Trong loạt bài “Hệ miễn dịch diệu kỳ” này, chúng ta sẽ khám phá sức mạnh thực sự của khả năng miễn dịch, cách các cơ quan hoạt động không mệt mỏi để bảo vệ cơ thể. Chúng tôi cũng sẽ cung cấp những biện pháp thiết thực để bảo vệ những món quà quan trọng mà trời ban này.
Bảo vệ tuyến ức cần được thực hiện thật tốt, bởi vì nó giống như một căn cứ quân sự huấn luyện những người lính là tế bào T để chiến đấu cho hệ miễn dịch chống lại những mối nguy hiểm như COVID-19 và ung thư.
Mặc dù có vai trò quan trọng nhưng khả năng kích thích sản sinh tế bào T hiệu quả của tuyến ức giảm dần theo tuổi tác. Teo lại hoặc thoái hóa tuyến ức có thể góp phần làm giảm tổng thể chức năng miễn dịch xảy ra khi lão hóa.
Chúng ta sẽ thảo luận sâu hơn về mối liên quan giữa tuyến ức và các bệnh tự miễn, các yếu tố có thể gây teo tuyến ức. Thêm vào đó là các chiến lược bảo vệ và duy trì chức năng tuyến ức nhằm duy trì hệ miễn dịch khỏe mạnh trong suốt cuộc đời.
Các yếu tố gây teo tuyến ức
Tuyến ức teo dần theo tuổi tác là một hiện tượng sinh lý được nhiều người biết đến. Đó là một quá trình phức tạp, có thể bị đẩy nhanh bởi nhiều nguyên nhân khác nhau như suy dinh dưỡng, nhiễm trùng do vi khuẩn hoặc virus, stress và nghiện rượu.
Jarrod Dudkov, phó giáo sư tại Khoa Miễn dịch học, Đại học Washington, đã xuất bản một bài báo trên Tạp chí về Miễn dịch học. Ông đưa ra đánh giá chuyên sâu về nguyên nhân gây teo tuyến ức.
Thiếu chất dinh dưỡng
Khi cơ thể thiếu chất dinh dưỡng, rối loạn tiêu hóa dẫn đến suy giảm chức năng tuyến ức và đẩy nhanh quá trình thoái hóa tuyến ức.
Hơn nữa, sự thiếu hụt các vi chất dinh dưỡng trong cơ thể, như kẽm và chất chống oxy hóa, có thể đẩy nhanh quá trình teo tuyến ức.
Stress
Tuyến ức cực kỳ nhạy cảm với chứng teo cấp tính do stress gây ra và đây được coi “thước đo căng thẳng” của cơ thể. Càng căng thẳng, tuyến ức càng có nhiều khả năng co lại và bị teo tuyến ức cấp tính.
Glucocorticoids (một loại corticosteroid) là chất gây chết tế bào mạnh và có thể khiến tuyến ức co lại nhanh chóng bằng cách làm cho tế bào tuyến ức chết. Khi bị stress, glucocorticoid nhắm vào tế bào tuyến ức, một loại tế bào miễn dịch quan trọng.
Nhiễm khuẩn
Theo bài báo của Dudkov, mặc dù ít được nghiên cứu nhưng nhiễm trùng do vi khuẩn cũng làm suy yếu chức năng của tuyến ức. Chủ yếu là gây ra hiện tượng apoptosis sớm (chết tế bào theo chương trình) ở tuyến ức, dẫn đến teo tuyến ức cấp tính.
Nhiễm trùng liên cầu khuẩn có thể gây teo tuyến ức bằng cách kích hoạt các con đường gây chết theo chương trình của tế bào tuyến ức. Ngoài ra, nhiễm trùng bởi vi khuẩn hiếm khí Mycobacteria có thể gây teo tuyến ức bằng cách thay đổi nồng độ glucocorticoid.
Nhiễm SARS-CoV-2
Một nghiên cứu khác được công bố trên Tạp chí Vi sinh học Canada, tiết lộ rằng những bệnh nhân mắc COVID-19 có những thay đổi bệnh lý ảnh hưởng đến sự phát triển của tuyến ức và có thể có ít tế bào bạch huyết hơn. Điều này có ảnh hưởng đến chứng teo tuyến ức hay không vẫn chưa được xác nhận chính thức.
Nghiện rượu
Một nghiên cứu khám nghiệm tử thi của Nga cho thấy, thể tích mô tuyến ức ở 54 người nghiện rượu nhỏ hơn đáng kể so với 53 người đối chứng không nghiện rượu cùng lứa tuổi. Nghiên cứu báo cáo những phát hiện tương tự liên quan đến mô lá lách.
Thiếu ngủ
Các nghiên cứu đã chứng minh rằng thiếu ngủ góp phần gây teo tuyến ức.
