Bạn có thấy mình uống đồ uống có đường mỗi ngày không? Hãy thận trọng vì thói quen này có thể làm tăng nguy cơ mắc bệnh gan mãn tính và thậm chí là ung thư gan.
Đa số mọi người đều biết rằng tiêu thụ đồ uống có đường có thể góp phần gây béo phì và kháng insulin, nhưng một nghiên cứu đoàn hệ gần đây được công bố trên Tạp chí của Hiệp hội Y khoa Hoa Kỳ (JAMA) hiện đã liên kết đồ uống có đường với bệnh gan.
Nghiên cứu cho thấy những người thường xuyên tiêu thụ đồ uống có đường phải đối mặt với nguy cơ mắc ung thư gan cao hơn 85%, nguy cơ tử vong do bệnh gan mãn tính cao hơn 68% so với những người ít tiêu thụ đồ uống có đường.
Nguy cơ gia tăng ung thư gan và bệnh gan
Nghiên cứu do các nhà khoa học từ Trường Y Harvard và Bệnh viện Brigham and Women dẫn đầu, thu thập thông tin từ cơ sở dữ liệu lâm sàng ở Hoa Kỳ: Sáng kiến Sức khỏe Phụ nữ. Cơ sở dữ liệu gồm một nhóm hơn 160.000 phụ nữ sau mãn kinh từ 50 đến 79 tuổi. Việc thu thập thông tin kết thúc vào năm 2020, tổng thời gian theo dõi khoảng 21 năm.
Các nhà nghiên cứu nhấn mạnh trong báo cáo: “Nghiên cứu dịch tễ học về chế độ ăn uống, ung thư gan và tỷ lệ tử vong do bệnh gan mãn tính còn hạn chế. Theo hiểu biết của chúng tôi, đây là nghiên cứu đầu tiên báo cáo mối liên quan giữa lượng đồ uống có đường và tỷ lệ tử vong do bệnh gan mãn tính”.
Những người tham gia đã hoàn thành bảng câu hỏi khảo sát chi tiết về việc tiêu thụ đồ uống có đường và chất ngọt nhân tạo, ngoại trừ nước ép trái cây. Những cá nhân này được chia thành ba nhóm (lưu ý: một khẩu phần tương đương 355ml, gần bằng kích thước của một lon đồ uống tiêu chuẩn):
- Phụ nữ tiêu thụ ba phần hoặc ít hơn mỗi tháng.
- Phụ nữ uống từ một đến sáu phần mỗi tuần.
- Những phụ nữ uống một hoặc nhiều khẩu phần mỗi ngày.
Các phát hiện cho thấy những phụ nữ tiêu thụ một hoặc nhiều khẩu phần đồ uống có đường mỗi ngày có nguy cơ mắc ung thư gan cao hơn 85% so với những người uống ba phần hoặc ít hơn mỗi tháng. Ngoài ra, tỷ lệ tử vong do bệnh gan mãn tính của họ cũng cao hơn 68%.
Trong nghiên cứu, “bệnh gan mãn tính” đề cập đến các tình trạng như bệnh gan nhiễm mỡ không do rượu, xơ gan, bệnh gan do rượu và viêm gan mãn tính. Trong quá trình này, các nhà nghiên cứu cũng đã tính đến các yếu tố tiềm ẩn có thể ảnh hưởng đến bệnh gan như tuổi tác, dân tộc, trình độ học vấn, thói quen hút thuốc, uống rượu và chỉ số khối cơ thể.
Các yếu tố nguy cơ được biết đến của bệnh ung thư gan bao gồm nhiễm trùng viêm gan B (HBV) và viêm gan C (HCV), rối loạn chuyển hóa, uống quá nhiều rượu và thực phẩm bị nhiễm aflatoxin, chẳng hạn như đậu phộng và ngô.
