Nhiều người nghĩ rằng sự kiện hàng triệu con cá mòi mắc cạn và chết hàng loạt trên một hòn đảo ở Philippines là do một trận động đất lớn xảy ra khoảng 48 giờ sau đó. Tuy nhiên, các chuyên gia cho rằng nguyên nhân chính khiến cá tràn lên bờ là hiện tượng "nước trồi”, một hiện tượng hải dương trong đó dòng nước lạnh giàu dinh dưỡng ở phía dưới di chuyển lên vùng nước nông thay thế cho dòng nước nóng hơn, theo Livescience.
Gần đây, rất nhiều cá mòi - số lượng có thể lên tới hàng triệu con - đã dạt vào một hòn đảo ở Philippines và chết đầy bờ biển. Khoảng 48 giờ sau, một trận động đất mạnh xảy ra ở khu vực. Điều này làm dấy lên suy đoán rằng đàn cá có thể đã cảm nhận được thảm họa thiên nhiên sắp xảy ra và chạy vào vùng nước nông.
Tuy nhiên, các chuyên gia địa phương nói rằng hai sự kiện này không có mối liên hệ với nhau và rằng một hiện tượng được gọi là "nước trồi" có thể là nguyên nhân gây ra vụ mắc cạn hàng loạt lạ lùng này.
Những con cá mất phương hướng bắt đầu bơi vào bờ vào rạng sáng ngày 7/1 trên bờ biển xung quanh khu đô thị Maasim, nằm ở tỉnh Sarangani, cực nam đảo Mindanao. Những bức ảnh và video mà người dân ghi lại được cho thấy hàng đàn cá mòi lấp lánh khổng lồ rải rác trên bãi biển và vùng vẫy trong làn sóng suốt đêm khi chúng bị đẩy lên bờ.
Khi Mặt trời bắt đầu mọc, hơn 100 người dân địa phương tụ tập để vớt cá chết trên bãi biển. Mỗi người vớt được từ 20 đến 30 kg cá, trong khi một gia đình thậm chí vớt được tới hơn nửa tấn cá, theo trang tin của Thái Lan The Nation. Nếu bảo quản đúng cách, hầu hết cá chết đều có thể dùng để ăn hoặc bán.
Một số người dân địa phương cho rằng hiện tượng bất thường này là "món quà của thượng đế" và coi đó là dấu hiệu cho thấy năm mới sẽ thịnh vượng bất thường, theo The Nation. Nhưng những người khác cảnh báo rằng vụ mắc kẹt hàng loạt là điềm báo của thảm họa thiên nhiên, trang tin Thái Lan The Thaiger đưa tin .
Theo Cơ quan Khảo sát Địa chất Hoa Kỳ, vào khoảng 5 giờ sáng giờ địa phương ngày 9/1, một trận động đất mạnh 6,7 độ đã xảy ra ở biển Celebes với tâm chấn cách Maasim khoảng 100 km. Điều này làm dấy lên suy đoán trên mạng xã hội rằng con cá bằng cách nào đó đã cảm nhận được trận động đất sắp xảy ra và bơi chạy vào bờ.
Tuy nhiên, Cirilo Aquadera Lagnason Jr, nhà nghiên cứu tại Văn phòng Quản lý Khu bảo tồn (PAMO) của Vịnh Sarangani, người đã tận mắt chứng kiến cảnh cá mòi mắc cạn, nói với Live Science trong một tin nhắn trên mạng xã hội rằng khó có khả năng hai hiện tượng tự nhiên này có mối liên hệ với nhau.
Nghiên cứu trước đây về việc liệu động vật có thể dự đoán động đất hay không vẫn còn nhiều thiếu sót, mặc dù có thể trong một số trường hợp, chúng có thể phản ứng với các điềm báo trước, hoặc những chấn động nhẹ xảy ra trước rung chuyển dữ dội.
Trong trường hợp cá chết này, Lagnason Jr tin rằng nguyên nhân rất có thể là một hiện tượng hải dương học được gọi là “nước trồi”, trong đó chất dinh dưỡng từ biển sâu đẩy lên vùng nước nông ven biển, làm cho sinh vật phù du tại đây phát triển nở rộ. Cá mòi, loài ăn sinh vật phù du, có khả năng đã bơi vào vùng nước nông kiếm ăn và bị "mắc kẹt". Ông nói thêm rằng các kịch bản tương tự trước đây đã xảy ra ở một số địa điểm khác trên khắp Philippines.
Lagnason Jr. cho biết phần lớn cá mòi, có thể thuộc một trong nửa tá loài thuộc chi Sardinella, là cá con. Ông nói thêm rằng điều này có thể đã góp phần làm đàn cá mất phương hướng.
Zenaida A. Dangkalan, một quan chức nghề cá ở Sarangani, cũng nói với The National rằng một loạt yếu tố khác có thể đóng vai trò, bao gồm sự dư thừa cá mòi, thay đổi nhiệt độ hoặc độ mặn của đại dương, sự phân bố của động vật săn mồi và ô nhiễm ánh sáng từ các khu định cư của con người.
Lagnason Jr. cho biết trận động đất xảy ra ngay sau sự kiện mắc cạn có thể chỉ là sự trùng hợp ngẫu nhiên. Ông cho biết thêm, những trận động đất như thế này thường xuyên xảy ra ở “Vành đai lửa” – khu vực có hoạt động kiến tạo cao trải dài hầu hết Thái Bình Dương, bao gồm cả Philippines.
Cá chết hàng loạt không phải là một hiện tượng hiếm gặp, hôm 7/12/2023, khoảng 1.000 tấn cá mòi và cá saba mắc cạn trên bãi biển ở phía bắc Nhật Bản, dấy lên lo ngại đàn cá chết tập thể do chất gây ô nhiễm. Tuy nhiên, các nhà sinh vật học kết luận cá chết do thiếu oxy trong nước dưới một trong hai tình huống, theo Asahi Shimbun. Giả thuyết đầu tiên là những con cá bị động vật săn mồi rượt đuổi và dồn vào vịnh nước nông. Tại đó, số lượng cá khổng lồ nhanh chóng dùng hết tất cả oxy có sẵn trong nước. Giả thuyết còn lại là đàn cá đột ngột gặp phải một túi nước lạnh trên đường di cư khiến chúng yếu đi.
Tổng hợp
