Năm nhuận là gì? Tại sao chúng ta cần có năm nhuận?

Cuối cùng thì năm 2024 đã đến và đây không phải là một năm bình thường mà là một năm nhuận. Nhưng năm nhuận là gì? Tại sao chúng ta cần chúng? Và chúng đã ra đời như thế nào?

Năm nhuận là gì?

Năm nhuận là những năm có 366 ngày lịch thay vì 365 ngày như bình thường. Chúng xảy ra mỗi bốn năm một lần theo lịch Gregory (Dương lịch) được phần lớn thế giới sử dụng. Ngày được thêm vào, được gọi là ngày nhuận, là ngày 29/2, không tồn tại trong những năm thường. Các năm chia hết cho 4, chẳng hạn như 2020 và 2024, đều là năm nhuận ngoại trừ một số năm tròn trăm - những năm kết thúc bằng 00, chẳng hạn như 1900. (Bạn đọc có thể xem lý do của điều này ở phần dưới).

Cái tên “nhuận” xuất phát từ thực tế là từ tháng 3 trở đi, mỗi ngày của năm nhuận sẽ lùi nhiều hơn một thứ so với năm thường trước đó. Ví dụ: ngày 1/3/2023 là thứ Tư nhưng năm 2024 sẽ rơi vào thứ Sáu. Thông thường, giữa các năm liên tiếp, cùng một ngày chỉ tiến lên một thứ.

Năm 2024 sẽ là một năm nhuận. Vậy năm nhuận là gì? (Ảnh: Flickr/Marco Verch)

Các lịch khác, bao gồm lịch Do Thái, lịch Hồi giáo, lịch Trung Quốc (Âm lịch) và lịch Ethiopia, cũng có năm nhuận, nhưng những năm này không xuất hiện bốn năm một lần và thường xảy ra vào các năm khác với lịch Gregory. Một số lịch có nhiều hơn một ngày nhuận, hoặc thậm chí có tháng nhuận ngắn.

Ngoài năm nhuận và ngày nhuận, lịch Gregory còn có một số giây nhuận, thỉnh thoảng được thêm vào một số năm nhất định - gần đây nhất là vào năm 2012, 2015 và 2016. Tuy nhiên, từ năm 2035 trở đi, Cục Cân đo Quốc tế (IBWM), tổ chức chịu trách nhiệm về thời gian toàn cầu, sẽ bãi bỏ giây nhuận.

Tại sao chúng ta cần năm nhuận?

Nếu chỉ nhìn bề ngoài, thì việc thêm một ngày có vẻ như là một ý tưởng ngớ ngẩn. Nhưng năm nhuận rất quan trọng, và nếu không có chúng thì càng về sau, các năm sẽ rất khác rất nhiều.

Năm nhuận tồn tại bởi vì một năm trong lịch Gregory ngắn hơn một chút so với năm Mặt trời, hoặc còn gọi năm nhiệt đới, tức là khoảng thời gian cần thiết để Trái đất di chuyển hết một vòng quanh Mặt trời. Một năm dương lịch chỉ có 365 ngày, nhưng một năm Mặt trời dài khoảng 365,24 ngày, hay 365 ngày, 5 giờ, 48 phút và 56 giây.

Nếu không tính đến sự khác biệt này thì cứ mỗi năm trôi qua, khoảng cách giữa thời điểm bắt đầu năm dương lịch và năm Mặt trời sẽ dài ra thêm 5 giờ, 48 phút và 56 giây. Do đó, nếu sử dụng lịch Greogry thì thời gian của các mùa sẽ thay đổi sau thời gian đủ lâu. Thí dụ: nếu chúng ta ngừng sử dụng năm nhuận thì sau khoảng 700 năm, mùa hè ở Bắc bán cầu sẽ bắt đầu vào tháng 12 thay vì tháng 6, theo Bảo tàng Hàng không và Vũ trụ Quốc gia của Mỹ.

