Không ít nam giới quan niệm rằng testosterone chắc chắn sẽ giảm khi họ già đi. Tuy nhiên, nghiên cứu mới chỉ ra rằng các căn bệnh do lối sống, chứ không chỉ do tuổi tác, thường là thủ phạm thực sự gây ra sự suy giảm.
Trong vài thập kỷ qua, mức độ testosterone đã có xu hướng sụt giảm đáng kinh ngạc:
- Chế độ ăn uống tiêu chuẩn của Mỹ là một “mảnh đất cằn cỗi” về dinh dưỡng.
- Ô nhiễm môi trường và vi hạt nhựa đang tàn phá mức độ hormone của chúng ta bằng các hóa chất gây rối loạn nội tiết.
- Béo phì, nhiều loại thuốc và lối sống ít vận động cũng làm suy yếu quá trình sản xuất testosterone.
Khi rất nhiều khía cạnh trong lối sống có khả năng phá hoại mức testosterone, nói rộng ra là tác động tiêu cực đến sức khỏe, thì điều cơ bản đối với sức khỏe của một người đàn ông là nắm rõ cách duy trì và tăng mức hormone quan trọng này.
Trong một nghiên cứu được công bố vào tháng 3 năm 2023 trên Tạp chí Sexual Medicine, các nhà nghiên cứu đã kiểm tra 625 nam giới với độ tuổi trung bình là 65, nhằm xác định mức độ lão hóa ảnh hưởng đến testosterone.
Họ phát hiện ra rằng khi kiểm soát các bệnh đi kèm, tuổi tác không “liên quan đáng kể đến sự suy giảm testosterone”. Các bệnh đi kèm, bao gồm thiếu máu, tiểu đường, suy tim, béo phì, bệnh động mạch ngoại biên và đột quỵ, được cho là quan trọng hơn nhiều trong việc dự đoán liệu testosterone có giảm theo thời gian hay không.
Testosterone hoạt động như thế nào?
Testosterone là hormone sinh dục chính chi phối sức khỏe của nam giới. Nó ảnh hưởng trực tiếp đến sự phát triển cơ bắp, sản xuất tế bào hồng cầu trong tủy xương, chức năng sinh sản và hành vi.
Tiến sĩ Tro Kalayjian, giám đốc Medical Weight Loss, giải thích rằng testosterone được tạo ra trong ty thể, cụ thể là trong tế bào Leydig của tinh hoàn. Ông giải thích thêm rằng cholesterol thực sự là khối xây dựng cơ bản của hormone giới tính.
Chính xác thì điều gì tạo nên một mức testosterone khỏe mạnh vẫn còn đang tranh luận. Theo hướng dẫn do Hiệp hội Tiết niệu Hoa Kỳ ban hành vào năm 2018, 300 nanogam trên mỗi decilit là “mức giới hạn hợp lý” để chẩn đoán mức testosterone thấp. Mức 300 là một tiêu chuẩn thường được sử dụng, như chúng ta thấy trong các ấn phẩm y tế.
Tuy nhiên, tiến sĩ Kalayjian giải thích rằng ông coi phạm vi lành mạnh là từ 500-700.
Ông nói với The Epoch Times: “Theo các giá trị trong phòng thí nghiệm [hiện đại], một nam giới khoảng 30 tuổi có testosterone ở mức 300 thì được coi là bình thường. Nhưng nó chắc chắn là bất thường. Dựa trên biểu đồ thống kê dân số, chúng ta đã có một dân số ốm yếu trong suốt 70 năm”.
Suy giảm testosterone
Trong một nghiên cứu được công bố trên Tạp chí Clinical Endocrinology & Metabolism năm 2007, các nhà nghiên cứu đã theo dõi một nhóm gồm 1.532 người đàn ông Mỹ (45-79 tuổi) trong gần hai thập kỷ để xác định xem có sự suy giảm testosterone không phụ thuộc vào tuổi tác hay không.
Nói cách khác, họ muốn so sánh liệu một người đàn ông 65 tuổi vào năm 1987 có chung mức testosterone với những người đàn ông cùng độ tuổi vào năm 2004 hay không. Họ đã thu thập dữ liệu cơ bản từ năm 1987 đến năm 1989 và tiến hành hai giai đoạn theo dõi trong 1995–97 và 2002–04.
Họ nhận thấy mức giảm trung bình khoảng 1% mỗi năm. Đối với một người đàn ông 65 tuổi giả định vào năm 1987 so với một người đàn ông 65 tuổi tương tự vào năm 2004, con số đó tương đương với mức giảm khoảng 17%.
Một nghiên cứu sau đó được công bố vào năm 2020 trên European Urology Focus đã thực hiện một phân tích tương tự trên dữ liệu khảo sát của 4.045 nam giới (15-40 tuổi) từ năm 1999 đến 2016 tại Hoa Kỳ. Họ nhận thấy mức testosterone trung bình giảm khoảng 25% từ năm 1999–00 đến 2015–16.
