Theo một nghiên cứu chưa được bình duyệt, thay đổi cấu trúc protein gai của virus Vũ Hán do đột biến có thể dẫn đến việc các loại vaccine đang phát triển hiện nay trở thành vô dụng...
Protein gai của virus gắn vào các tế bào chứa enzyme ACE2 có trong phổi người, từ đó cho phép virus SARS-CoV dễ dàng lây nhiễm vào cơ thể người, và gây ra đại dịch SARS năm 2002-2003. Quá trình này cũng diễn ra tương tự đối với virus ĐCSTQ. Các nhà nghiên cứu hiểu biết rõ về thụ thể ACE2 và đang nỗ lực nghiên cứu để tạo ra kháng thể nhắm tới thụ thể này. Tuy nhiên, sự biến đổi cấu trúc protein gai có thể khiến những nỗ lực trên trở nên vô ích.
Bài liên quan: Đặt tên đúng cho loại virus gây ra đại dịch toàn cầu
Phát hiện đột biến protein gai
Trong một bài báo đăng tải trên trang biorxiv.org hôm thứ bảy, nhà nghiên cứu Wei-Lung Wang từ trường đại học giáo dục quốc gia Changhua (Đài Loan) cùng các cộng sự tại đại học Murdoch (Úc) đã cho biết: “Quan sát từ nghiên cứu dấy lên hồi chuông cảnh báo về đột biến của SARS-CoV-2 với các quyết định kháng nguyên khác nhau, có thể xuất hiện bất cứ lúc nào”. Đây là báo cáo đầu tiên về một đột biến quan trọng có thể đe dọa nỗ lực phát triển vaccine cho virus gây ra COVID-19.
“Điều này đồng nghĩa với công việc phát triển vaccine chống SARS-CoV-2 hiện nay có khả năng rất cao không đem lại kết quả”.
Nhằm dự đoán ảnh hưởng của đột biến, các nhà khoa học đã tiến hành mô phỏng trên máy tính. Mô phỏng cho thấy đột biến này có thể làm mất liên kết hydro của protein gai. Từ đó, khả năng virus gắn với enzym ACE2 sẽ giảm hẳn.
-
- Coronavirus được đặt tên theo hình dáng của chúng, ‘’thân răng’’ hoặc ‘’vương miện’’. (Ảnh: Pixabay)
Niềm hy vọng vaccine có thể bị tiêu tan
Kể từ khi được nhận diện vào đầu tháng Một, virus Vũ Hán đã lan tới hầu hết các châu lục, chỉ trừ châu Nam Cực. Đã có hơn 3.500 đột biến được phát hiện, theo Trung tâm thông tin sinh học quốc gia Trung Quốc.
Vaccine được nhiều nhà khoa học cho là biện pháp hứa hẹn giúp chặn đứng đại dịch, dù nó cần một khoảng thời gian tương đối dài để phát triển và thử nghiệm thành công trước khi đưa ra thị trường. Một số vaccine đã bắt đầu bước sang giai đoạn thử nghiệm lâm sàng tại Trung Quốc và Hoa Kỳ, nhưng thành quả hứa hẹn này có thể sẽ phá sản nếu kết quả bình duyệt xác nhận những đột biến tại protein gai.
Một nhà nghiên cứu giấu tên nói với tờ SCMP rằng, có khả năng phát hiện này chỉ đơn thuần do lỗi kỹ thuật trong quá trình giải mã trình tự gen, hoặc có thể là kết quả sai lệch từ quá trình mô phỏng trên máy tính.
Nhà nghiên cứu cho biết: “Cần các thử nghiệm trong phòng thí nghiệm để xác thực sự biến đổi của protein trên thực tế”.
Benjamin Neuman, giáo sư tại trường đại học Texas A&M tại Texarkana cũng đồng ý rằng mô phỏng máy tính có thể cần cải thiện thêm: “Đột biến có thể chỉ tạo ra khác biệt nhỏ đối với ái lực liên kết, dù tác động thực sự của đột biến sẽ khó dự đoán và tốt hơn là nên được kiểm tra trên thực nghiệm”.
-
- Một sinh viên chuyên ngành Y tách protein để sản xuất vắc-xin ở Belo Horizonte, Brazil, vào ngày 24 tháng 3 năm 2020... (Pedro Vilela / Getty Images)
Bí ẩn đằng sau virus Vũ Hán
Khả năng đột biến liên tục của virus ĐCSTQ đồng nghĩa với vaccine sẽ cần được kiểm tra và cập nhật định kỳ. Giáo sư Neuman giải thích: “virus cúm đột biến liên tục với cùng tốc độ như virus corona, nhưng chúng ta vẫn có thể điều chế thành công vaccine nhắm vào mục tiêu di động này và việc tìm ra chiến lược vaccine thực sự có tác dụng trên người là một phần việc khó”.
Hành vi bất thường của virus Vũ Hán đã khiến các nhà khoa học trên khắp thế giới phải “vò đầu bứt tai”. Chủng virus này đã lây nhiễm cho rất nhiều người trên thế giới, tuy nhiên cấu trúc gen còn tương đối ổn định.
Giải thích về nguyên nhân, một số nhà nghiên cứu suy đoán rằng có thể SARS-CoV-2 đã âm thầm lây lan trong cơ thể người một khoảng thời gian dài. Đến nay, virus đã tiến hóa đến mức không cần quá nhiều thay đổi để thích nghi với các chủng tộc và môi trường khác nhau. Nhưng các nhà nghiên cứu khác thì lo ngại rằng hàng ngàn chủng được lấy mẫu và giải trình tự mới chỉ là phần nổi của tảng băng chìm. Và càng nhiều biến chủng thì càng làm tăng khả năng cần vaccine mới cho các chủng mới, tương tự như các vaccine cúm hiện nay.
Cũng theo nhà nghiên cứu giấu tên, dù Trung Quốc đã phát triển năm loại vaccine khác nhau, nhưng “không thể dự đoán loại nào có khả năng thành công cao hơn. Tất cả đều có thể thất bại”.
Đại Hải
- Theo SCMP.
