Việc đánh cược vào thị trường giá xuống là một hoạt động bình thường trong thị trường tài chính. Tuy nhiên, tại Trung Quốc, nó đã bị lên án bởi Bộ An ninh Quốc gia.
Bộ An ninh Quốc gia của Trung Quốc đã đăng một bài viết trên tài khoản WeChat chính thức vào ngày 2/11, chỉ trích những “con gấu” thị trường, những người luôn là những kẻ bi quan nhắm vào lĩnh vực tài chính của Trung Quốc nhằm làm lung lay niềm tin của cộng đồng quốc tế khi đầu tư vào Trung Quốc, với mục đích duy nhất là gây ra tình trạng hỗn loạn tài chính. Bộ cảnh báo rằng những “hoạt động tội phạm” gây nguy hiểm cho sự ổn định tài chính của nhà nước sẽ bị xử lý nghiêm khắc theo pháp luật.
Bộ tuyên bố rằng một số quốc gia đang sử dụng tài chính “như một công cụ địa chính trị” để áp đặt các biện pháp trừng phạt đối với Trung Quốc. Họ lên án “những nhà dự báo giá xuống, những người bán khống, những người hoài nghi thị trường và những kẻ thao túng thị trường” vì thu lợi trong bối cảnh hỗn loạn, cáo buộc họ “cố gắng làm suy yếu niềm tin của cộng đồng quốc tế khi đầu tư vào Trung Quốc” và “kích động bất ổn tài chính ở Trung Quốc”. Bài viết cũng nhấn mạnh rằng các cơ quan an ninh quốc gia nên “ưu tiên cao hơn cho việc ngăn ngừa và giải quyết các rủi ro tài chính”, đồng thời trấn áp và trừng phạt các hoạt động bất hợp pháp và tội phạm trong lĩnh vực tài chính, những thứ có thể gây nguy hiểm cho an ninh quốc gia, theo quy định của pháp luật.
Vào cuối tháng 10, Trung Quốc đại lục đã trải qua tình trạng cả bốn trụ cột kinh tế - chứng khoán, trái phiếu, ngoại hối và bất động sản - đều đồng loạt suy giảm. Dữ liệu chính thức cho thấy hợp đồng tương lai trái phiếu kho bạc kỳ hạn 10 năm đã giảm từ 103,1 CNY (nhân dân tệ) (14,16 USD) xuống 101,6 CNY (13,95 USD). Trên thị trường ngoại hối, tỷ giá đồng CNY so với đồng USD vượt ngưỡng 7,34. Chỉ số Sở giao dịch chứng khoán Thượng Hải cũng có thời điểm giảm xuống dưới 3.000 điểm và tiến sát mức 2.900 điểm. Trên thị trường bất động sản, các đại gia bất động sản đang nợ nần chồng chất. Đến nay, hàng chục chủ đầu tư bất động sản đang gặp khó khăn về tài chính.
Mâu thuẫn với các nguyên lý kinh tế cơ bản
Trong bối cảnh kinh tế Trung Quốc đại lục đang suy thoái, cảnh báo này đã khiến dư luận dậy sóng.
Ông Lew Mon-hung, còn được gọi là “Bố già của hợp đồng tương lai”, đồng thời là cựu đại biểu Hong Kong của Hội nghị Hiệp thương Chính trị Nhân dân Trung Quốc (CPPCC), đã đặt câu hỏi về lý lẽ đằng sau động thái của Bộ An ninh Quốc gia. Ông lưu ý rằng ngay cả trong Thế chiến thứ hai, khi các nước phát xít như Đức và Nhật Bản thiết lập quyền cai trị ở các quốc gia mà họ chiếm đóng, người ta cũng không thấy những động thái tương tự. Ông cho rằng việc sử dụng Bộ An ninh Quốc gia để “cứu thị trường bằng biện pháp bạo lực” rơi vào mặt sai trái của vấn đề. Ông chỉ ra rằng những lời hùng biện của giới lãnh đạo Bắc Kinh là lý do thực sự khiến các doanh nghiệp tư nhân rút lui việc đầu tư, khiến thị trường lao dốc.
Ông Lew chỉ ra rằng bản thân nền kinh tế cũng có những chu kỳ thăng trầm tự nhiên. Mua với dự đoán xu hướng tăng được gọi là “vị thế mua”, trong khi bán khi bạn thấy xu hướng giảm tiềm năng trên thị trường chứng khoán được gọi là “bán khống”. Tất cả đều hợp pháp và dựa trên dữ liệu thực tế.
Ông hỏi quan điểm của Bộ An ninh Quốc gia là gì nếu một nhà kinh tế hoặc nhà bình luận thị trường chứng khoán đưa ra phân tích dựa trên dữ liệu tiêu cực. Ví dụ, tỷ lệ thất nghiệp của thanh niên từ 16 đến 24 tuổi ở Trung Quốc đại lục được báo cáo là 21,3% trong tháng 6; vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) quý II/2023 chỉ đạt 4,9 tỷ USD, giảm 87% so với cùng kỳ năm trước; Evergrande và Country Garden “đổ vỡ” - và từ đó họ dự đoán thị trường chứng khoán có khả năng đi xuống. Vậy “Đây có phải là sự hoài nghi về thị trường, bán khống hay thao túng thị trường? Liệu nó có làm suy yếu an ninh tài chính quốc gia và có thể bị pháp luật trừng phạt không?” Ông cho rằng tuyên bố của Bộ không có ý nghĩa về mặt logic và “không phù hợp với các nguyên lý cơ bản của kinh tế học”.
