Đại dịch COVID-19 cho chúng ta một cơ hội để khám phá sức mạnh thực sự của hệ miễn dịch bẩm sinh. Đó là một món quà có sức mạnh to lớn mà nhờ nó, một số người đã có thể chống lại virus và không có bất kỳ triệu chứng nào.
Trong loạt bài "Hệ thống miễn dịch kỳ diệu" này, chúng ta sẽ khám phá từng lớp của hệ thống miễn dịch gồm các phân tử, tế bào, mô và cơ quan chuyên biệt. Chúng hoạt động không mệt mỏi để bảo vệ cơ thể chúng ta. Đồng thời, chúng tôi cũng sẽ cung cấp những cách thức thiết thực để bảo vệ món quà quan trọng từ thượng đế này.
Các cơ quan chính của Hệ miễn dịch
-
- Các cơ quan chính của Hệ miễn dịch. (Ảnh: The Epoch Times)
Amidan là những hạch mềm, hình bầu dục, không có thịt cũng không có mỡ. Cơ quan này giống một vệ sĩ đang canh gác cổng vào của cơ thể. Chúng làm việc không mệt mỏi để bảo vệ chúng ta khỏi virus và vi trùng xâm nhập qua không khí chúng ta hít thở và thực phẩm chúng ta ăn.
Hầu hết mọi người chỉ biết rằng, đôi khi bác sĩ cắt bỏ amidan để giải quyết một vấn đề nào đó, chẳng hạn như viêm amidan mạn tính. Nhưng hiếm khi những hậu quả tiềm ẩn của việc này được mô tả. Vai trò thiết yếu của amidan cũng không bị bỏ qua.
Tóm lược nội dung về Amidan:
- Amidan là một phần của hệ thống bạch huyết tạo thành cấu trúc giống như người gác cổng trong cổ họng.
- Do tầm quan trọng chiến lược của chúng trong hệ thống miễn dịch, amidan có cả vai trò "người gác cổng" và "người truyền tín hiệu".
- Viêm amidan là một quá trình rèn luyện và trưởng thành của amidan.
- Điều trị viêm amidan bằng kháng sinh có thể có những hạn chế và tác dụng phụ.
- Các loại thảo dược tự nhiên có tác dụng làm giảm các triệu chứng của bệnh viêm amidan.
- Kết hợp kháng sinh với các liệu pháp thảo dược tự nhiên có thể có tác dụng hiệp đồng.
- Một số cách để bảo vệ amidan.
Amidan là người gác cổng
Vùng amidan rất giàu tế bào miễn dịch. Khi virus và vi khuẩn xâm nhập qua miệng và mũi, amidan sẽ sẵn sàng 24h mỗi ngày bảo vệ cổ họng - cửa ngõ của cơ thể bạn.
Amidan là mô bạch huyết, được tạo thành từ bốn phần: amidan vòm (adenoid), hai amidan vòi (tubal tonsils), hai amidan khẩu cái (palatine tonsils) và amidan lưỡi (lingual tonsil). Chúng nằm quanh vùng hầu và xếp thành một vòng kín gọi là vòng bạch huyết quanh hầu hay là vòng Waldeyer.
-
- Bốn phần của amidan thuộc Hệ miễn dịch tạo thành một cấu trúc giống như chiếc vòng được gọi là vòng Waldeyer. (Ảnh: The Epoch Times)
Amidan khẩu cái có 15 hốc nhỏ. Những hốc này làm tăng diện tích bề mặt giúp tăng khả năng lọc các mầm bệnh từ bên ngoài.
Amidan vòm (Adenoid) có 1 khối nằm ở vòm họng và có thể phát triển theo thành sau họng mũi và không thể nhìn thấy cùng với các phần khác của amidan. Adenoid có xu hướng nhỏ lại sau thời thơ ấu, và đến tuổi thiếu niên thường biến mất gần như hoàn toàn.
Công việc chính của amidan là bẫy virus hoặc vi trùng từ thực phẩm chúng ta ăn và không khí chúng ta hít vào. Vùng amidan thường nhận được nhiều máu hơn để giúp chống lại các bệnh nhiễm trùng thông thường.
