Số liệu lạm phát tháng 11 cho thấy sự hạ nhiệt đôi chút, và Fed dường như sắp kết thúc cuộc chiến tăng lãi suất nhằm chống lại lạm phát. Tuy nhiên, các lo ngại về kinh tế Mỹ vẫn còn đó.
Một nhà kinh tế thường nghiên cứu chi tiêu của người tiêu dùng đã đưa ra một cảnh báo hết sức tồi tệ về nền kinh tế Mỹ vào năm 2024.
“Kể từ năm 2009, đã có hoạt động in tiền và mức thâm hụt chưa từng có, 100% nhân tạo: chính xác là 27 nghìn tỷ USD trong 15 năm”, ông Harry Dent nói với Fox Business hôm thứ 3 (19/12). "Điều này nằm ngoài giới hạn, 100% là nhân tạo, có nghĩa là chúng ta đang ở trong tình trạng nguy hiểm. Tôi nghĩ năm 2024 sẽ là năm sụp đổ lớn nhất mà chúng ta sẽ chứng kiến trong đời".
Ông nói thêm rằng "chúng ta cần trở lại trạng thái bình thường và chúng ta cần gửi một thông điệp tới các ngân hàng trung ương".
Nhà kinh tế học, người sở hữu công ty Quản lý Đầu tư HS Dent, nói với hãng tin này rằng thị trường Mỹ hiện đang ở trong tình trạng bong bóng, thứ bắt đầu vào cuối năm 2021 trong bối cảnh đại dịch COVID-19.
"Mọi thứ sẽ không trở lại bình thường trong một vài năm nữa. Chúng ta có thể không bao giờ nhìn thấy những mức này nữa. Và sự sụp đổ này sẽ không phải là một sự điều chỉnh. Nó sẽ nghiêng về cấp độ [khủng hoảng năm] '29 đến '32 [1929 đến 1932]. Và bất kỳ ai trải qua điều đó cũng sẽ bắn người môi giới chứng khoán của họ”, ông Dent nói thêm, đề cập đến sự sụp đổ của thị trường chứng khoán năm 1929 dẫn đến cuộc Đại khủng hoảng trong suốt những năm 1930.
Nhà phân tích tuyên bố: “Nếu tôi đúng, đây sẽ là vụ sụp đổ lớn nhất trong cuộc đời chúng ta, hầu hết xảy ra vào năm 2024. Bạn sẽ thấy nó bắt đầu và rõ ràng hơn vào tháng 5”. “Vì vậy, nếu bạn thoát ra [bán các khoản đầu tư] trong 6 đến 12 tháng và mọi thứ vẫn ở mức định giá cao nhất trong lịch sử, có thể bạn sẽ mất thêm một chút lợi nhuận nếu tôi sai. Còn nếu tôi đúng, bạn sẽ tiết kiệm được khoản lỗ lớn và được có thể tái đầu tư trong một năm hoặc một năm rưỡi kể từ bây giờ với mức giá thấp không thể tin được và tăng lợi nhuận của bạn lên ở mức không thể so sánh được".
Những dự đoán về sự sụp đổ của thị trường là điều không có gì mới đối với ông Dent. Ông Dent đã viết cuốn sách “Cuộc Đại khủng hoảng phía trước”, dự báo một sự sụp đổ đáng kể của thị trường vào năm 2009.
Trong vài tuần qua, một số nhà phân tích đã đưa ra những dự đoán tương tự về việc thị trường chứng khoán Mỹ sẽ sụp đổ ở quy mô đáng kể trong tương lai gần.
“Dựa trên định giá thị trường hiện hành, chúng tôi ước tính rằng mức tổng lợi nhuận yếu kém có thể sẽ tới đối với S&P 500 trong 10–12 năm tới, rằng lợi nhuận của thị trường chứng khoán, so với trái phiếu, có thể thuộc loại tồi tệ nhất trong lịch sử và rằng khoản thiệt hại của thị trường ở mức -63% khi hoàn thành chu kỳ này sẽ phù hợp với mức định giá chung và lịch sử 1 thế kỷ của thị trường", ông John Hussman, chủ tịch của Hussman Investment Trust, người từng chỉ ra vụ sụp đổ năm 2008, viết trong một ghi chú vào tháng 10.
Những cái nhìn tích cực
Tuy nhiên, trong một ghi chú gần đây, ngân hàng đầu tư Goldman Sachs đã nâng mục tiêu S&P 500 năm 2024 thêm 8%, lên 5.100, dự báo một luồng gió thuận lợi cho chứng khoán Mỹ do lạm phát giảm và lãi suất giảm.
Công ty viết vào cuối tuần trước: “Trong tương lai, cơ chế mới của cả sự cải thiện tốc độ tăng trưởng và giảm lãi suất sẽ hỗ trợ các cổ phiếu có bảng cân đối kế toán yếu hơn, đặc biệt là những cổ phiếu nhạy cảm với tăng trưởng kinh tế”.
