Tỷ lệ thất nghiệp gia tăng tiếp tục làm dấy lên những lo ngại về kinh tế Trung Quốc. Đằng sau đó là sự mất cân bằng trong cơ cấu kinh tế, khiến triển vọng việc làm về lâu dài là ảm đạm.
Cục Thống kê Quốc gia Trung Quốc đã công bố dữ liệu kinh tế mới cho tháng 2 vào ngày 18/3, trong đó, tỷ lệ thất nghiệp được báo cáo ở mức cao hơn tháng trước đó.
Các chuyên gia cho rằng số liệu thất nghiệp mới nhất “chắc chắn là đáng lo ngại” vì tỷ lệ thất nghiệp cao ảnh hưởng đến tiêu dùng, tiêu dùng trì trệ ảnh hưởng đến nhu cầu trong nước và nhu cầu trong nước không đủ ảnh hưởng đến việc tuyển dụng của các công ty.
Số liệu từ Cục Thống kê cho thấy tỷ lệ thất nghiệp ở thành thị trong tháng 2 là 5,3%. Đây là tháng thứ ba liên tiếp con số này tăng, từ 5,1% trong tháng 12 năm ngoái lên 5,2% trong tháng 1 và sau đó lên 5,3% trong tháng 2, đưa tỷ lệ thất nghiệp trở lại mức của tháng 7 năm ngoái.
Phân chia theo độ tuổi, trong tháng 2, tỷ lệ thất nghiệp của lực lượng lao động từ 16 đến 24 tuổi (nhóm thanh niên) khu vực thành thị là 15,3%, không tính nhóm sinh viên; tỷ lệ thất nghiệp của lực lượng lao động từ 25 đến 29 tuổi là 6,4% và tỷ lệ thất nghiệp của lực lượng lao động từ 30 đến 59 tuổi là 4,2%. Theo quan sát của thế giới bên ngoài, dữ liệu chính thức của Đảng Cộng sản Trung Quốc (ĐCSTQ) cầm quyền thường che giấu những tình huống bất lợi cho chế độ, và tình hình thực tế có thể còn tồi tệ hơn.
Vào tháng 7 năm ngoái, học giả Trung Quốc Zhang Dandan, phó giáo sư tại Đại học Bắc Kinh, đã tuyên bố trong một bài báo nghiên cứu rằng nếu khoảng 16 triệu thanh niên không làm gì khác ngoài việc ăn bám cha mẹ được coi là thất nghiệp, thì tỷ lệ thất nghiệp thực tế của thanh niên trong tháng 3 năm ngoái có thể cao tới 46,5%.
Ông Lý Hằng Thanh (Li Hengqing), một học giả kinh tế và chính trị làm việc tại Hoa Kỳ, nói với The Epoch Times vào ngày 19/3 rằng tỷ lệ thất nghiệp được công bố hiện nay cuối cùng đã lên tới 5,3%, “nhưng điều này là vô dụng. Vì đây chỉ là tỷ lệ thất nghiệp của dân thành thị nên khu vực nông thôn rộng lớn không được tính đến”.
Theo dữ liệu chính thức của ĐCSTQ, dân số nông thôn chiếm hơn 40% trong tổng dân số 1,4 tỷ người của Trung Quốc.
Ông Lý cho biết: “Khu vực nông thôn hoàn toàn không được tính, lao động di cư cũng vậy. Ngày nay, rất nhiều người từ nông thôn lên thành phố tìm việc làm. Họ hoàn toàn bị lờ đi nên 5,2% hay 5,3% là con số không thuyết phục chút nào”.
-
- Một công nhân di cư băng qua đường sau khi lên xe buýt đường dài ở Bắc Kinh, Trung Quốc, vào ngày 10/3/2021. (Ảnh: Greg Baker/AFP qua Getty Images)
Ông Henry Wu, chuyên gia kinh tế vĩ mô, chỉ ra rằng thất nghiệp là một trong những vấn đề kinh tế lớn của Trung Quốc.