Nói tóm lại, vai trò của amidan là bảo vệ lãnh thổ của chúng, cũng chính là cơ thể bạn. Nếu những người gác cổng này ngủ gật, kẻ thù như virus sẽ lẻn vào. Amidan sử dụng các giác quan nhạy cảm để đề phòng những kẻ xâm lược. Chúng có thể xác định và loại bỏ virus Covid-19 cũng như các biến thể của nó và hàng nghìn loại virus khác.
Ngày 8/3/2023, theo một nghiên cứu được công bố trên tạp chí Nature, tế bào thần kinh amidan có thể truyền các phân tử truyền tin đến não làm xuất hiện các triệu chứng của bệnh cúm, kêu gọi cơ thể phải nghỉ ngơi. Nghiên cứu này củng cố thêm vai trò người gác cổng và truyền tin của amidan với cơ thể.
Có lẽ tất cả chúng ta đều đã trải nghiệm sức mạnh của amidan. Dấu hiệu thường gặp của bệnh là đau họng hoặc khó chịu ở họng. Mặc dù chúng ta có thể coi nó là một căn bệnh nhỏ nhưng đó chính là amidan đang cảnh báo có vật thể lạ xâm nhập, và chúng ta nên chuẩn bị cho cuộc chiến này.
Vai trò quan trọng trong Hệ miễn dịch
Amidan có một lớp tế bào biểu mô đóng vai trò là tế bào tín hiệu ở tiền tiêu để phát hiện và loại bỏ vật thể lạ. Những tế bào này được kết nối với nhau bằng những liên kết chặt, tạo thành một hàng rào vững chắc chống lại sự xâm nhập của virus và vi khuẩn. Nếu chúng cảm thấy những kẻ xâm lược có thể đã vượt quá khả năng thanh lọc của chúng, các tế bào biểu mô sẽ truyền tín hiệu đến các đội quân miễn dịch khác.
Có nhiều tế bào miễn dịch được thiết kế chuyên biệt cho các chức năng khác nhau. Ví dụ, một số tế bào thu giữ và hấp thụ các kháng nguyên do virus và vi khuẩn tạo ra, một số gửi tín hiệu cho tế bào khác, một số có khả năng tiêu diệt trực tiếp virus và một số khác có thể tạo ra kháng thể.
Kháng thể là một loại protein có thể liên kết với các đoạn protein đặc trưng cụ thể trên bề mặt virus. Chúng có thể vô hiệu hóa và loại bỏ virus khỏi cơ thể.
Amidan của chúng ta chứa nhiều tế bào có thể tạo ra nhiều loại kháng thể khác nhau (ví dụ: IgA, IgD, IgE, IgG và IgM). Các loại kháng thể khác nhau giống như anh chị em trong một gia đình lớn. Chúng được tạo ra vào những thời điểm khác nhau trong quá trình nhiễm trùng hoặc trong điều kiện bất thường. Mỗi loại kháng thể nhắm vào các tế bào hoặc mô khác nhau.
Trong quá trình phát triển của thai nhi, amidan là một trong những khu vực đầu tiên có nhiều tế bào miễn dịch phát triển do vị trí chiến lược của chúng. Chúng phát triển sớm từ khoảng tuần thứ 14 của thai kỳ.
Nghiên cứu gần đây chỉ ra rằng, amidan đã được chứng minh là có biểu hiện như các chất trung gian phát triển tế bào T giống với các chất được tìm thấy trong tuyến ức và tủy xương. Phát hiện đó có thể có ý nghĩa quan trọng về mặt lâm sàng và khoa học vì tế bào T là một loại tế bào bạch cầu quan trọng, tế bào miễn dịch là xương sống của phản ứng miễn dịch thích nghi.
Viêm amidan: Quá trình học cách để Hệ miễn dịch trở nên mạnh mẽ hơn
Trong cuộc chiến mệt mỏi chống lại virus hoặc vi khuẩn, amidan có thể bị sưng to và đỏ. Khi đó, chúng ta thường cảm thấy khó chịu ở vùng cổ họng. Đó là những dấu hiệu điển hình của bệnh viêm amidan. Sưng tấy là do sự tích tụ của dịch bạch huyết, virus, vi khuẩn và tế bào miễn dịch. Vết đỏ là do lưu lượng máu đến khu vực này tăng lên.