Teo tuyến ức do điều trị ung thư
Việc áp dụng liệu pháp ức chế miễn dịch, như hóa trị và xạ trị trong điều trị ung thư hoặc trước khi cấy ghép, không chỉ làm tổn thương tế bào khối u và tế bào miễn dịch ngoại biên mà còn gây ra những tác động thảm khốc đối với môi trường tuyến ức. Từ đó dẫn đến số lượng tế bào lympho T ít hơn.
Tuyến ức cực kỳ nhạy cảm với hóa trị và 90% bệnh nhân được nghiên cứu trong quá trình hóa trị cho thấy tuyến ức bị teo. Thể tích tuyến ức giảm trung bình 43% trong đợt hóa trị đầu tiên và 36% trong đợt hóa trị thứ hai.
-
- Các yếu tố có thể gây khó khăn trong việc bảo vệ tuyến ức. (Ảnh: The Epoch Times)
Tuyến ức có thể tái sinh
Mặc dù tuyến ức có thể bị thoái hóa nhưng nó cũng có khả năng tái tạo mạnh mẽ. Trong nghiên cứu hóa trị liệu được mô tả ở trên, sự tái phát triển tuyến ức được quan sát thấy ở 90% bệnh nhân được nghiên cứu.
Sự tái tạo tế bào T sau hóa trị phụ thuộc vào chức năng còn lại của tuyến ức và tuổi tác.
Một nghiên cứu được thực hiện bởi Viện nghiên cứu Scripps cho thấy, tuyến ức đóng vai trò quan trọng trong việc phục hồi quần thể tế bào T sau khi giảm bạch cầu do hóa trị. Sự tăng kích cỡ của tuyến ức được thấy rõ ở bệnh nhân trưởng thành từ 18 - 49 tuổi nhưng không thấy ở bệnh nhân cao tuổi (70-91 tuổi).
Nghiên cứu cho thấy tuyến ức trưởng thành có khả năng tái tạo. Nó đóng vai trò quan trọng trong việc xây dựng lại nhóm tế bào T ngoại biên khi bị giảm bạch cầu do hóa trị liệu, ít nhất là cho đến tuổi trung niên.
Một nghiên cứu khác cho thấy tuyến ức có thể tái tạo một tế bào bạch cầu quan trọng (tế bào lympho CD4 + T) ở trẻ em đang trải qua hóa trị. Nhưng khả năng đó suy giảm theo tuổi tác, thậm chí ngay sau tuổi thiếu niên.
Nghiên cứu nhấn mạnh tầm quan trọng của việc bảo tồn chức năng tuyến ức còn sót lại ở bệnh nhân trước khi trải qua hóa trị liệu nhằm tạo điều kiện tái tạo tế bào T nhanh chóng.
Tầm quan trọng của các tế bào miễn dịch mà tuyến ức tạo ra đã khơi dậy sự quan tâm đến việc tìm cách tái tạo tuyến ức. Các nhà khoa học đã đề xuất một số chiến lược trị liệu để tăng cường tái tạo tuyến ức, bao gồm cytokine, yếu tố tăng trưởng, hormone hoặc các chất trung gian giống hormone và phương pháp tiếp cận dựa trên tế bào.
Dudkov đề xuất nhiều kỹ thuật để bảo vệ tuyến ức, trong đó có kỹ thuật kích hoạt trực tiếp các tế bào có khả năng sản xuất tế bào tuyến ức trong tủy xương hoặc trong tuyến ức. Ông tuyên bố rằng, việc tạo ra các quần thể tế bào tiền thân này tiến hóa thành tế bào tuyến ức trưởng thành có thể cải thiện chức năng tuyến ức.
Chiến lược bảo vệ tuyến ức
Có rất nhiều kỹ thuật đơn giản và hiệu quả để giúp bảo tồn tuyến ức và tăng cường khả năng miễn dịch.
Tiêu thụ thực phẩm thân thiện với tuyến ức
Nhiều chất dinh dưỡng hoạt động như các yếu tố cộng tác trong quá trình tổng hợp, bài tiết và hoạt động của các hormone tuyến ức. Sự thiếu hụt dinh dưỡng cụ thể có thể dẫn đến giảm hoạt động của hormone tuyến ức và làm chức năng miễn dịch kém.
Một số chất dinh dưỡng quan trọng nhất để bảo vệ tuyến ức là kẽm, vitamin E và vitamin C. Những chất dinh dưỡng này thúc đẩy hoạt động của hormone tuyến ức và khả năng miễn dịch qua trung gian tế bào.
Năm 2022, một nghiên cứu về miễn dịch học đã xác nhận rằng, việc bổ sung kẽm có thể làm giảm tình trạng teo tuyến ức bằng cách tăng cường các tế bào miễn dịch.
Các thực phẩm giàu các chất dinh dưỡng hỗ trợ tuyến ức bao gồm:
- Kẽm: hàu, thịt bò, thịt gà, đậu phụ, thịt lợn, các loại hạt, đậu lăng, sữa chua, bột yến mạch và nấm.
