Sốt xuất huyết tại Hà Nội: Cách nhận biết sốt xuất huyết và sốt virus thông thường

Có nhiều người vẫn nhầm lẫn sốt xuất huyết với sốt virus thông thường ở giai đoạn đầu. Cho đến nay chưa có thuốc đặc trị cho sốt xuất huyết. Giống như sốt siêu vi, sốt xuất huyết nếu không được điều trị kịp thời có thể kéo theo hàng loạt biến chứng nguy hiểm, như sốc do mất máu, biến chứng ở mắt, suy tim hoặc suy thận, tràn dịch màng phổi, hôn mê, tụt huyết áp và đau đầu dữ dội…

Sốt xuất huyết Dengue (Dengue hemorrhagic fever, hay DHF) gây nên bởi một trong bốn loại huyết thanh virus thuộc chi Flavivirus rất gần nhau nhưng lại khác nhau về mặt kháng nguyên, là DEN-1, DEN-2, DEN-3 và DEN-4. Sốt xuất huyết Dengue chủ yếu xảy ra ở vùng nhiệt đới và cận nhiệt đới. Vật trung gian truyền bệnh là muỗi vằn (Aedes aegypti), nó có thể đưa virus gây bệnh vào máu của người khỏe mạnh bằng cách đốt (chích).

Người bệnh nhiễm với chủng virus nào thì có khả năng tạo nên miễn dịch suốt đời với chủng virus đó, nhưng vẫn có nguy cơ mắc các chủng khác. Vì vậy, những người sống trong vùng lưu hành dịch Dengue có thể mắc bệnh sốt xuất huyết nhiều hơn một lần trong đời bởi chủng virus khác.

Muỗi Aedes aegypti hoạt động ban ngày, đặc biệt chỉ có muỗi cái mới có thể đốt người và truyền bệnh. Virus Dengue sẽ ủ bệnh trong cơ thể muỗi Aedes khoảng 8-11 ngày. Nếu bị muỗi Aedes chích thì virus sẽ được lây truyền.

Nhận biết cảm sốt thông thường, sốt phát ban và sốt xuất huyết

Các triệu chứng của hai dạng bệnh này dễ bị nhầm lẫn vì đều do virus gây ra như: Sốt cao, đau nhức các khớp, cơ bắp và mệt mỏi là điểm chung cho cả hai bệnh. Sự khác biệt lớn nhất là sốt xuất huyết không bị ho, đau họng và hắt hơi.

Đối với sốt phát ban, sốt siêu vi khác, bệnh nhân có thể sốt cao từ 38 đến 39º nhưng là sốt từng cơn, kèm theo các triệu chứng viêm ở đường hô hấp trên như chảy nước mũi, đau họng, đau nhức toàn thân, có trường hợp xuất hiện phát ban... hoặc các biểu hiện về hệ tiêu hóa khác như đau bụng, tiêu chảy, Nguyên nhân là do nhiều chủng virus gây bệnh khác nhau, thời gian phát bệnh tùy vào virus gây bệnh, có thể kéo dài 7 đến 10 ngày hay thậm chí là 2 tuần.

Bệnh nhân bị nhiễm virus cúm thì khí quản và phổi là những nơi bị ảnh hưởng nhiều nhất.

Sự khác biệt của bệnh nhân bị sốt xuất huyết có thể biểu hiện đau sau mắt, chảy máu chân răng… Giai đoạn 2-3 ngày đầu của sốt xuất huyết, bệnh nhân sốt cao liên tục, khó hạ sốt, đau đầu, đau nhức người… triệu chứng giống như sốt do virus khác và chỉ phân biệt được bằng xét nghiệm.

Người bị sốt xuất huyết nổi phát ban. (Wikimedia Commons)

Giai đoạn từ cuối ngày thứ 3 đến ngày thứ 7, bệnh nhân sốt xuất huyết bắt đầu lui sốt nhưng có thể xuất hiện các biến chứng như tăng tính thấm thành mạch gây cô đặc máu, giảm tiểu cầu, nổi mẩn đỏ với các mức độ khác nhau.

Trường hợp nặng, bệnh nhân có thể bị chảy máu bất thường do giảm tiểu cầu như: chảy máu cam, chảy máu chân răng, xuất huyết dưới da, kinh nguyệt nhiều bất thường, nôn ra máu hay đi ngoài phân đen... Giai đoạn ngày thứ 7, các triệu chứng hồi phục, bệnh nhân có thể xuất hiện các nốt ban trên da và ngứa.

Đặc điểm sốt cao kèm đau nhức cơ, đau đầu, phát ban…ở sốt xuất huyết Dengue rất giống với các dạng sốt siêu vi hay sốt phát ban thông thường.

Để phân biệt bệnh cần theo dõi triệu chứng và các dấu hiệu đặc thù như các nốt nổi mẩn đỏ trong sốt phát ban sẽ biến mất nhanh sau khi thực hiện căng da. Nếu vết ban đỏ vẫn còn hoặc biến mất rất chậm thì có thể là sốt xuất huyết. Để phân biệt chắc chắn nhất các loại sốt, người bệnh cần đến các cơ sở y tế gần nhất để xét nghiệm máu như Test Dengue (+) dương tính và Test Dengue (-) âm tính.

