Cựu Thủ tướng Shinzo Abe đã nỗ lực đặt định lại vị trí của Nhật Bản trên thế giới. Ông coi việc bảo vệ Đài Loan khỏi một cuộc xâm lược tiềm tàng của Trung Quốc cũng là để bảo vệ Nhật Bản và khu vực Ấn Độ Dương – Thái Bình Dương tự do và cởi mở. Khi ông từ chức vào năm 2020 vì lý do sức khỏe, ông đã không hoàn toàn đạt được những gì mình đã đề ra.
Có lẽ đó là lý do tại sao Abe, người vẫn là một trong những chính trị gia có ảnh hưởng nhất của Nhật Bản ngay cả sau khi từ chức, vẫn đang làm việc để viết lại di sản của mình. Những nỗ lực của ông, tuy nhiên, đã bị cắt đứt vào ngày 8 tháng 7 khi ông bị ám sát.
Ông Abe, người từng giữ hai nhiệm kỳ thủ tướng từ năm 2006 đến năm 2007 và từ năm 2012 đến năm 2020, đã bị bắn hai phát đạn vào sáng thứ Sáu khi đang có bài phát biểu tại thành phố Nara ở miền tây Nhật Bản, nơi ông đang vận động cho Đảng Dân chủ Tự do (LDP) trước cuộc bầu cử lập pháp vào Chủ nhật. Ông qua đời vào đầu giờ tối, hưởng thọ 67 tuổi.
Vụ tấn công bất ngờ đã khiến cả thế giới sửng sốt, và gây ra làn sóng chấn động khắp Nhật Bản.
Ông Jeff Kingston, Giám đốc Nghiên cứu Châu Á tại Đại học Temple Nhật Bản cho biết: “Ông ấy là một người khổng lồ về chính trị. Ông đã tiếp tục có được sự tín nhiệm ... Lời nói của ông ấy có sức nặng đáng kể".
Ông Abe tiếp tục "thiết lập chương trình nghị sự" cho chính trị Nhật Bản
Khi ông Abe rời nhiệm sở vào năm 2020, ông nói với các phóng viên rằng việc bỏ dở nhiều mục tiêu của mình là điều “đau lòng”.
Nhưng Abe, người có ông nội giữ chức thủ tướng từ năm 1957 đến năm 1960, và cha của ông là ngoại trưởng từ năm 1982 đến năm 1986, tiếp tục có tác động từ phía sau hậu trường.
Tobias Harris, một người theo dõi Nhật Bản lâu năm có trụ sở tại Washington, D.C., người đã viết tiểu sử về Abe, cho biết: “Không nghi ngờ gì nữa, ông vẫn là một trong những nhân vật có ảnh hưởng nhất trong chính trường Nhật Bản, ngay cả sau khi rời nhiệm sở. Ông ấy là người đứng đầu phe phái lớn nhất, người dẫn dắt ý thức hệ trong đảng của ông. Và ông đang cố gắng thiết lập chương trình nghị sự theo cách mà ngay cả Thủ tướng đương nhiệm Fumio Kishida cũng đang thực hiện”.
Không bị giới hạn bởi các chức vụ dân cử, ông Abe có lẽ thậm chí còn có ảnh hưởng lớn hơn. “Ông ấy là một tiếng nói mạnh mẽ trong Đảng Dân chủ Tự do và ông không bị gánh nặng quyền lực làm thủ tướng, nên tôi nghĩ ông ấy đã bớt bị áp lực hơn nhiều và tiếp tục ủng hộ các quan điểm của mình về an ninh và sửa đổi hiến pháp”, Kingston nói.
“Trong khoảng hơn một năm qua, ông không nắm quyền lực nữa, và ông ấy đã được giải phóng. Ông có thể nói những gì ông muốn”, Kingston cho biết thêm. Điều đó "cũng đã hạn chế khả năng điều hành chính phủ của ông Kishida".
-
- Ông Shinzo Abe đang luyện thiền.
Ông Abe xây dựng quan hệ đối tác trong khu vực Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương
Ông Abe sẽ được ghi nhớ vì đã tái thiết Nhật Bản. Kingston cho biết ông đã thành công trong việc “vực dậy sự tự tin của người Nhật và xây dựng một nước Nhật lạc quan, tự tin hơn”, sau khi bong bóng giá tài sản sụp đổ vào đầu những năm 1990, đẩy Nhật Bản vào một thời kỳ kinh tế trì trệ được gọi là “Thập kỷ mất mát”. Kingston nói: “Trong nhiệm kỳ của ông ấy, du lịch đến Nhật Bản đã tăng vọt và Nhật Bản trở nên thu hút hơn”.
Ông Abe cũng đóng một vai trò lớn trong sự thành công của Đảng LDP bảo thủ. Ông đã dẫn dắt đảng đến một số chiến thắng, bao gồm cả việc trở lại nắm quyền vào năm 2012. Đảng gần như liên tục nắm quyền kể từ khi thành lập vào năm 1955, nhưng Đảng Dân chủ Nhật Bản đã nắm quyền trong ba năm kể từ năm 2009. “Tôi nghĩ rằng”, ông Kingston nói: “Ông sẽ được nhớ đến như một chính trị gia đã giúp đặt dấu ấn bảo thủ lên chính trường Nhật Bản”.
