng 15.000 năm trước, chúng ta đã chia sẻ hang động với một loài người khác được gọi là người Denisovan. Và những di tích hóa thạch cho thấy số lượng các chủng loài người ban đầu thậm chí còn cao hơn từng cư trú trên Trái đất trước khi loài người hiện đại chúng ta xuất hiện.
Nick Longrich, một nhà sinh vật học tiến hóa tại Đại học Bath ở Vương quốc Anh cho biết: “Hiện tại chúng ta có một loài người và về mặt lịch sử, điều đó thực sự kỳ lạ. Cách đây không xa, chúng ta không quá đặc biệt, nhưng giờ chúng ta là những người duy nhất còn lại".
Vậy, có bao nhiêu loài người sơ khai đã từng tồn tại?
John Stewart, một nhà cổ sinh vật học tiến hóa tại Đại học Bournemouth, Vương quốc Anh cho biết: “Số lượng các chủng người đang tăng lên và nó sẽ thay đổi tùy thuộc vào nguồn thông tin mà bạn nhận được. Một số nhà nghiên cứu cho rằng loài được gọi là Homo erectus trên thực tế được tạo thành từ một số loài khác nhau, bao gồm Homo georgicus và Homo ergaster.
-
- Người Homo erectus, tổ tiên của loài người hiện đại, đã xuất hiện cách đây ít nhất 1,8 triệu năm. (Hình ảnh: Wikipedia)
Stewart nói với Live Science: “Đó cũng còn tùy thuộc vào định nghĩa về một loài và mức độ mà bạn chấp nhận sự biến đổi trong một loài. Nó có thể trở thành một cuộc thảo luận hơi khó chịu và phức tạp, bởi vì mọi người đều muốn có câu trả lời. Nhưng sự thật là nó thực sự phụ thuộc vào nhiều yếu tố và các quan điểm khác nhau".
Định nghĩa về Loài
Định nghĩa về một loài thường tốt đẹp và đơn giản: Nếu hai cá thể có thể sinh ra con cái có khả năng sinh sản, chúng thuộc cùng một loài. Ví dụ, một con ngựa và một con lừa có thể giao phối để sinh ra một con la, nhưng những con la không thể sinh sản thành công với nhau. Vì vậy, ngựa và lừa tuy giống nhau về mặt sinh học nhưng không phải là cùng một loài. Tuy nhiên, trong những thập kỷ gần đây, sự đơn giản đó đã nhường chỗ cho một cuộc tranh luận khoa học phức tạp hơn về cách xác định một loài. Các nhà phê bình định nghĩa giao phối để xác định loài, đã chỉ ra rằng không phải tất cả sự sống đều sinh sản hữu tính; một số thực vật và vi khuẩn có thể sinh sản vô tính.
Những người khác lập luận rằng chúng ta nên xác định loài bằng cách nhóm lại các sinh vật có đặc điểm giải phẫu tương tự nhau, nhưng phương pháp đó cũng có những điểm yếu. Có thể có sự biến đổi hình thái đáng kể giữa các giới và thậm chí các cá thể của cùng một loài ở các khu vực khác nhau trên thế giới, làm cho việc phân loại giống loài như vậy trở thành rất chủ quan.
Một số nhà sinh học thích sử dụng DNA để vẽ ra ranh giới giữa các loài và với công nghệ tiên tiến, họ có thể làm như vậy với độ chính xác ngày càng cao. Nhưng chúng ta không có DNA của mọi người cổ đại - ví dụ như bộ gen của Homo erectus, chưa bao giờ được giải trình tự, Live Science đưa tin trước đây.
Thậm chí còn khủng khiếp hơn khi bạn xem xét rằng có 2% DNA của người châu Âu trung bình đến từ người Neanderthal và có tới 6% DNA của người Melanesian (người bản địa từ các hòn đảo nằm ngay phía đông bắc Australia ở Châu Đại Dương) đến từ người Denisovan. Vậy, chúng ta có phải là một loài riêng biệt với những tổ tiên này không?
Stewart nói: “Một số người sẽ nói với bạn rằng người Neanderthal là cùng loài với chúng ta. Họ là một kiểu người chỉ hơi khác người hiện đại một chút và sự giao phối là bằng chứng, nhưng một lần nữa định nghĩa về các loài đã chuyển đến sự giao phối".
Sau khi xem xét tất cả những điều này, một số chuyên gia đã lập luận rằng khái niệm về một loài không thực sự tồn tại. Nhưng những người khác nói rằng, trong khi định nghĩa về một loài gần như không thể đạt được, thì vẫn có thể nói về sự tiến hóa - bao gồm cả sự tiến hóa của loài người.
Vì vậy, chúng ta bối rối khi biết rằng một loài có ý nghĩa khác nhau đối với những người khác nhau - điều đó tất nhiên có nghĩa là mọi người sẽ không đồng ý với nhau về việc có bao nhiêu loài người đã từng tồn tại. Nó cũng là một câu hỏi về những gì tạo nên một con người. Ngoài ra, cũng cần hiểu về các loài trong nhóm Hominin, bao gồm tất cả các loài Homo ( Homo sapiens, H. ergaster, H. rudolfensis , bao gồm cả người Neanderthal , Denisovans và Flores), tất cả các loài Australopithecines ( Australopithecus afarensis , A. africanus, A. boisei , v.v. ) và các dạng cổ xưa khác như Paranthropus và Ardipithecus .
Stewart cho biết: “Nếu chúng ta quyết định rằng con người đã tách ra khỏi loài tinh tinh cổ đại khoảng 6 triệu đến 7 triệu năm trước, thì đó phải là một nhóm đa dạng các loài con người. Bảo tàng Lịch sử Tự nhiên Quốc gia Smithsonian đã liệt kê ít nhất 21 loài người, được hầu hết các nhà khoa học công nhận. Đó không phải là một danh sách hoàn toàn đầy đủ; chẳng hạn, người Denisovan đã không có trong danh sách này.
Những loài người trong danh sách bao gồm người Homo sapiens, người Neanderthal, người kích thước nhỏ Hobbit Indonesia, người Homo erectus và người Homo naledi. Danh sách cũng bao gồm các loài khác trông giống tinh tinh hơn là con người hiện đại. Bất chấp vẻ ngoài của họ, những loài này vẫn được biết đến như con người thời kỳ đầu. Stewart nói: “Bạn không thể quay ngược lại 5 triệu năm và mong đợi chúng trông giống chúng ta’’.
Nếu Smithsonian nói rằng có 21 loài, thì bạn có thể chắc chắn rằng sự đa dạng còn lớn hơn nhiều, Stewart nói. Đó là bởi vì danh sách có sai lầm ở khía cạnh lựa chọn những loài gần giống nhau về hình thái được công nhận rộng rãi. Ví dụ, loài người lùn được phát hiện gần đây Homo luzonensis, chỉ được biết đến từ một vài bộ xương được khai quật trong một hang động ở Indonesia, không có trong danh sách của Smithsonian.
Các nhà nghiên cứu cũng nghi ngờ có nhiều loài hóa thạch khác chưa được khai quật. Stewart nói: “Danh sách này chỉ ngày càng tăng lên và tôi không thấy điều đó sẽ thay đổi”.
Ánh Dương
Theo LiveScience/Greelane