-
- Trụ sở chính của nhà phát triển Trung Quốc Country Garden Holdings tại Phật Sơn, tỉnh Quảng Đông phía nam Trung Quốc, vào ngày 15/6/2023. (Ảnh: STR/AFP qua Getty Images)
Nguyên nhân thị trường đi xuống
Ông Lew chỉ ra rằng trong những năm gần đây, xuất hiện tư tưởng cực đoan chủ trương xóa bỏ sở hữu tư nhân, loại bỏ doanh nghiệp tư nhân, đồng quản lý và chia sẻ nhân viên của doanh nghiệp tư nhân, và thậm chí gần đây, thông qua sự “đổ vỡ” của China Evergrande, có những người công khai ủng hộ việc đóng băng nhanh chóng tài sản của các doanh nghiệp tư nhân, nhưng “những lý thuyết kỳ quái này không bị ngăn cản”.
Ông Lew cũng cho rằng sự kết hợp đầy sai lầm của các chính sách nói trên là nguyên nhân khiến thị trường đi xuống và khiến thị trường dễ rơi vào tình trạng tiêu cực. “Không nên để xảy ra trường hợp khi người dân đưa ra nhận xét và phân tích khách quan dựa trên dữ liệu thực tế, thì điều đó lại bị coi là gây tổn hại đến an ninh tài chính của đất nước”.
“Chúng ta không bao giờ có thể sử dụng vũ lực của chính phủ để ra lệnh cho thị trường chỉ có thể nói về sự lạc quan, điều này phù hợp hơn với các nguyên tắc kinh tế và quy luật khoa học”. Ông tin rằng các ưu tiên hiện nay là điều chỉnh việc phân bổ tùy tiện, tính phí tùy tiện và phạt tiền tùy tiện đối với các doanh nghiệp tư nhân, cũng như việc khởi kiện tùy tiện, bắt giữ tùy tiện và tịch thu tùy tiện. Nói chung, “thay vào đó chúng ta phải thiết lập một nền kinh tế thị trường dựa trên pháp quyền”.
Phòng ngừa và kiểm soát rủi ro tài chính trở thành ưu tiên của Bắc Kinh
Sau đại dịch, những rủi ro kinh tế và tài chính của Trung Quốc đã lộ rõ. Vào ngày 24/10, nhà lãnh đạo Trung Quốc Tập Cận Bình đã đến thăm Ngân hàng Trung ương Trung Quốc và Cục Quản lý Ngoại hối Nhà nước. Theo thông tin được công bố, đây là chuyến thăm đầu tiên của ông tới Ngân hàng Trung ương Trung Quốc trong thời gian lãnh đạo đất nước. Trước đây, những cuộc viếng thăm như vậy thường do Thủ tướng hoặc Phó Thủ tướng chủ trì [thay vì là Tổng bí thư Đảng Cộng sản Trung Quốc].
-
- Trụ sở chính của Ngân hàng Nhân dân Trung Quốc (PBOC), ngân hàng trung ương Trung Quốc, ở Bắc Kinh, Trung Quốc, vào ngày 13/12/2021. (Ảnh: Andrea Verdelli / Bloomberg qua Getty Images)
Ngoài ra, ông Phan Công Thắng (Pan Gongsheng), Thống đốc Ngân hàng Trung ương Trung Quốc, đã trình bày “Báo cáo về tình hình công tác tài chính của Hội đồng Nhà nước” tại Ủy ban Thường vụ kỳ họp cuối cùng của Đại hội đại biểu nhân dân toàn quốc vào ngày 21/10, phân tích những vấn đề trọng tâm trong công tác tài chính kể từ quý IV năm 2022. So với tuyên bố trong báo cáo năm ngoái về việc “thiết lập các bước thích hợp để ngăn ngừa và giải quyết hơn nữa rủi ro tài chính”, báo cáo năm nay đề xuất “cải thiện cơ chế xử lý theo định hướng thị trường, hợp pháp và bình thường hóa và thúc đẩy việc xử lý các rủi ro tài chính quan trọng một cách ổn định và có trật tự”.
Một số nhà phân tích tin rằng điều này có nghĩa là mục tiêu chính đã chuyển sang cách giải quyết những rủi ro tài chính đã xảy ra.
Tại Hội nghị Công tác Tài chính Trung ương từ 30/10 đến 31/10, ông Tập nêu rõ phải đảm bảo “tám điều kiên quyết” được thực hiện, trong đó có “tuân thủ sự lãnh đạo tập trung, thống nhất của Uỷ ban Trung ương Đảng về công tác tài chính” và “bám sát việc phòng ngừa và kiểm soát rủi ro như là chủ đề muôn thuở của công tác tài chính”, chỉ ra rằng “mọi hoạt động tài chính phải được giám sát chặt chẽ theo quy định của pháp luật”.
Bảo Nguyên tổng hợp
