Mỗi năm, vào khoảng thời gian từ cuối tháng 1 đến đầu tháng 2 dương lịch, ước tính có khoảng 2 tỷ người trên toàn cầu, đa số là ở Đông và Đông Nam Á, đón Tết Nguyên đán. Mỗi quốc gia có những phong tục tập quán đón Tết khác nhau.
Truyền thống nông nghiệp lúa nước lâu dài ở châu Á cổ đại, người nông dân thường quan sát mặt trăng để biết thời điểm gieo hạt và thu hoạch mùa màng, đã dẫn đến các lễ kỷ niệm Tết Nguyên đán. Tết Nguyên đán năm nay rơi vào ngày 22/1.
Tết Nguyên đán là thời gian nghỉ lễ nhiều ngày ở Trung Quốc, Bắc và Nam Triều Tiên, Malaysia, Philippines, Indonesia, Singapore, Brunei và Việt Nam. Mối quan hệ hiếu thảo thường chiếm vị trí trung tâm trong thời gian này khi mọi người trở về quê hương để đón Tết cùng gia đình.
Dưới đây là năm điều cần biết về cách các nền văn hóa khác nhau ăn mừng Tết Nguyên đán.
Ngày lễ của các chuyến đi về quê hương để đoàn tụ với gia đình
Ở Trung Quốc, Lễ hội mùa xuân (chūnjié) là lễ hội lớn nhất trong năm của họ. Thông thường, hàng trăm triệu người Trung Quốc, bao gồm cả những người ở nước ngoài, trở về quê hương để ăn mừng lễ hội Tết cùng gia đình. Cuộc di cư đủ lớn để làm tắc nghẽn các bến cảng, nhà ga và trạm xe buýt, và hình thành biệt danh riêng của nó, chūnyun (nghĩa đen là "sự di cư mùa xuân"), kéo dài trong 40 ngày.
Đối với người Hàn Quốc, Seollal (“Năm mới”) là một kỳ nghỉ lễ kéo dài ba ngày, kéo dài từ ngày trước, ngày mùng một và ngày sau Tết Nguyên đán. Trong thời gian này, mọi người thường về quê thăm gia đình. Một số người Hàn Quốc cũng có thể chọn mặc trang phục truyền thống gọi là hanbok và chơi các trò chơi truyền thống di chuyển quân cờ trên bàn cờ, gọi là yutnori.
-
- Tết là dịp nghỉ lễ về quê hương sum vầy cùng gia đình. (Ảnh: vbi)
Năm Mão là năm con thỏ - ở Việt Nam lại là con mèo
Theo âm lịch, năm nay là năm Quý Mão. Có 12 con giáp được luân phiên làm biểu tượng của mỗi năm.
Thứ tự của vòng quay con giáp dựa trên câu chuyện về một “Cuộc đua vĩ đại” của các loài động vật do Ngọc Hoàng hướng dẫn - một vị thần được tôn kính trong thần thoại Trung Quốc. Theo truyền thuyết, các loài động vật đã vượt qua một dòng sông chảy xiết để về đích, kết quả theo thứ tự sau: chuột, bò (trâu ở Việt Nam), hổ, thỏ (mèo ở Việt Nam), rồng, rắn, ngựa, dê, khỉ, gà, chó và lợn.
Những người sinh năm Mão thường được cho là hiền lành, nhanh trí và dễ tính, mặc dù họ cũng được cho là hay do dự và rụt rè. Các môn thực hành như phong thủy, triết lý quản lý dòng năng lượng trong nhà của Trung Quốc, cũng thường tuân thủ phù hợp theo năm Hoàng đạo.
Tuy nhiên, các con vật trong 12 con giáp có hơi khác một chút ở Việt Nam: con bò được thay thế bằng con trâu, con thỏ bằng con mèo. Dựa trên câu chuyện gốc, con mèo không nằm trong 12 con giáp của Trung Quốc vì con chuột đã không thông báo cho con mèo về cuộc đua sau khi hứa sẽ làm như vậy.
Có một số giải thích tại sao người Việt chọn Mèo làm con giáp thay cho thỏ trong 12 con giáp của Việt Nam. Nhưng đa số đều cho rằng những từ địa phương cổ đại đối với con thỏ và con mèo đều có phát âm giống nhau và con mèo thì gần gũi với con người hơn con thỏ.
Vì vậy, năm nay, khi người dân Việt Nam ăn mừng năm mới hay Tết Nguyên Đán, họ sẽ đón năm con mèo chứ không phải con thỏ.
-
- Năm Quý Mão ở Việt Nam là năm con Mèo, các nước khác gọi là năm con Thỏ. (Ảnh: hcmcpv)
Món ăn đóng vai trò đặc biệt trong ngày Tết
Trong dịp Tết Nguyên đán, nhiều món ăn tượng trưng cho sự may mắn và thịnh vượng.