- Vitamin C: ổi, ớt chuông, kiwi, dâu tây, cam, đu đủ, bông cải xanh, cà chua, cải xoăn và đậu Hà Lan.
- Vitamin E: hạt hướng dương, hạnh nhân, rau bina, quả bơ, bí ngô, kiwi, cá hồi, tôm, dầu ô liu, dầu mầm lúa mì và bông cải xanh. Nguồn cung cấp vitamin E chính trong chế độ ăn uống là từ dầu thực vật từ đậu nành, hướng dương, ngô và quả óc chó.
Giảm stress
Nhiều nghiên cứu đã chứng minh rằng thiền là một phương pháp quản lý stress hiệu quả. Theo Tạp chí Y tế Harvard, nghiên cứu thậm chí còn chỉ ra rằng thiền chánh niệm có tác dụng giảm căng thẳng lâu dài hơn so với một kỳ nghỉ.
Tập thể dục thường xuyên
Nghiên cứu trên tạp chí Aging Cell đã so sánh hệ miễn dịch của những người trưởng thành từ 55-79 tuổi. Những người thường xuyên hoạt động thể chất trong phần lớn cuộc đời với những người lớn tuổi không hoạt động và những người trẻ tuổi không tập thể dục thường xuyên.
Các nhà nghiên cứu quan sát thấy rằng những người thường xuyên đạp xe có hàm lượng cytokine cao hơn giúp bảo vệ tuyến ức, chẳng hạn như IL-7, trong máu của họ. Mức độ IL-6, một loại cytokine gây teo tuyến ức, thấp hơn ở những người thường xuyên đi xe đạp.
Các nhà nghiên cứu cũng quan sát thấy, có ít sự suy giảm chức năng miễn dịch theo tuổi tác ở những người thường xuyên đi xe đạp. Điều đó cho thấy hoạt động thể chất giúp làm chậm một số thay đổi liên quan đến tuổi tác xảy ra trong hệ miễn dịch.
Bằng chứng sâu rộng hơn nữa cho thấy tập thể dục có tác động tích cực đến hệ thống miễn dịch. Người ta đều thừa nhận rằng tập thể dục cường độ vừa phải khoảng 45 phút mang lại lợi ích cho phản ứng miễn dịch của cơ thể.
Đặc biệt đối với người lớn tuổi và những người mắc bệnh mãn tính.
Tập thể dục làm tăng lưu lượng máu, cho phép chất dinh dưỡng đến các khu vực quan trọng nhất của cơ thể và loại bỏ chất thải.
Tập thể dục cũng làm tăng nhiệt độ cơ thể, khiến các vi sinh vật truyền nhiễm khó tồn tại hơn. Ngoài ra, nó có thể cải thiện giấc ngủ, giúp tăng cường hệ miễn dịch.
Ngủ đủ giấc
Ngủ đủ giấc là rất quan trọng để có hệ miễn dịch mạnh mẽ và sức khỏe tổng thể. Ngủ từ 7-9 giờ mỗi đêm giúp hỗ trợ sức khỏe của tuyến ức và giữ cho hệ miễn dịch hoạt động tốt nhất.
Tránh tiếp xúc với các chất độc hại
Tiếp xúc với các chất gây ô nhiễm như độc tố môi trường, khói thuốc lá, rượu và hóa chất độc hại có thể ảnh hưởng đến tuyến ức.
Việc sử dụng dược phẩm nên tránh càng nhiều càng tốt. Các loại thuốc như corticosteroid có thể gây hại cho chức năng tuyến ức nếu sử dụng lâu dài hoặc quá mức. Hãy thăm khám với chuyên gia chăm sóc sức khỏe để tìm hiểu các phương pháp điều trị thay thế hoặc giảm thời gian và liều lượng thuốc.
-
- Tổng hợp các chiến lược để bảo vệ tuyến ức. (Ảnh:The Epoch Times)
Tóm lại, tuyến ức khỏe mạnh rất quan trọng đối với sức khỏe miễn dịch. Lựa chọn lối sống lành mạnh có thể ngăn ngừa teo tuyến ức và khuyến khích tái tạo. Những chiến lược cụ thể trên đây giúp bảo vệ tuyến ức và duy trì chức năng của nó trong suốt cuộc đời.
(Còn tiếp)
Phần tiếp: Miễn dịch bắt nguồn từ đâu? Bạn có thể ngạc nhiên
| Hệ miễn dịch diệu kỳ (Phần 1): Amidan - người gác cổng thầm lặng |
| Hệ miễn dịch diệu kỳ (Phần 8): Tuyến ức luôn cần thiết cho sức khỏe lâu dài |
(Bài đăng trên The Epoch Times - Epoch Health của tác giả: Yuhong Dong)
Cát Mộc biên dịch