Trong báo cáo, các nhà nghiên cứu nêu rõ: “Tuy nhiên, khoảng 40% bệnh nhân ung thư gan không có những yếu tố nguy cơ này… Vì vậy, điều quan trọng là phải xác định các yếu tố nguy cơ trong chế độ ăn uống đối với bệnh ung thư gan và tỷ lệ tử vong do bệnh gan mãn tính”.
Tác động của đồ uống có đường lên gan
Các nghiên cứu khác cũng chứng thực tác hại của đồ uống có đường đối với gan.
Một nghiên cứu đoàn hệ ở châu Âu tiết lộ rằng so với những người tiêu thụ ít hơn một khẩu phần, những người tiêu thụ hơn sáu phần nước ngọt mỗi tuần phải đối mặt với nguy cơ mắc ung thư biểu mô tế bào gan (dạng ung thư gan phổ biến nhất) cao hơn đáng kể tới 83%. Rủi ro tăng thêm 6% cho mỗi khẩu phần bổ sung mỗi tuần. Một nghiên cứu khác được thực hiện tại Hoa Kỳ chỉ ra rằng uống soda có đường có liên quan đến việc tăng 18% nguy cơ ung thư gan.
Nghiên cứu cũng đã chứng minh mối liên hệ giữa việc tiêu thụ đồ uống có đường và khởi phát bệnh gan nhiễm mỡ không do rượu.
Một đánh giá hệ thống và phân tích tổng hợp được công bố trên Tạp chí Dinh dưỡng Châu Âu cho thấy những người tiêu thụ lượng đồ uống có đường cao nhất có nguy cơ mắc bệnh gan nhiễm mỡ không do rượu tăng 40% so với những người tiêu thụ ít nhất.
Một nghiên cứu khác vào năm 2022 đề xuất rằng, những người thường xuyên tiêu thụ đồ uống có đường có nguy cơ mắc bệnh gan nhiễm mỡ không do rượu cao gấp 2,53 lần so với những người hiếm khi uống đồ uống như vậy.
Trong nghiên cứu đăng trên tạp chí JAMA nói trên, các tác giả kết luận rằng những yếu tố chính góp phần gây ra mối đe dọa đối với gan từ đồ uống có đường là:
- Đồ uống có đường có thể góp phần gây béo phì và tăng lượng đường trong máu, dẫn đến kháng insulin - tất cả đều là yếu tố nguy cơ gây ung thư gan và bệnh gan.
- Đồ uống có đường chứa một lượng đáng kể fructose, có thể dẫn đến sự tích tụ mỡ trong gan và do đó có khả năng gây ra sự phát triển của ung thư gan.
- Tiêu thụ đồ uống có đường có thể dẫn đến nồng độ lipid trong máu bất thường và có tác động xấu đến hệ vi sinh vật đường ruột, từ đó ảnh hưởng đến sức khỏe của gan.
- Các chất chuyển hóa được tạo ra sau khi tiêu thụ (như taurine và phenylalanine) có liên quan đến ung thư biểu mô tế bào gan.
- Đồ uống có đường chứa nhiều loại hóa chất (chẳng hạn như màu caramel và các chất phụ gia) có thể gây hại cho cơ thể.
Các nhà nghiên cứu kêu gọi thận trọng
Mặc dù thiết lập mối liên hệ rõ ràng giữa đồ uống có đường và bệnh gan, kết quả của nghiên cứu này chỉ ra rằng việc tiêu thụ đồ uống có đường nhân tạo không liên quan đáng kể đến ung thư gan hoặc tử vong do bệnh gan mãn tính.
Trong cuộc phỏng vấn với The Epoch Times, hai tác giả chính của nghiên cứu, hai tác giả chính của nghiên cứu, Longgang Zhao, một nhà nghiên cứu sau tiến sĩ tại Khoa Y học Mạng lưới Channing, Bệnh viện Brigham và Phụ nữ, Trường Y Harvard; và Xuehong Zhang, phó giáo sư tại Trường Y Harvard và Phó nhà dịch tễ học tại Bệnh viện Brigham and Women cho biết: “Phát hiện này không có gì đáng ngạc nhiên”.