Năm nhuận Dương lịch với ngày nhuận trong tháng 2 sẽ giúp đồng bộ ngày tháng trong lịch với các mùa trên Trái đất. (Ảnh: Flickr/Dan Moyle)

Việc thêm ngày nhuận sau mỗi bốn năm sẽ loại bỏ phần lớn vấn đề nói trên vì một ngày có độ dài xấp xỉ bằng khoảng chênh lệch giờ được tích lũy theo thời gian.

Tuy nhiên, cách làm đó không hoàn hảo: Chúng ta sẽ vẫn thừa khoảng 44 phút sau mỗi bốn năm, hoặc một ngày sau mỗi 129 năm. Để giải quyết vấn đề này, chúng ta bỏ qua những năm nhuận vào những năm tròn trăm, ngoại trừ những năm chia hết cho 400, chẳng hạn như 1600 và 2000. Nhưng ngay cả khi làm như vậy, vẫn có một sự khác biệt nhỏ giữa năm dương lịch và năm Mặt trời, đó là lý do tại sao IBWM đã thử nghiệm dùng giây nhuận.

Nhưng nhìn chung, việc sử dụng năm nhuận sẽ giúp lịch Gregory đồng bộ với hành trình quay của Trái đất quanh Mặt trời.

Lịch sử về năm nhuận

Ý tưởng về năm nhuận có từ năm 45 trước Công nguyên khi hoàng đế La Mã cổ đại Julius Caesar thiết lập lịch Julius, gồm 365 ngày được chia thành 12 tháng mà chúng ta vẫn sử dụng trong lịch Gregory. Ban đầu, tháng 7 và tháng 8 ban đầu được đặt tên lần lượt là Quintilis và Sextilis nhưng sau đó được đổi tên theo Julius Caesar và người kế vị Augustus.

Theo Đại học Houston, lịch Julius bao gồm các năm nhuận cứ mỗi bốn năm mà không có ngoại lệ và được đồng bộ với các mùa trên Trái đất nhờ "năm nhầm lẫn cuối cùng" là năm 46 trước Công nguyên có 15 tháng với tổng cộng là 445 ngày.

Trong nhiều thế kỷ, lịch Julius có vẻ như hoàn hảo. Nhưng đến giữa thế kỷ 16, các nhà thiên văn học nhận thấy rằng các mùa bắt đầu sớm hơn khoảng 10 ngày so với dự kiến ​​khi những ngày lễ quan trọng, chẳng hạn như Lễ Phục sinh, không còn khớp với các sự kiện thiên văn, chẳng hạn như ngày xuân phân.

Để khắc phục điều này, Giáo hoàng Gregory XIII đã giới thiệu lịch Gregory vào năm 1582. Lịch này giống như lịch Julius nhưng loại trừ các năm nhuận trong hầu hết các năm tròn trăm như đã nêu ở trên.

Sau đó trong nhiều thế kỷ, lịch Gregory chỉ được sử dụng ở các nước Công giáo, chẳng hạn như Ý và Tây Ban Nha, nhưng cuối cùng các nước theo đạo Tin lành, chẳng hạn như Vương quốc Anh áp dụng vào năm 1752, đã sử dụng lịch này khi năm của họ bắt đầu khác xa so với các nước Công giáo.

Vì sự khác biệt giữa các loại lịch, các quốc gia chuyển sang lịch Gregory lúc sau đã phải bỏ qua nhiều ngày để đồng bộ hóa với phần còn lại của thế giới. Ví dụ, khi nước Anh đổi lịch vào năm 1752, ngày 2/9 được tiếp theo bởi ngày 14/9, theo Bảo tàng Hoàng gia Greenwich .

Vào một thời điểm nào đó trong tương lai xa, lịch Gregory có thể phải được sửa đổi lại vì nó không đồng bộ với các năm Mặt trời. Nhưng phải mất hàng nghìn năm nữa thì điều này mới xảy ra.

Theo Livescience

Xem thêm:

• 2024 là năm nhuận - tại sao và có ý nghĩa gì?
• Tháng 2 có ngày 29 không: 8 Điều thú vị về ngày 29/2 của năm nhuận