Cả hai nghiên cứu đều cố gắng kiểm soát các yếu tố như bệnh đi kèm, chế độ ăn uống và lối sống. Nhìn chung, khoa học vẫn chưa rõ nguyên nhân dẫn đến sự sụt giảm nghiêm trọng này theo thời gian, nhưng có một số suy đoán.
Nghiên cứu năm 2007 nhận thấy độc tính môi trường có khả năng góp phần vào sự suy giảm. Nghiên cứu năm 2020 cho thấy mối liên hệ giữa chỉ số khối cơ thể (BMI) cao hơn và mức testosterone thấp hơn, lưu ý rằng chỉ số BMI cũng tăng ở nam giới theo thời gian.
Các yếu tố môi trường đang nổi lên như một nguồn gây suy giảm testosterone tiềm năng ở cấp độ dân số. Trong một nghiên cứu được công bố trên tạp chí Ecotoxicology and Environmental Safety vào năm 2023, các hạt nano nhựa cho thấy chúng có thể gây ra stress oxy hóa trong tế bào chuột và giảm bài tiết testosterone. Một nghiên cứu trên Tạp chí Y khoa Saudi từ năm 2010 cho thấy tiếp xúc lâu dài với bức xạ điện thoại di động 60 phút mỗi ngày làm giảm nồng độ testosterone ở chuột.
Những phát hiện này hoàn toàn trái ngược với những phát hiện từ một nghiên cứu được công bố vào năm 2009 trên Tạp chí American Journal of Human Biology. Khi đó, các nhà nghiên cứu xem xét vai trò của nhịp sinh học và những thay đổi theo mùa ở nam giới nông thôn Bolivian, họ phát hiện ra rằng “sự thiếu hụt [testosterone] có liên quan đến tuổi tác”. Họ đưa ra giả thuyết rằng hệ thống sinh sản của nam giới có thể thích nghi khác đi trong môi trường nông thôn như vậy, nơi có mùa đông khắc nghiệt và lao động chân tay vất vả.
Ở cấp độ cá nhân, các triệu chứng thiếu hụt testosterone có thể bao gồm ham muốn tình dục thấp, mất năng lượng, sương mù não, loãng xương, không có khả năng tăng cơ và trầm cảm. Cuối cùng, để chẩn đoán lượng testosterone thấp, tiến sĩ Kalayjian ủng hộ việc xem xét cả mức testosterone đo được và các triệu chứng lâm sàng.
Ông cho biết: “Testosterone là thước đo chất lượng cuộc sống rất lớn đối với nam giới. Nếu thực sự muốn biết liệu một người đàn ông có đang đau khổ hay không, hãy kiểm tra mức độ testosterone của [anh ấy]”.
Quay ngược đồng hồ
Bất chấp xu hướng đó, nam giới có thể đột phá và chống lại quỹ đạo đi xuống này.
Trong cơ sở y tế của mình, nơi có ba huấn luyện viên sức khỏe, hai huấn luyện viên cá nhân và một cố vấn sức khỏe tâm thần, tiến sĩ Kalayjian cho biết ông đã chứng kiến những người thay đổi lối sống, chế độ ăn uống, tập luyện và nghỉ ngơi có mức độ testosterone và sức khỏe tổng thể tăng vọt.
Ông nói: “Họ đang trở lại bình thường, họ cảm thấy sức sống tuổi trẻ tuôn trào. Đời sống tình dục của họ đã trở lại. Họ có thể tập cơ bắp”.
Tiến sĩ Kalayjian nhấn mạnh rằng ông thậm chí còn thấy những bệnh nhân từ 60 tuổi trở lên đôi khi tăng gấp đôi, nếu không muốn nói là gấp ba, mức testosterone của họ.
Khi chẩn đoán vấn đề, ông Kalayjian áp dụng cách tiếp cận hai hướng. Đầu tiên, ông nhắm vào các tình trạng như hội chứng chuyển hóa, tiểu đường và béo phì, tất cả đều tàn phá testosterone. Ví dụ, một nghiên cứu trên Tạp chí Sexual Medicine từ năm 2010 cho thấy những người mắc hội chứng chuyển hóa có lượng testosterone thấp hơn đáng kể.
Tiếp theo, ông xác định xem liệu có sự thiếu hụt cholesterol hay không, vốn là khối xây dựng của testosterone, hoặc chất béo bão hòa, hỗ trợ sản xuất hormone tối ưu.
Ông nói: “Cholesterol [lượng ăn vào] cũng đã giảm trong thập kỷ này qua thập kỷ khác, đây là tiền thân của quá trình sản xuất testosterone”.
Bất chấp những khuyến nghị chính thống trước đó về chất béo bão hòa, khoa học gần đây đang vẽ nên một bức tranh khác.
Một nghiên cứu được công bố vào năm 2021 trên Tạp chí Steroid Biochemistry and Molecular Biology cho thấy chế độ ăn ít chất béo “dường như làm giảm” mức testosterone ở nam giới.