Họ giải thích điều này là do “mức độ tiêu thụ đồ uống có đường nhân tạo thấp trong nhóm dân số này (phụ nữ sau mãn kinh) và cỡ mẫu ung thư gan và tử vong do bệnh gan mãn tính là tương đối nhỏ”.
Tuy nhiên, họ nhấn mạnh rằng “những kết quả này cần được giải thích một cách thận trọng” - nói cách khác, kết quả này không có nghĩa là đồ uống có đường nhân tạo an toàn hơn đồ uống có đường.
Các tác giả cho biết: “Ngoài ra, các nghiên cứu khác cũng chỉ ra rằng đồ uống có vị ngọt nhân tạo có liên quan đến nguy cơ béo phì, tiểu đường loại 2, tử vong do mọi nguyên nhân, tăng huyết áp và tỷ lệ mắc bệnh tim mạch cao hơn”. Vì vậy, nghiên cứu thêm là cần thiết.
Ngoài ra, nghiên cứu này lưu ý rằng việc thay thế một khẩu phần đồ uống có đường bằng một khẩu phần cà phê hoặc trà hàng ngày, mặc dù thiếu ý nghĩa thống kê, nhưng có liên quan đến việc giảm tỷ lệ mắc bệnh ung thư gan và tử vong do bệnh gan mãn tính.
'Chế độ ăn ít đường' như một chiến lược y tế công cộng
Trong một cuộc phỏng vấn với The Epoch Times, tiến sĩ Jason Fung, tác giả cuốn “The Obesity Code” và “The Cancer Code” đồng thời là một bác sĩ chuyên khoa thận chuyên điều trị bệnh tiểu đường loại 2, cho biết đây là một nghiên cứu chất lượng cao “chỉ ra mối liên hệ giữa đường, bệnh gan và ung thư gan”. Tuy nhiên, ông cũng lưu ý: “Đây là một nghiên cứu quan sát, kém hiệu quả hơn một thử nghiệm có kiểm soát”.
Các tác giả thừa nhận rằng không nên vội vàng đưa ra mối quan hệ nhân quả từ nghiên cứu này.
Ngoài ra, do thiết kế của bảng câu hỏi nghiên cứu nên việc phân biệt các loại đồ uống có đường còn hạn chế và không thể phân loại cụ thể chất làm ngọt nhân tạo.
Tuy nhiên, ông Zhang và ông Zhao lưu ý: “Nếu kết quả nghiên cứu của chúng tôi được xác nhận, việc giảm tiêu thụ đồ uống có đường có thể trở thành một chiến lược y tế cộng đồng nhằm giảm bớt gánh nặng bệnh gan”.
Tiến sĩ Fung cho biết: “Chúng ta nên thúc đẩy một chế độ ăn ít đường hơn thay vì chỉ giảm lượng calo và giảm chất béo”.
Ông Zhang và ông Zhao giải thích “Vì nghiên cứu tập trung vào phụ nữ sau mãn kinh nên cần có những nghiên cứu liên quan đến nam giới và phụ nữ trẻ hơn để kiểm tra mối liên hệ một cách toàn diện hơn. Hơn nữa, cần có nhiều nghiên cứu hơn để làm sáng tỏ các cơ chế tiềm năng (liên kết việc tiêu thụ đồ uống có đường với bệnh gan và ung thư gan) bằng cách tích hợp dữ liệu di truyền, nghiên cứu trên động vật/thí nghiệm và dữ liệu -omics [genomics, metabolomics, metagenomics, v.v.]”.
Theo Flora Zhao - The Epoch Times
Bảo Vy biên dịch
Flora Zhao là nhà báo thuộc chuyên mục sức khỏe tại The Epoch Times, chuyên viết về các chủ đề liên quan đến bệnh ung thư và các bệnh mãn tính khác. Trước đây, cô là biên tập viên cho các tạp chí khoa học xã hội.