Trong 50-80% các trường hợp viêm amidan cấp tính, các loại virus như Epstein-Barr, rhovovirus, virus hợp bào hô hấp, adenovirus và coronavirus là nguyên nhân. Trong 5-36% các trường hợp nhiễm trùng là do vi khuẩn. Trong đó liên cầu khuẩn tan huyết beta nhóm A là loại phổ biến nhất trong viêm amidan.
Viêm amidan thường xảy ra trong những năm chúng ta còn trẻ. Khi đó, amidan chưa đủ khỏe để chống lại virus và vi khuẩn một cách hiệu quả, mặc dù chúng đã cố gắng hết sức. Viêm amidan phát triển không nhất thiết có nghĩa là hệ thống miễn dịch của chúng ta yếu. Trên thực tế, nó thường cho thấy hệ thống miễn dịch của chúng ta đang phát triển và trở nên mạnh mẽ hơn khi nó học cách chống lại những kẻ xâm lược này.
Viêm amidan tái phát khi còn trẻ cho thấy sự tác động giữa amidan, hệ thống miễn dịch và virus hoặc vi trùng bên ngoài. Bị viêm amidan không có nghĩa là amidan không làm tốt công việc của mình mà có nghĩa là chúng đang phải vật lộn trong cuộc chiến. Amidan non cần thời gian để phát triển mạnh hơn. Viêm amidan cũng cho thấy amidan đang bị quá tải và đó là tín hiệu cần được trợ giúp.
Phương pháp điều trị viêm amidan và những hạn chế của chúng
Khi amidan quá tải, bất kỳ phương pháp nào có thể giúp loại bỏ virus hoặc vi trùng, giảm viêm hoặc tăng cường khả năng miễn dịch đều sẽ giúp chúng phục hồi. Y học hiện đại chủ yếu tập trung vào điều trị các triệu chứng của viêm amidan cấp tính bằng cách sử dụng chất lỏng để bù nước cho cơ thể hoặc các loại thuốc như thuốc giảm đau, hạ sốt và corticosteroid để giảm viêm.
Thuốc kháng sinh được kê đơn nếu có khả năng vi khuẩn gây nhiễm trùng, nhưng thường khó xác định chỉ bằng cách nhìn vào các triệu chứng. Hơn nữa, việc dựa vào kháng sinh có thể gây hại nếu làm cho vi khuẩn kháng kháng sinh. Những loại thuốc này cũng làm hỏng hệ vi sinh vật, hệ vi sinh vật này đóng vai trò thiết yếu trong chức năng miễn dịch.
Một số loại thuốc dùng để điều trị viêm amidan cấp tính có tác dụng phụ như xuất huyết tiêu hóa do thuốc chống viêm không steroid, và ức chế hô hấp do opioid gây ra.
Loại bỏ amidan bằng phẫu thuật đôi khi được sử dụng để điều trị viêm amidan cấp tính tái phát, nhưng nó thường không được thực hiện trong giai đoạn cấp tính của nhiễm trùng. Và phương pháp này cũng không mang lại lợi ích lâu dài.
Ngoài thuốc kháng sinh và các biện pháp can thiệp y tế khác, các loại thảo mộc tự nhiên có thể giúp amidan chiến đấu và được chữa lành. Việc kết hợp các hình thức trị liệu khác nhau có thể mang lại tác dụng hiệp đồng vì chúng hoạt động thông qua các cơ chế hoạt động khác nhau.
Những cách hiệp lực để hỗ trợ amidan
Echinacea với Azithromycin
Một nghiên cứu ngẫu nhiên, có kiểm soát trên 300 trẻ em bị viêm amidan tái phát nhằm đo lường hiệu quả của các phương pháp điều trị dự phòng nhằm ngăn ngừa tái phát. Nghiên cứu cho thấy việc sử dụng kết hợp echinacea có bán trên thị trường với kháng sinh azithromycin mang lại kết quả tốt hơn so với chỉ sử dụng azithromycin. Azithromycin đã được báo cáo là gây ra các tác dụng phụ, bao gồm cả các biến cố tim gây tử vong, vì vậy cần thận trọng.
