Nhìn lại các nền văn minh cổ đại, chúng ta sẽ có cái nhìn sâu sắc hơn về phương pháp liên lạc đường dài đầu tiên của con người. Vào năm 350 trước Công nguyên, Aeneas đã phát minh ra máy điện báo thủy lực, một phương tiện liên lạc giúp nhanh chóng truyền đạt những thông tin quan trọng và chi tiết ở khoảng cách xa.
Ngày nay khoa học công nghệ phát triển khiến cho việc liên lạc giữa người với người trở nên dễ dàng, ít ai có thể biết rằng nền văn minh cổ xưa lại có thể sáng tạo ra “máy điện báo thủy lực” có thể truyền tải thông tin ở khoảng cách rất xa.
Điện báo là gì?
"Điện báo" là một thiết bị để truyền và nhận tin nhắn trên một khoảng cách xa. Điện báo không dây là truyền tin nhắn qua vô tuyến với các mã điện báo.
Điện báo thủy lực được phát minh khi nào?
-
- Aeneas là người sáng chế ra máy điện báo thủy lực đầu tiên ở Hy Lạp. (Ảnh: Wikipedia)
Chiếc máy điện báo thủy lực đầu tiên có thể giúp con người liên lạc ở khoảng cách xa được một người Hy lạp tên là Aeneas sáng chế ra vào thế kỷ IV trước Công nguyên, trong khi chiếc còn lại được phát triển vào thế kỷ 19 sau Công nguyên ở Anh.
Aeneas là một người am hiểu lịch sử quân sự, chiến lược, thông tin liên lạc đồng thời cũng là một nhà văn Hy Lạp. Ông là một trong những tác giả đầu tiên cung cấp hướng dẫn về thông tin liên lạc quân sự.
Aeneas cảm thấy sự hạn chế của phương pháp liên lạc thông qua đuốc và đèn hiệu, truyền tải một số thông điệp như cảnh báo nguy hiểm hoặc thông báo rằng một mục tiêu đã hoàn thành, nhưng chúng không thể gửi tin nhắn với các thông điệp rõ ràng. Do vậy Aeneas đã phát triển máy điện báo thủy lực để khắc phục những vấn đề trên.
Phát kiến này có ý nghĩa rất quan trọng trong việc giúp trao đổi, truyền đạt chiến thuật và chiến lược của quân đội trong thời kỳ chiến tranh hoặc khi xảy ra các cuộc tấn công bất ngờ.
Cách thức chế tạo và vận hành thiết bị này khá đơn giản nhưng mang lại hiệu quả giao tiếp rất cao.
-
- Điện báo thủy lực đầu tiên có thể giúp con người liên lạc ở khoảng cách xa. (Ảnh: Trung tâm Khoa học Thessaloniki và Bảo tàng Công nghệ)
Kết cấu máy điện báo thủy lực
Mặc dù cấu tạo máy điện báo thủy lực có vẻ rất đơn giản, nhưng sáng chế này là một tiến bộ đáng kể trong công nghệ truyền thông thời cổ đại, cho phép gửi các thông điệp ở khoảng cách xa. Trong trường hợp có kẻ thù xâm nhập hoặc đến gần, họ sẽ chỉ nhìn thấy ánh sáng của ngọn đuốc tín hiệu mà không thể chặn tin nhắn theo bất kỳ cách nào.
Cấu tạo máy điện báo thủy lực gồm một bình chứa nước lớn hình trụ và một thanh thẳng đứng nổi phía trên mặt nước. Trên thanh có dán lần lượt các mảnh giấy ghi thông điệp đã được mã hóa từ trước, ví dụ như “kỵ binh đang tiến vào” hay “có tàu chiến”.
Người ta sẽ đặt hai máy điện báo ở vị trí cách xa nhau nhưng vẫn nằm trong tầm nhìn của người quan sát, thường là trên đỉnh một ngọn đồi. Khi một bên muốn gửi thông điệp cho bên kia, họ sẽ giơ cao ngọn đuốc. Nếu nhìn thấy ngọn đuốc giơ lên, bên thứ hai cũng giơ ngọn đuốc lên để xác nhận rằng họ đã chuẩn bị nhận tin nhắn. Tại thời điểm người gửi đầu tiên hạ ngọn đuốc xuống, cả hai bên sẽ đồng thời vặn vòi nước nằm ở đáy bình chứa để mực nước hạ thấp dần độ cao.
Khi mảnh giấy có ghi thông điệp muốn truyền đạt di chuyển đến mép trên của bình chứa, người gửi tin nhắn sẽ thắp sáng ngọn đuốc của mình một lần nữa, báo hiệu rằng người nhận hãy khóa vòi nước và đọc thông điệp trên mảnh giấy nằm ngang với mép bình.
Để thông tin được truyền tải đầy đủ và chính xác nhất, cả hai bên người gửi và người nhận phải dùng các bình có cùng kích thước, đựng cùng một thể tích nước và các thanh có chứa các thông điệp giống hệt nhau. Người gửi và người nhận cũng phải thao tác rất chính xác, bắt đầu và dừng thoát nước vào cùng thời điểm.
Một bước tiến lớn trong chiến lược quân sự
Trong cuộc Chiến tranh Punic lần thứ nhất (264–241 trước Công Nguyên), tin nhắn gửi đi từ thành phố Sicily đến Carthage thông qua hệ thống điện báo thủy lực đã giúp đội quân La Mã giành thắng lợi to lớn.
Thông qua điện báo thủy lực, các nhóm binh sĩ có thể truyền đạt những thông điệp cụ thể với nhau, cũng như nhận tin tình báo từ người dân để chuẩn bị tốt hơn cho các cuộc xâm lược tiềm tàng của kẻ thù bằng đường bộ hoặc đường biển.
Theo thời gian, hình thức liên lạc đường dài đầu tiên này dần được cải tiến, mở đường cho các hình thức liên lạc hiện đại được sử dụng rộng rãi.
Đến thế kỷ XIX, kỹ sư xây dựng người Anh Francis Whishaw đã phát triển một loại điện báo thủy lực mới, vận hành hoàn toàn bằng áp suất chất lỏng.
Trong suốt thế kỷ XX, công nghệ điện báo dần được thay thế bằng các dịch vụ liên lạc đường dài giá rẻ khác, chẳng hạn như điện thoại, Fax và Email.
Ngọc Mai
(Tổng hợp)