Sốt xuất huyết lây lan như thế nào?

Sốt xuất huyết không lây truyền khi tiếp xúc với người bệnh, mà lây phổ biến qua các con đường sau:

Lây bệnh do bị muỗi vằn Aedes aegypti đốt

Đây là đường lây truyền phổ biến nhất. Muỗi vằn Aedes aegypti là trung gian truyền bệnh sốt xuất huyết. Muỗi sau khi hút máu của người bệnh sốt xuất huyết hoặc người lành mang bệnh (người mang virus Dengue nhưng không triệu chứng) sau đó đốt người khỏe mạnh sẽ đưa virus vào cơ thể và gây bệnh.

Lây qua đường lấy máu hoặc dùng chung bơm kim tiêm

Đường lây truyền này ít phổ biến hơn. Người lành có nguy cơ cao mắc bệnh nếu lấy máu của người mang mầm bệnh truyền cho người lành hoặc khi người lành và người bệnh dùng chung bơm kim tiêm.

Các đường lây truyền ít gặp

• • Lây truyền tại bệnh viện: Virus Dengue có thể bị lây qua các chế phẩm máu, phơi nhiễm với tổn thương do kim tiêm, tổn thương ở niêm mạc. Người hiến tặng máu không có triệu chứng cũng có thể mang virus Dengue trong máu.
  • Lây truyền dọc: Người mẹ mang virus dengue trong máu (mắc bệnh trong vòng 10 ngày trước sinh) có thể truyền virus cho con khi sinh. Sốt xuất huyết có thể biểu hiện ở trẻ sơ sinh lúc 4-11 ngày tuổi.

Biến chứng của bệnh sốt xuất huyết

Bệnh nhân sốt xuất huyết nếu không được điều trị đúng cách, người bệnh có thể gặp biến chứng nguy hiểm đến tính mạnh như:

• • Tiểu cầu hạ: Biến chứng này không khiến cho người bệnh sốt cao hay mệt mỏi nhiều nên khó nhận biết. Đến khi người bệnh diễn tiến xuất huyết trầm trọng thì bệnh đã chuyển biến giai đoạn 2.
  • Cô đặc máu: Việc máu bị cô đặc sẽ dẫn đến các hệ luỵ khác như: Mệt mỏi, đau nhức toàn thân, sốt cao và đầu óc lơ mơ, buồn nôn không tỉnh táo.

Triệu chứng bệnh sốt xuất huyết

Triệu chứng bệnh sốt xuất huyết lâm sàng rất đa dạng và dễ nhầm lẫn, có thể diễn tiến từ nhẹ đến nặng. Tùy theo từng mức độ khác nhau, biểu hiện nhận diện sốt xuất huyết cụ thể như sau:

Dấu hiệu sốt xuất huyết nhẹ

Cấp độ sốt xuất huyết nhẹ thường xuất hiện ở người có lần đầu tiên mắc bệnh vì chưa có miễn dịch với virus Dengue. Đây là mức độ có các triệu chứng điển hình và không gây biến chứng nguy hiểm. Bệnh thường khởi phát với triệu chứng sốt và kéo dài trong vòng 4-7 ngày tính từ khi bị truyền bệnh bởi muỗi. Ngoài ra, các triệu chứng khác cảnh báo bệnh như:

• • Sốt cao, lên đến 40,5 độ C;
  • Đau đầu nghiêm trọng;
  • Đau phía sau mắt;
  • Đau khớp và cơ;
  • Buồn nôn và ói mửa;
  • Phát ban.

Các ban sốt xuất huyết có thể xuất hiện trên cơ thể 3-4 ngày sau khi bắt đầu sốt và dần thuyên giảm sau 1-2 ngày. Người bệnh có thể bị nổi ban lại một lần nữa vào ngày sau đó.

Biểu hiện sốt xuất huyết nặng

Ở mức độ này, các dấu hiệu sốt xuất huyết bao gồm tất cả các triệu chứng của dạng sốt xuất huyết nhẹ kèm theo các tổn thương ở mạch máu và mạch bạch huyết, chảy máu cam, chảy máu ở nướu hoặc dưới da, gây ra vết bầm tím. Cấp độ bệnh này có thể dẫn đến nhiều biến chứng nguy hiểm, cần điều trị khẩn cấp, thậm chí gây tử vong.

Hội chứng sốc sốt xuất huyết

Sốc sốt xuất huyết Dengue là mức độ nặng nhất của bệnh sốt xuất huyết – bao gồm tất cả các triệu chứng sốt xuất huyết nhẹ cộng với các triệu chứng chảy máu, và hiện tượng huyết tương thoát khỏi mạch máu, chảy máu ồ ạt trong và ngoài cơ thể, sốc (huyết áp thấp).