Echinacea có nhiều dạng khác nhau, chẳng hạn như thực phẩm bổ sung, chất lỏng, kem, nước súc miệng và thuốc xịt họng. Liều lượng của echinacea thay đổi tùy thuộc vào loại sản phẩm được sử dụng. Điều quan trọng là cần tham khảo ý kiến của chuyên gia để xác định loại sản phẩm và liều lượng thích hợp cho một tình trạng cụ thể.
Trà xanh
Trà xanh là một nguồn giàu chất chống oxy hóa có đặc tính chống viêm. Trà xanh cũng có thể giúp giảm các triệu chứng đau họng, thường gặp của viêm họng đi kèm với viêm amidan. Trên tạp chí Gây mê và Thuốc giảm đau, các nhà nghiên cứu cho rằng súc miệng bằng trà xanh giúp tránh các triệu chứng đau họng ở bệnh nhân sau phẫu thuật.
Rễ cam thảo, rễ hoàng liên, húng tây và lá oregano (kinh giới cay)
Một nghiên cứu trong ống nghiệm đã thử nghiệm chiết xuất bằng hơi nước của 13 loại thảo mộc khác nhau có thể giúp chống lại bệnh viêm họng do liên cầu khuẩn gây ra. Đây là loại nhiễm trùng vi khuẩn phổ biến nhất ở cổ họng.
Viêm họng và viêm amidan là những tình trạng có mối liên hệ chặt chẽ với nhau. Do đó chúng thường có chung nguyên nhân và cách điều trị. Các loại thảo mộc chữa viêm họng hiệu quả nhất theo nghiên cứu bao gồm:
- Rễ cam thảo (nhanh nhất và mạnh nhất)
- Rễ cây dâu tây
- Xạ hương
- Nhánh hoa oregano
Bồ công anh, bạc hà và bán chi liên
Một đánh giá hệ thống, được công bố trong Cơ sở dữ liệu uy tín Cochrane, đã phân tích 12 cuộc thử nghiệm ngẫu nhiên có kiểm soát đối chứng để đánh giá các loại thảo dược Trung Quốc trong điều trị viêm họng và viêm amidan, với sự tham gia của 1.954 người. Nghiên cứu cho rằng các liệu pháp khắc phục sau đây có hiệu quả hơn thuốc kháng sinh.
Bồ công anh có hiệu quả hơn natri penicillin trong điều trị viêm amidan mủ cấp tính.
Một hỗn hợp điều trị khác có hiệu quả hơn so với xông khí dung gentamicin đối với viêm họng cấp tính. Nó chủ yếu chứa các loại thảo mộc sau:
- Cây bạc hà
- Bán chi liên
- Hoa cúc dại
- Cây kim ngân hoa
- Diếp cá
Công thức Sho-Saiko-To
Một công thức gọi là "Sho-saiko-to" từ lâu đã được ghi lại trong sách giáo khoa Trung y để điều trị viêm họng hoặc viêm amidan. Công thức bao gồm sáu loại thảo mộc:
- Rễ cây Bupleurum (Sài hồ)
- Hoàng cầm
- Nhân sâm
- Củ thông
- Cam thảo
- Thân rễ gừng
Các nhà nghiên cứu Nhật Bản đã thử nghiệm một công thức điều chỉnh có tên là Sho-saiko-to-ka-kikyo-sekko. Họ cho biết rằng nó đã làm giảm các đợt viêm amidan mãn tính trong hơn hai năm trong một thử nghiệm lâm sàng nhỏ. Một số trường hợp khác, bệnh nhân thậm chí còn hủy bỏ kế hoạch cắt amidan. Công thức này đã thêm thạch cao, rễ cát cánh và táo tàu.
Thảo dược Trung Quốc
Một phân tích tổng hợp gồm 110 thử nghiệm ngẫu nhiên có đối chứng đã xem xét 12.152 bệnh nhân bị viêm amidan cấp tính. Người ta phát hiện ra rằng, việc kết hợp thêm thảo dược Trung Quốc với thuốc Tây đã giúp cải thiện hiệu quả lâm sàng 89,5%; giảm thời gian đau họng, sưng đỏ amidan và tiết dịch amidan từ 76,8- 94,8%; và có tỷ lệ tác dụng phụ phản ứng ít hơn 4,62%.
