Năm 2002, sau khi nhận được email gọi đến của thầy hướng dẫn Stephen Hawking, Thomas Hertog đã vội vàng đến văn phòng của thầy ở Cambridge. Nhớ lại về khoảnh khắc gặp Hawking, Hertog cho biết: “Đôi mắt ông ấy sáng lên vì phấn khích”...
Sử dụng hệ thống giọng nói được điều khiển bởi máy tính, Hawking tuyên bố: “Tôi đã thay đổi suy nghĩ của mình. Cuốn sách của tôi, Lược sử thời gian, đã được viết từ một quan điểm sai lầm”.
Như vậy, tác giả của một trong những cuốn sách khoa học bán chạy nhất trong lịch sử xuất bản, với doanh số trên toàn thế giới được ghi nhận là hơn 10 triệu bản, đã chính tay vứt bỏ quyển sách của ông vào sọt rác. Sau đó, Hawking và Hertog đã bắt đầu nghiên cứu một phương pháp để tóm lược suy nghĩ mới nhất của họ về vũ trụ trong một cuốn sách mới.
Và vào tháng tới, 5 năm sau cái chết của Hawking, cuốn sách đó, với tiêu đề: On the Origin of Time: Stephen Hawking’s final theory (Tạm dịch: Nguồn gốc thời gian: Lý thuyết cuối cùng của Stephen Hawking), sẽ được xuất bản tại Anh. Trong một bài giảng tại Cambridge vào ngày 31/3, Hertog sẽ trình bày về nguồn gốc và chủ đề của cuốn sách.
Hertog, một nhà vũ trụ học hiện đang làm việc tại Đại học KU Leuven ở Bỉ, cho biết: “Vấn đề đối với Hawking là cuộc chiến để hiểu làm thế nào mà vũ trụ có thể tạo ra những điều kiện hoàn hảo đến vậy cho sự sống”.
Các ví dụ về những điều kiện hỗ trợ sự sống này bao gồm sự cân bằng tinh tế giữa các loại lực tương tác cho phép hóa học và các phân tử phức tạp tồn tại. Ngoài ra, việc chỉ có ba chiều không gian cho phép hệ Mặt trời phát triển ổn định và cung cấp chỗ ở cho các sinh vật sống. Theo ý kiến của một số nhà vũ trụ học, nếu thiếu những tính chất này, vũ trụ có lẽ đã không tạo ra sự sống như chúng ta biết.
Hertog và Hawking đã bắt tay vào việc tìm ra những lời giải thích cho trạng thái bất định của các ngôi sao sau khi Hawking nhận ra những nỗ lực trước đó của ông là không thỏa đáng.
Hertog cho biết: “Stephen nói với tôi rằng ông ấy bây giờ nghĩ rằng mình đã sai và vì vậy trong 20 năm tiếp theo, ông ấy và tôi đã kề vai sát cánh làm việc để phát triển một lý thuyết mới về vũ trụ, một lý thuyết có thể giải thích tốt hơn về sự xuất hiện của sự sống”.
Mối cộng tác lâu dài đó giữa hai người là một điều đáng kinh ngạc nhưng nó đã diễn ra một cách không hề dễ dàng, bởi vì khi 21 tuổi, Hawking được chẩn đoán mắc một dạng bệnh thần kinh vận động khởi phát sớm, tiến triển chậm khiến ông dần bị liệt.
Vào thời điểm bắt đầu làm việc với Hertog, Hawking được bổ nhiệm làm giáo sư toán học Lucasian tại Đại học Cambridge, một trong những vị trí học thuật danh giá nhất thế giới (Isaac Newton là người trước đó). Trước đó, ông đã đưa ra một loạt lý thuyết đáng chú ý về thuyết tương đối rộng, lỗ đen và nguồn gốc của vũ trụ cũng như Lược sử thời gian, một trong những cuốn sách khoa học đại chúng bán chạy nhất mọi thời đại.
Tuy nhiên, tình trạng của Hawking dần xấu đi. Ông phải ngồi trên xe lăn và chỉ có thể giao tiếp bằng một chiếc máy tính nhỏ mà từ đó ông có thể chọn những từ được cung cấp bởi một bộ tổng hợp giọng nói.
Hertog nói: “Khi chúng tôi hợp tác được nửa chừng, ông ấy đã mất nốt chút sức lực còn lại ở tay để bấm nút dùng để trò chuyện. Vì vậy, Hawking đã chuyển sang một cảm biến gắn trên kính của mình có thể được kích hoạt bằng cách giật cơ má, nhưng cuối cùng điều đó cũng trở nên quá khó khăn”.
Hertog cho biết, Hawking ngày càng trở nên chậm dần, từ vài từ mỗi phút xuống vài phút mỗi từ. Cuối cùng, các giao tiếp dừng hẳn. “Tôi thường đứng trước mặt ông và đưa ra những câu hỏi và nhìn vào mắt ông để xem ông đồng ý hay không đồng ý. Cuối cùng, tôi có thể phát hiện một số cấp độ không và một số cấp độ có với một vài cấp độ ở giữa”.
Chính từ những “cuộc trò chuyện” này mà lý thuyết cuối cùng của Hawking đã ra đời và, kết hợp với phân tích của chính Hertog, chúng tạo thành cơ sở của cuốn sách Nguồn gốc thời gian.
Theo Hertog, cuốn sách Nguồn gốc thời gian giải quyết các câu hỏi về vị trí của chúng ta trong vũ trụ và điều gì khiến vũ trụ của chúng ta phù hợp với sự sống. “Những câu hỏi này luôn là nền tảng trong các ấn phẩm khoa học của chúng ta. Những gì tôi đã làm cho cuốn sách này là biến những câu hỏi này trở thành trọng tâm và kể câu chuyện của chúng tôi từ góc nhìn đó”.
Ông nói thêm: “Stephen và tôi đã khám phá ra cách bản thân vật lý có thể biến mất trở lại trong vụ nổ lớn. Không phải các định luật như vậy nhưng khả năng thay đổi của chúng mới là điều cuối cùng được đưa ra trong lý thuyết của chúng tôi. Điều này đem lại một cái nhìn mới về bản chất của vũ trụ học”.
Theo The Guardian
Văn Thiện lược dịch