Thông tin này xuất hiện khi Chủ tịch Cục Dự trữ Liên bang Jerome Powell cho biết vào tuần trước rằng việc thắt chặt chính sách tiền tệ của ngân hàng trung ương Mỹ có thể kết thúc khi lạm phát giảm nhanh hơn dự kiến và cuộc thảo luận về việc cắt giảm lãi suất chuẩn sắp sửa được "xem xét".
-
- Chủ tịch Cục Dự trữ Liên bang Mỹ Jerome Powell phát biểu trong cuộc họp báo tại trụ sở của Cục Dự trữ Liên bang vào ngày 13/12/2023 ở Washington, DC., Mỹ. (Ảnh: Win McNamee/Getty Images)
Sự thay đổi từ Fed đã giúp đẩy S&P 500 lên gần mức cao kỷ lục và khiến lãi suất trái phiếu sụt giảm. Các chiến lược gia của Goldman kỳ vọng Fed sẽ cắt giảm lãi suất 25 điểm cơ bản tại mỗi cuộc họp chính sách vào tháng 3, tháng 4 và tháng 5, sau đó là các đợt cắt giảm hàng quý, và lãi suất cơ bản sẽ hạ xuống khoảng 4,0–4,25% vào cuối năm từ phạm vi hiện tại là 5,25–5,5%.
Triển vọng lạc quan từ Goldman Sachs được đưa ra khi các bên khác gia tăng kỳ vọng về việc Cục Dự trữ Liên bang cắt giảm lãi suất. Ví dụ, bộ phận Nghiên cứu Toàn cầu của Ngân hàng Mỹ hiện cho rằng Fed sẽ cắt giảm lãi suất 100 điểm cơ bản vào năm tới, bắt đầu bằng việc cắt giảm 25 điểm cơ bản vào tháng 3, so với ước tính trước đó là 75 điểm cơ bản cho năm 2024.
Ngân hàng trung ương Mỹ đã tăng lãi suất trong nỗ lực chống lại lạm phát cao hàng thập kỷ. Dữ liệu do Cục Thống kê Lao động Mỹ cung cấp cho thấy Chỉ số giá tiêu dùng đo lường lạm phát đã tăng 0,1% vào tháng 11/2023 khi tính theo tháng và tăng 3,1% so với cùng kỳ năm ngoái.
Người dân Mỹ bị đánh lừa bởi ‘ảo ảnh' GDP?
Trong lúc kết quả GDP của Mỹ đang tích cực, lạm phát cũng được cho là đang được kiềm chế, có thể những dự đoán tiêu cực về kinh tế Mỹ sẽ bị đặt dấu hỏi. Tuy nhiên theo một chuyên gia, “ảo ảnh” GDP đang che đậy thực tế của nền kinh tế Mỹ.
Chuyên gia Michael Wilkerson là một nhà đầu tư, cố vấn chiến lược và là người sáng lập ra Stormwall Advisors và trang web Stormwall.com. Trong bài bình luận “Số liệu thống kê GDP của Mỹ che đậy thực tế kinh tế", đăng ngày 5/12, ông Wilkerson đã đưa ra nhận định như trên và nói về các mối nguy hiểm đối với nền kinh tế Mỹ lúc này.
Ông Wilkerson cho biết, một năm trước, sự đồng thuận phổ biến giữa các nhà phân tích kinh tế và thị trường là Mỹ sẽ bước vào suy thoái vào một thời điểm nào đó trong năm 2023 do lãi suất tăng và thắt chặt tín dụng. Cuộc khủng hoảng ngân hàng hồi tháng 3 dường như xác nhận rằng điều tồi tệ nhất vẫn chưa xảy ra.
Và sau đó, đột nhiên, không có gì xảy ra. Nền kinh tế Mỹ không những không bị suy thoái mà tốc độ tăng trưởng còn tăng tốc, với tổng sản phẩm quốc nội thực (sau khi điều chỉnh theo lạm phát) tăng gấp đôi từ mức chỉ hơn 2% trong 2 quý đầu năm 2023 lên 5,2% trong quý thứ III.
Trong khi đó, người Mỹ thuộc tầng lớp trung lưu và lao động cảm thấy bị cô lập trước bất kỳ lợi ích nào đến từ sự tăng trưởng kinh tế được báo cáo này. Theo cuộc thăm dò của Financial Times vào tháng 11/2023, phần lớn (55%) người Mỹ cảm thấy tồi tệ hơn về mặt tài chính. Góc nhìn ở một mức độ nào đó bị ảnh hưởng bởi yếu tố đảng phái. Khoảng 82% đảng viên đảng Cộng hòa nói rằng họ cảm thấy tình hình tài chính của họ tồi tệ hơn, trong khi chỉ có 31% đảng viên đảng Dân chủ thừa nhận họ cảm thấy tồi tệ hơn. Tuy nhiên, gần một nửa (46%) đảng viên đảng Dân chủ nói rằng họ thấy “không có sự thay đổi” đối với tình trạng tài chính của mình dưới cái gọi là Bidenomics [Kinh tế học Biden], chỉ còn lại 1/4 đảng viên đảng Dân chủ tin rằng các chính sách kinh tế của Tổng thống Joe Biden đã giúp mọi việc tốt hơn đối với họ.