Một số món ăn Trung Quốc được tôn thờ nhờ cách phát âm của chúng—nhờ ngôn ngữ đồng âm của quốc gia này. Ví dụ, cá là món bắt buộc phải có trên bàn ăn Tết Nguyên đán vì trong tiếng Quan Thoại, từ cá (yú) đồng âm với từ “thặng dư” (yú). Tương tự, cam cũng là một món ăn không thể thiếu trong ngày lễ vì từ tiếng Quảng Đông có nghĩa là quýt (gam) đồng âm với từ 'vàng' (gam).
Ở nhiều nền văn hóa, món xôi được coi là tốt lành vì nó là biểu tượng của sự sum vầy.
Bánh chưng của Việt Nam là một loại bánh gạo nếp được gói bên trong lá dong, được cả gia đình cùng nhau chuẩn bị gói bánh và luộc bánh theo truyền thống sum vầy cùng nhau.
Người dân ở Philippines, một quốc gia chủ yếu theo Công giáo với một lượng lớn người Hoa, có thể chia sẻ tikoy, một loại bánh nếp có nguồn gốc từ Phúc Kiến thường được chiên trong bột trứng; sự gắn bó còn thể hiện mối quan hệ hiếu thuận gần gũi.
Ở Hàn Quốc, tteokguk, một loại nước dùng với bánh gạo nếp được cắt thành những hình tròn nhỏ, được sử dụng để tượng trưng cho sự trường thọ và thịnh vượng—vì bánh gạo trông giống như đồng xu.
Trong Tết Nguyên đán của Mông Cổ, được gọi là Tsagaan Sar và rơi vào ngày 21 tháng 1, một trong những món ăn truyền thống, tsagaalga, là hỗn hợp của sữa đông, gạo và nho khô. Sữa cũng được sử dụng trong nhiều món ăn địa phương vì màu trắng tượng trưng của nó: để tẩy sạch những gì tối tăm, giống như mặt trăng chiếu rọi ánh sáng trong đêm.
Người lớn thường lì xì tiền cho trẻ con
Tết Nguyên đán cũng thường gắn liền với việc phát tiền lì xì. Trong văn hóa Trung Quốc, bao lì xì (tiếng Quan Thoại gọi là hongbao (hồng bao) và lai see trong tiếng Quảng Đông) chứa tiền may mắn được cha mẹ phát cho con cái và các cụ già. Tại nơi làm việc, công ty và quản lý cấp trên có thể tặng bao lì xì cho nhân viên của họ.
Ở Việt Nam, tiền mừng tuổi còn được bỏ vào trong bao lì xì đỏ để chúc mọi người thành công, trường thọ và phát triển. Ban đầu, người lớn tuổi tặng tiền này cho trẻ em, nhưng ngày nay người Việt Nam có thể tặng cho bất kỳ ai, bất kể tuổi tác.
Đối với người Hàn Quốc, các thành viên lớn tuổi trong gia đình sẽ tặng cho những đứa trẻ khi chúng làm sebae, một cái cúi đầu truyền thống để chúc may mắn trong năm mới, tiền mừng năm mới gọi là sebaet don, được đựng trong túi lụa hoặc phong bì truyền thống.
Nhật Bản có cách đón Tết Nguyên Đán khác lạ
Không giống như Trung Quốc và nhiều quốc gia khác ở châu Á, phần lớn người dân Nhật Bản không tổ chức Tết Nguyên đán—mà chỉ có một số bộ phận dân vẫn tổ chức.
Ngay sau khi Minh Trị phục hồi vào năm 1868, báo hiệu một sự chuyển đổi chính trị lớn ở Nhật Bản, quốc gia này đã áp dụng lịch Gregorian 365 ngày, từ tháng Giêng đến tháng 12, đặt Tết dương lịch là văn hóa của Nhật Bản vào ngày 01 tháng Giêng dương lịch.
Tuy nhiên, người dân địa phương ở các khu phố Tàu lớn, như ở Yokohama, Nagasaki và Kobe vẫn tổ chức lễ hội này, mặc dù ở quy mô nhỏ hơn nhiều. Ở Okinawa, người dân gọi ngày lễ này là Soguwachi, và các gia đình cầu nguyện và dâng thức ăn theo mùa cho Đức Phật. Mặc dù Nhật Bản đã chính thức sử dụng lịch Gregorian nhưng vẫn tuân theo lịch hoàng đạo của Trung Quốc để thực hiện các công việc quan trọng của đời người.
Theo Time
Ánh Dương biên tập
