Từ khoảng 1000 năm trước Công nguyên đến năm 1500 sau Công nguyên, người Maya cổ đại đã xây dựng hàng trăm kim tự tháp trên khắp Mesoamerica và đặt rất nhiều đồ tạo tác bên trong chúng...
Nhưng chính xác thì họ đã đặt những gì bên trong các kim tự tháp?
Hóa ra, giống như các kim tự tháp của Ai Cập cổ đại, những kim tự tháp Maya cũng chứa nhiều kho báu và đồ chôn cất. Tuy nhiên, chúng còn thường chứa một thứ khác lạ hơn - các kim tự tháp nhỏ nằm bên trong các kim tự tháp lớn hơn.
Ví dụ, kim tự tháp "El Castillo", tại Chichén Itzá ở Bán đảo Yucatán, có một kim tự tháp nhỏ nằm trong một kim tự tháp lớn hơn. Sau đó, kim tự tháp lớn hơn này lại nằm bên trong một kim tự tháp lớn hơn nữa. Cấu trúc này giống như búp bê lồng nhau của Nga.
Andrés Tejero-Andrade, một giáo sư tại Đại học Tự trị Quốc gia Mexico (UNAM), người đã nghiên cứu El Castillo nói với Live Science trong một email: “Những cư dân cổ đại của bán đảo Yucatán, khi họ đến một địa điểm sinh sống và bị bỏ hoang trước đây, đã không phá hủy các cấu trúc cũ. Thay vào đó, một cái mới được xây dựng trên những cái đã có,..." Đây chính là lý do tại sao El Castillo có cấu trúc búp bê lồng nhau.
Denisse Lorenia Argote Espino, một nhà nghiên cứu tại Viện Nhân chủng học và Lịch sử Quốc gia Mexico (INAH), nói với Live Science trong một email rằng, El Castillo không phải là kim tự tháp duy nhất có cấu trúc búp bê lồng nhau; các kim tự tháp Maya và không phải Maya khác cũng có cấu trúc này.
Espino lưu ý rằng việc xây dựng một kim tự tháp trên đỉnh một kim tự tháp khác "là một tập quán phổ biến trong thời kỳ tiền Tây Ban Nha [trước khi người Tây Ban Nha đến]" và rằng "các cấu trúc chính trong các khu định cư lâu đời [các địa điểm đã có người sinh sống trong một thời gian dài] thường trải qua vài giai đoạn xây dựng”.
Tuy nhiên, những cấu trúc kim tự tháp như vậy không phải là thứ phổ biến nhất mà các nhà khảo cổ học tìm thấy ở các kim tự tháp Maya. Trong khi một số ngôi đền Maya được sử dụng cho các nghi lễ, những ngôi đền khác được dùng làm lăng mộ cho những người cai trị hoặc những cá nhân ưu tú khác. Do đó, chúng thường chứa các vật chôn cất.
Những vật chôn cất này chứa các đồ tạo tác như mặt nạ ngọc bích (dành cho người đã khuất), hạt ngọc bích, lưỡi dao bằng đá vỏ chai và gai cá đuối, là biểu tượng của sự hy sinh của người Maya cổ đại, theo cuốn sách "The Maya" của Michael Coe.
Các đồ vật có giá trị cao của người Maya cổ đại thường làm bằng ngọc bích. Một trong những ví dụ nổi tiếng nhất là Ngai Báo đốm được tìm thấy trong kim tự tháp El Castillo.
-
- Ngai Báo đốm của Kukulcan, trong đền "El Castillo"
Karl Taube, giáo sư nhân chủng học tại Đại học California, Riverside, đã viết trong một bài báo năm 2005 đăng trên tạp chí Ancient Mesoamerica: “Người Maya cổ đại quý trọng ngọc bích không chỉ vì sự quý giá và vẻ đẹp của nó mà còn là do loại đá này có giá trị biểu tượng tuyệt vời”.
Ông nói thêm: “Ngọc bích là một thành phần quan trọng của các nghi lễ an táng và nghi lễ tưởng nhớ các vị thần và tổ tiên”.
Ngoài những đồ tạo tác nói trên, kim tự tháp Maya còn chứa nhiều hiện vật đáng chú ý khác. Ví dụ, một kim tự tháp ở địa điểm San Bartolo, phía bắc Guatemala, chứa một mảnh bích họa về lịch Maya sớm nhất từng được tìm thấy, có niên đại hơn 2.200 năm.
Một kim tự tháp tại Copan, Honduras, có một cầu thang đá lớn được khắc hơn 2.000 chữ tượng hình Maya. Dòng chữ kể về lịch sử của những người cai trị Copan, theo báo cáo của Viện Bảo tồn Getty năm 2006.
Văn Thiện