Bỏ qua những khác biệt về chính trị, tại sao nhiều người Mỹ lại cảm thấy tồi tệ hơn trong một nền kinh tế đang phát triển?
Theo ông Wilkerson, câu trả lời là ví tiền của người Mỹ đang bị thu hẹp nhanh chóng - sức mua của họ đang giảm sút - do lạm phát. Một cách cơ bản, người Mỹ hiện đã phải chịu đựng lạm phát giá cả trong ba năm. Giá có thể đã bắt đầu tăng chậm hơn, nhưng trừ một số trường hợp ngoại lệ, giá vẫn chưa giảm - và chắc chắn chưa giảm xuống mức năm 2020 hoặc các mức trước đó.
-
- Một tấm biển hiển thị giá xăng tại trạm xăng Mobil ở Los Angeles, California, Mỹ, vào ngày 5/10/2023. (Ảnh: PATRICK T. FALLON/AFP qua Getty Images)
Kể từ năm 2020, người Mỹ đã mất gần 20% sức mua. Nói cách khác, thứ từng có giá 1 USD thì bây giờ có giá 1,21 USD. Quả thực, hai thập niên lạm phát “vừa phải” – do cơ sở tiền tệ tăng gấp ba – đã khiến người Mỹ mất đi 45% giá trị đồng USD kể từ đầu thế kỷ này. Với tình trạng chảy máu chậm nhưng đều đặn này, không có gì ngạc nhiên khi hầu hết người Mỹ đang cảm thấy “thiếu máu" về mặt tài chính.
Một lý do khác có thể khiến hầu hết người Mỹ không tin rằng họ khá giả hơn nằm ở nguồn tạo ra tăng trưởng GDP. Bỏ qua những lời hoa mỹ hùng biện, Kinh tế học Biden chủ yếu là kích thích tài chính — tức là tăng chi tiêu của chính phủ cho các chương trình như Đạo luật Giảm lạm phát, Dự luật Cơ sở hạ tầng (thứ ít liên quan đến cơ sở hạ tầng thực tế) và Đạo luật CHIPS. Hỗ trợ cho mức tăng trưởng GDP 5% là mức tăng chi tiêu của chính phủ liên bang 7,0% và mức tăng chi tiêu quốc phòng 8,2% trong quý thứ III. Chi tiêu tiêu dùng tụt lại ở mức 3,6%.
Mặc dù chi tiêu quốc phòng của chính phủ Mỹ cho Ukraine và Trung Đông cũng như chi tiêu đặc quyền khổng lồ trong nước có thể góp phần vào tăng trưởng GDP nhưng nó đi cùng một cái giá phải trả. Vào năm 2023, tổn thất bao gồm khoản thâm hụt 1,7 nghìn tỷ USD, được tài trợ bằng khoản nợ mới có lãi suất gần 5%. Với tổng nợ quốc gia lên tới gần 34 nghìn tỷ USD và chi phí nghĩa vụ nợ hàng năm (tức là các khoản thanh toán lãi) hiện ở mức 1 nghìn tỷ USD, nước Mỹ đang chuẩn bị phải đối mặt với thực tế khắc nghiệt của thị trường. Những người mua nợ của Mỹ ngày càng lo lắng về lợi nhuận thực (sau lạm phát) của họ, trong khi nhu cầu về nợ mới của Mỹ đang mở rộng. Khoảng cách cung/cầu này sẽ yêu cầu mức lãi suất danh nghĩa cao hơn và kéo dài hơn ở mức khoảng 5%. Điều này đến lượt nó sẽ đẩy nhanh tốc độ tăng chi phí lãi vay của chính phủ liên bang Mỹ và tốc độ phát hành thêm hàng nghìn tỷ USD nợ để trả nợ trong những tháng tới.
Ông Wilkerson kết luận, tăng trưởng kinh tế chất lượng thấp đang che đậy cuộc khủng hoảng nợ sắp xảy ra. Đó là một ảo ảnh cho phép người Mỹ giả vờ rằng mọi thứ đều ổn, ngay tại thời điểm rõ ràng là không phải vậy. Ý tưởng rằng nước Mỹ có thể thoát khỏi rắc rối và nợ nần trong khi vẫn tiếp tục thâm hụt hàng nghìn tỷ USD là một điều viển vông.
Bảo Nguyên tổng hợp