Thể bệnh này thường xảy ra trong lần nhiễm trùng sau, khi trẻ em và người lớn đã có miễn dịch chủ động (do đã từng mắc bệnh) hoặc thụ động (do mẹ truyền sang) đối với một loại kháng nguyên virus. Bệnh thường biểu hiện nặng đột ngột sau 2-5 ngày (giai đoạn hạ sốt). Sốc sốt xuất huyết thường phổ biến ở trẻ em, tỷ lệ nhỏ ở người lớn. Bệnh có thể chuyển nặng nhanh chóng, gây suy đa cơ quan và tử vong nếu không được điều trị kịp thời, đặc biệt là ở trẻ em và thanh thiếu niên.

Giải pháp phòng ngừa và điều trị

Cho đến nay chưa có thuốc đặc trị cho sốt xuất huyết. Để giảm bớt các triệu chứng nên uống nhiều nước và dùng thuốc để hạ sốt. Giống như sốt siêu vi, sốt xuất huyết nếu không được điều trị kịp thời có thể kéo theo hàng loạt biến chứng nguy hiểm, như sốc do mất máu, biến chứng ở mắt, suy tim hoặc suy thận, tràn dịch màng phổi, hôn mê, tụt huyết áp và đau đầu dữ dội. Phụ nữ mang thai nếu bị sốt xuất huyết thì nguy cơ sảy thai cao, nhất là những tháng đầu thai kỳ.

Cần lưu ý: dù sốt phát ban hay sốt do virus thông thường, khi lui sốt nghĩa là bệnh đã khỏi dần. Tuy nhiên, riêng sốt xuất huyết Dengue khi sốt lui lại là lúc bắt đầu giai đoạn biến chứng nguy hiểm, cần phải đến cơ sở y tế để thăm khám, xét nghiệm theo dõi hàng ngày để phát hiện và xử lý những biến chứng sớm.

Điều trị chủ yếu là điều trị triệu chứng như hạ sốt, dùng paracetamol, lau người bằng nước ấm, mặc quần áo thoáng mát…, uống nhiều nước, nghỉ ngơi hợp lý, tăng cường dinh dưỡng.

Cần tránh các loại thuốc giảm đau có nguy cơ tăng biến chứng chảy máu như aspirin, ibuprofen và naproxen sodium.

Cần uống nước và nước ép trái cây để bổ xung chất xơ và vitamin C tăng cường sức đề kháng . (Ảnh: ST)

Ngoài ra, người bệnh cần có chế độ ăn uống lành mạnh, giàu chất xơ và vitamin C, uống nhiều nước và nghỉ ngơi, tránh ăn đồ nhiều dầu mỡ, khó tiêu. Duy trì điều trị và theo dõi trong khoảng 12 ngày, người bệnh có thể quay lại cơ sở y tế để tái khám và nếu không xảy ra biến chứng bất thường có nghĩa là bệnh đã khỏi.

“Tự ý uống hạ sốt liên tục, uống kháng sinh là sai lầm khá phổ biến khi điều trị sốt xuất huyết tại nhà. Nguyên nhân là bệnh sốt xuất huyết do virus Dengue gây ra, không phải vi khuẩn. Do đó, kháng sinh không có tác dụng điều trị bệnh này”. BS Trương Hữu Khanh, Phó Chủ tịch Liên Chi hội Truyền nhiễm TP.HCM cảnh báo.

Cẩn Du (Tổng hợp)

THÔNG TIN ĐẶC BIỆT - HƯỚNG ĐI MỞ RA KỶ NGUYÊN MỚI:

• • ‘Ganjing World’ (Thế Giới Kiền Tịnh) - Một Công ty Công nghệ cao có trụ sở chính tại Middle Town, New York, ra mắt nền tảng tích hợp thông tin nghe nhìn trực tuyến thế hệ mới nhiều tính năng phong phú với công nghệ đám mây mới nhất.
    
  • ‘Ganjing World’ cam kết trải nghiệm thoải mái và bảo mật, phục vụ tất cả những nhà sáng tạo nội dung, có thể trình chiếu đồng thời hàng triệu video và phục vụ hàng trăm triệu lượt xem. ‘Ganjing World’ đảm bảo an toàn và lợi nhuận cao.
    
  • Nền tảng này không liên quan tới chính trị, không thiên vị và trung lập. ‘Ganjing World’ kiên quyết tránh xa các nội dung không phù hợp dựa trên bốn tiêu chí: “không bạo lực, không nội dung khiêu dâm, không tội phạm và không ma túy hoặc gây hại”.
    
  • Sứ mệnh của ‘Ganjing World’ hướng đến “Truyền thông xã hội” và “Truyền thông cá nhân” thân thiện với mọi gia đình. Một nền tảng số rộng lớn cho phép mọi lứa tuổi tự do chia sẻ kiến thức, ý tưởng, quan điểm và giải trí về nhiều chủ đề… mà không sợ bị kiểm duyệt. ‘Ganjing World’ mang đến trải nghiệm phong phú và trong sạch.