Abe ít thành công hơn trong việc sửa đổi hiến pháp kể từ thời kỳ sau Thế chiến II do Hoa Kỳ soạn thảo, hiến pháp từ bỏ chiến tranh. Abe cho rằng sự thay đổi hiến pháp là quan trọng để chống lại một Triều Tiên ngày càng hiếu chiến và sức mạnh quân sự ngày càng tăng của Trung Quốc, nhưng ông phải đối mặt với những rào cản của công chúng và lập pháp về việc sửa đổi hiến pháp.
Tuy nhiên, ông đã nâng tầm quốc phòng của Nhật Bản với việc xây dựng liên minh và bằng cách lãnh đạo chính phủ của mình thông qua luật vào năm 2015 cho phép quân đội Nhật Bản chiến đấu ở nước ngoài lần đầu tiên sau 70 năm.
Ông Abe củng cố mối quan hệ của Nhật Bản với Hoa Kỳ, và ông đã xây dựng quan hệ đối tác mới với các quốc gia như Ấn Độ và Úc.
Kingston cho biết: “Ông ấy đã từng bước những bước dài trên sân khấu toàn cầu, ông xuất hiện tại các cuộc họp lớn… ông ấy đã gặp nhiều nhà lãnh đạo thế giới hơn 10 người tiền nhiệm của mình, ông ấy thực sự đã rất tích cực về mặt ngoại giao”.
Ông Abe nỗ lực vận động bảo vệ Đài Loan
Là một phần trong chiến dịch ủng hộ Nhật Bản nâng tầm lên thành một cường quốc quốc phòng, ông Abe ngày càng nhấn mạnh vào việc Trung Quốc xâm lược nước láng giềng Đài Loan sẽ là một “tình huống khẩn cấp” đối với Nhật Bản.
Ông Abe lần đầu tiên xuất hiện trở lại chính trường vào năm 2021 sau một thời gian kín tiếng về cuộc sống riêng tư, sau khi ông từ chức. Nhiều báo cáo vào tháng 11 cho thấy, cựu thủ tướng đang có kế hoạch đến thăm Đài Loan để bày tỏ sự ủng hộ trực tiếp.
Một tháng sau, ông Abe công khai khẳng định: “Tình trạng khẩn cấp ở Đài Loan là tình trạng khẩn cấp của Nhật Bản”. Đây cũng là nhận định ông thường xuyên lặp lại trong những tháng cuối cùng của cuộc đời mình. Bộ Ngoại giao Trung Quốc đã đáp trả bằng cách hứa hẹn một cuộc chiến.
#CCP promises dead-end or bloodbath for #ShinzoAbe as he dared to "talk nonsense on #Taiwan Issue".
In terms of "Militarism", the plot was set long ago. Watch:
Unifying Taiwan Begins with #Senkakus, under the Banner of Fighting #Japanese Neo-Militarismhttps://t.co/uswnjL0GKe pic.twitter.com/VheXj9VCuV— Jennifer Zeng 曾錚 (@jenniferatntd) July 8, 2022
“Bất cứ ai dám quay lại con đường cũ của chủ nghĩa quân phiệt và bất chấp giới hạn của người dân Trung Quốc sẽ phải đối mặt với một cuộc tắm máu”, phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Uông Văn Bân cảnh báo vào tháng 12/2021.
Bản ghi chép bằng tiếng Anh chính thức của Bộ Ngoại giao về lời nhận xét của ông Uông sau đó đã bỏ từ “tắm máu”, thay vào đó dịch lời cảnh báo của ông thành: “Những ai dám theo đuổi con đường quân phiệt cũ và thách thức giới hạn của chúng tôi sẽ phải đụng độ với người dân Trung Quốc!”
Ông Abe không hề để tâm đến lời cảnh báo. Cựu thủ tướng đã tổ chức một cuộc trò chuyện trực tuyến với Tổng thống Đài Loan Thái Anh Văn vào tháng 3/2022, nhắc lại lời kêu gọi thế giới bảo vệ nền dân chủ trên hòn đảo này.
“Năm ngoái, tại một cuộc hội thảo do một tổ chức tư vấn Đài Loan tổ chức, tôi đã nói rằng nếu Đài Loan gặp vấn đề, thì Nhật Bản cũng gặp vấn đề, và liên minh Nhật-Mỹ cũng có vấn đề”, ông Abe nói với bà Thái. “Bản thân tôi ủng hộ khái niệm về một Ấn Độ Dương – Thái Bình Dương tự do và cởi mở. Ấn Độ Dương – Thái Bình Dương rộng lớn, nơi Đài Loan và Nhật Bản tọa lạc phải là một đại dương mà chúng ta có thể duy trì sự tự do và cởi mở”.
Ông Abe nói: “Thảm kịch nhân loại xảy ra với Ukraine đã dạy cho chúng ta một bài học cay đắng. Không còn chỗ cho sự nghi ngờ trong quyết tâm của chúng ta liên quan đến Đài Loan, cũng như quyết tâm của chúng ta trong việc bảo vệ tự do, dân chủ, nhân quyền và pháp quyền.”
Gần một tháng trước khi qua đời, ông Abe một lần nữa bất chấp cảnh báo của Trung Quốc, đưa ra các nhận xét trong Hội nghị chuyên đề Axios Outlook khuyến khích các nước phương Tây, đặc biệt là Hoa Kỳ, “tạo ra một tình huống mà Trung Quốc sẽ từ bỏ mục tiêu quân sự chiếm Đài Loan”, Taiwan News cho hay.
“Chúng ta không được đánh giá thấp những nỗ lực của họ [Trung Quốc]. Bất kỳ hành vi xâm phạm nào đối với Đài Loan đều là xâm phạm Nhật Bản”, ông Abe nhắc lại.