Các thành phần hoạt động chính được liệt kê sau đây:
- Liên kiều
- Vahl
- Kim ngân
- Bán chi liên
- Tùng lam
- Dành dành
Những gợi ý để bảo vệ amidan thuộc Hệ miễn dịch
Amidan đóng vai trò quan trọng trong việc bảo vệ chống lại virus và vi trùng nên việc duy trì và tối ưu hóa chức năng của chúng là điều nên làm. Hầu hết virus và vi khuẩn đều lây truyền qua không khí. Amidan của chúng ta rất dễ bị choáng ngợp khi sống trong môi trường có nhiều mầm bệnh.
- Một gợi ý đơn giản là hãy giữ cho không gian sống của chúng ta sạch sẽ và thông thoáng để giảm nguy cơ phơi nhiễm. Ngoài ra, tránh khói thuốc là rất quan trọng, vì chất độc trong khói thuốc có hại.
- Duy trì lượng nước thích hợp cũng là một yếu tố quan trọng trong việc thúc đẩy sức khỏe cổ họng. Độ ẩm không khí thích hợp và uống đủ nước có thể giúp giữ cho amidan của chúng ta khỏe mạnh.
- Thực phẩm và đồ uống là những nguồn mầm bệnh khác có thể ảnh hưởng đến sức khỏe cổ họng. Để giảm thiểu nguy cơ phơi nhiễm, hãy ăn thực phẩm nguyên chất, hữu cơ và bổ dưỡng. Ăn nhiều rau và trái cây hỗ trợ hoạt động cơ bản của hệ thống miễn dịch cơ thể.
Bằng cách kết hợp nhiều biện pháp có nguồn gốc tự nhiên hơn vào thói quen hàng ngày, chúng ta cũng có thể tăng cường hệ miễn dịch và hỗ trợ amidan tốt hơn để giúp ngăn ngừa các bệnh về đường hô hấp.
Hệ miễn dịch diệu kỳ (Phần 2): Cắt amidan - thủ thuật 'nhỏ' với những rủi ro lớn về lâu dài
Hệ miễn dịch diệu kỳ (Phần 3): Cắt amidan có thể làm tăng nguy cơ 4 loại ung thư
Hệ miễn dịch diệu kỳ (Phần 4): Mở khóa khả năng bảo vệ tuyệt vời của hệ bạch huyết
Hệ miễn dịch diều kỳ (Phần 5): Hệ bạch huyết giải độc vaccine COVID-19
Hệ miễn dịch diệu kỳ (Phần 6): Lá lách làm sạch máu và chống virus tấn công
Hệ miễn dịch diệu kỳ (Phần 7): 6 cách bảo vệ lá lách, sự nguyen hiểm khi nó không khoẻ
Hệ miễn dịch diệu kỳ (Phần 8): Tuyến ức luôn cần thiết cho sức khỏe lâu dài
Hệ miễn dịch diệu kỳ (Phần 10): Tủy xương - nhà máy sản xuất máu và tế bào miễn dịch
Hệ miễn dịch diệu kỳ (Phần 11): Bảo vệ và tăng cường chức năng của tủy xương để ngăn ngừa ung thư
Hệ miễn dịch diệu kỳ (Phần cuối): Một kiệt tác ‘thiết kế’ để bảo vệ cơ thể chúng ta
(Bài đăng trên The Epoch Times - Epoch Health của tác giả: Yuhong Dong)
Cát Mộc biên dịch
Lời cảm ơn: Chúng tôi cảm ơn Tiến sĩ Jonathan Liu đã đánh giá các công thức thảo dược trong bài viết này.
Yuhong Dong: Tiến sĩ, bác sĩ, nhà báo chuyên mục y tế cấp cao của The Epoch Times. Cô là cựu chuyên gia khoa học y tế cấp cao và lãnh đạo cảnh giác dược tại Trụ sở chính của Novartis ở Thụy Sĩ, và là người đoạt giải thưởng Novartis trong bốn năm. Cô có kinh nghiệm nghiên cứu tiền lâm sàng về virus học, miễn dịch học, ung thư, thần kinh và nhãn khoa, đồng thời có kinh nghiệm lâm sàng về bệnh truyền nhiễm và nội khoa. Cô có bằng Thạc sĩ và Tiến sĩ về bệnh truyền nhiễm tại Đại học Bắc Kinh, Trung Quốc.