Trong một phân tích tổng hợp năm 2010 được công bố trên Tạp chí American Journal of Clinical Nutrition kiểm tra 21 nghiên cứu, các nhà nghiên cứu kết luận rằng “không có bằng chứng” cho thấy chất béo bão hòa làm tăng nguy cơ mắc bệnh tim mạch hoặc bệnh tim mạch vành.
Với suy nghĩ này, tiến sĩ Kalayjian ủng hộ việc giảm thiểu carbohydrate trong chế độ ăn uống, đặc biệt là loại đã qua chế biến, đồng thời tăng mức tiêu thụ chất béo và protein. Ông đặc biệt khuyến nghị các loại thực phẩm toàn phần như thịt đỏ, cá, thịt gà, trứng, sữa chua Hy Lạp, rau lá xanh và bơ.
Ông nói: “Những thực phẩm đó rất no, chúng thường hỗ trợ giảm cân. Chỉ cần đảo ngược hội chứng chuyển hóa, tiền tiểu đường, [hoặc] tiểu đường thì họ thường sẽ… tăng gấp đôi lượng testosterone từ phạm vi 200-300 lên phạm vi 400-600”.
Ông cho biết thường mất từ 3 đến 6 tháng để bắt đầu thấy mức testosterone tăng lên. Tiến sĩ nói, vào thời điểm đó, một người có thể sử dụng lượng testosterone mới tăng lên của mình bằng cách chuyển nó vào tập thể dục. Tuy nhiên, ông lưu ý rằng tập luyện quá sức cũng có thể làm suy giảm testosterone, vì vậy ông ủng hộ sự tiến bộ chậm và ổn định.
Ngoài chế độ ăn uống và tập thể dục, giấc ngủ lành mạnh cũng là nền tảng để sản xuất testosterone. Một nghiên cứu năm 2011 được công bố trên Tạp chí của Hiệp hội Y khoa Hoa Kỳ cho thấy ngủ ít hơn 5 tiếng mỗi đêm có thể làm giảm mức testosterone tới 15%.
Trưởng nhóm nghiên cứu Eve Van Cauter nói với Đại học Y khoa Chicago: “Khi nghiên cứu tiến triển, thời lượng giấc ngủ ngắn và chất lượng giấc ngủ kém ngày càng được công nhận là những yếu tố gây rối loạn nội tiết”.
Tất nhiên, kiểm soát căng thẳng cũng là điều tối quan trọng để duy trì sức khỏe nội tiết tố. Trong khi một số căng thẳng ở mức độ thấp có thể ảnh hưởng tích cực đến testosterone, thì căng thẳng mãn tính lại là một câu chuyện khác.
Một nghiên cứu năm 2022 trên Tạp chí Cellular and Molecular Medicine cho thấy, căng thẳng mãn tính làm tổn thương ty thể ở chuột, dẫn đến giảm mức testosterone và giảm trọng lượng cơ thể.
Khi lối sống thay đổi thất bại
Tiến sĩ Kalayjian lưu ý rằng có một số trường hợp ngay cả những thay đổi sâu sắc về lối sống cũng không thể giúp testosterone hoạt động bình thường.
Ông nói rằng có thể đối với một số nam giới, chức năng của ty thể tự nhiên giảm dần theo thời gian. Ông lưu ý, một số nam giới lớn tuổi mắc các bệnh nhiễm virus như sởi hoặc quai bị cũng có thể bị giảm sản xuất testosterone vĩnh viễn. Và có rất nhiều loại thuốc được kê đơn rộng rãi như statin, metformin, finasteride và các chất ức chế tái hấp thu serotonin có thể làm suy yếu quá trình sản xuất testosterone.
Đối với những người này, tiến sĩ Kalayjian gợi ý bổ sung testosterone trong trường hợp “bạn đã thay đổi chế độ ăn uống, ngủ đủ giấc và tập thể dục [mà vẫn không có hiệu quả], bạn muốn có thêm 10% đó, và bạn muốn cảm thấy tràn đầy sức sống mà bạn chưa từng có”.
Cách tiếp cận này đi kèm với các tác dụng phụ, bao gồm tăng nguy cơ ung thư tuyến tiền liệt.
Nhìn chung, tiến sĩ Kalayjian cho biết một người nên luôn luôn tham khảo ý kiến bác sĩ để xem điều gì sẽ phù hợp nhất với họ. Câu thần chú của ông về việc tối ưu hóa testosterone là: “Chế độ ăn uống, lối sống, kiểm tra mức độ của bạn”.
Quan điểm thể hiện trong bài viết này là quan điểm của tác giả và không nhất thiết phản ánh quan điểm của The Epoch Times.
Theo Jano Tantongco từ The Epoch Times
Nhật Duy biên dịch
Jano Tantongco là một nhà văn và nhà sáng tạo kỹ thuật số ở New York. Ông thường viết về các chủ đề sức khỏe, văn hóa và chính trị.