Ông nói với The Epoch Times vào ngày 19/3: “Đối với cuộc khủng hoảng thất nghiệp, nguyên nhân chính là do tăng trưởng kinh tế của Trung Quốc đã mất đà. Trước đây, tốc độ tăng trưởng kinh tế nhanh chóng của Trung Quốc đã cung cấp đủ cơ hội việc làm cho số lượng lớn sinh viên tốt nghiệp đại học tìm kiếm việc làm. Nhưng dữ liệu quá khứ cho thấy tốc độ tăng trưởng GDP của Trung Quốc phải được duy trì ở mức 6% thì điều đó mới xảy ra, đây là một ngưỡng quan trọng”.
Ông Wu chỉ ra rằng sự mất cân bằng trong cơ cấu kinh tế của Trung Quốc chưa được giải quyết thỏa đáng, bởi nước này đã dựa vào xuất khẩu quá lâu, dựa vào nhu cầu nước ngoài quá lâu và nhu cầu trong nước chưa phát triển. “Họ cần tạo việc làm từ phía cầu, tạo ra các ngành công nghiệp mới và đơn đặt hàng mới, v.v. Chỉ bằng cách này, họ mới có thể duy trì sự phát triển của các cơ hội việc làm về lâu dài”.
Đừng để bị lừa dối
Dữ liệu chính thức công bố hôm thứ 2 cũng cho thấy đầu tư bất động sản giảm 9% so với cùng kỳ năm ngoái. Mặc dù mức giảm từng vượt quá 20% vào tháng 12 năm ngoái và chậm lại kể từ đó, nhưng doanh số bán nhà mới vẫn giảm 24,1% trong tháng 2, cho thấy sự suy giảm của ngành bất động sản vẫn là trở ngại chính ảnh hưởng đến quá trình phục hồi kinh tế của Trung Quốc.
Thế giới bên ngoài đang đặt câu hỏi về dữ liệu kinh tế chính thức do ĐCSTQ công bố do sự thiếu minh bạch của chế độ này.
Ông Lý nói rằng lãnh đạo ĐCSTQ Tập Cận Bình đã biết rằng bất cứ điều gì ông làm đều vô ích và nền kinh tế Trung Quốc là vô vọng, nhưng ông vẫn muốn cứu nó. “Bởi vì hiện tại có một vấn đề đặc biệt lớn. Hiệu quả kinh tế quyết định tính hợp pháp của sự cai trị của ĐCSTQ. Một điều là tính hợp pháp của ĐCSTQ, và điều thứ hai là tính hợp pháp của việc liệu ông Tập có thể tiếp tục nắm quyền hay không. Đây đã trở thành thách thức lớn nhất của ông ấy”,
“Cho nên họ chỉ đang thực hiện theo phương pháp xuyên tạc, khoe khoang về kinh tế Trung Quốc. Ông Vương Hỗ Ninh [Wang Huning] (cố vấn hàng đầu của ông Tập), Tân Hoa Xã và tất cả các cơ quan đều ca ngợi [kinh tế Trung Quốc]. Tất cả các phương tiện truyền thông chính thức đều phải tuân theo”.
-
- Một người đàn ông tại một con phố ở Khu thương mại trung tâm (CBD) ở Bắc Kinh, Trung Quốc, ngày 18/4/2022. (Ảnh: WANG ZHAO/AFP qua Getty Images)
Ông Wu cũng chỉ ra rằng “dữ liệu đúng hay sai cũng không còn đáng bàn nữa, bởi vì dữ liệu kinh tế do ĐCSTQ chính thức công bố, từ tốc độ tăng trưởng GDP đến các dữ liệu khác, đều không còn đáng tin cậy nữa, và nói về nó là điều vô nghĩa. Vì vậy, mọi người nên [tự] đánh giá và giải thích tình hình kinh tế và bỏ qua dữ liệu chính thức”.
Ông Wu gợi ý: “Nếu bạn thực sự muốn xem xét nó [nền kinh tế Trung Quốc], thì rất đơn giản: chỉ cần quan sát hai địa điểm làm chỉ báo, Thượng Hải và Thâm Quyến. Thâm Quyến là trung tâm sản xuất và Thượng Hải là trung tâm của ngành dịch vụ, tài chính và vận tải biển. Bạn đến các cửa hàng, nhà hàng và những nơi mà người tiêu dùng thường lui tới ở hai thành phố này và xem liệu có dấu hiệu khủng hoảng nào không. Đây được gọi là nghiên cứu thực địa”.
“Bạn cũng có thể đánh giá các hoạt động kinh doanh địa phương từ điều kiện thị trường của các tòa nhà văn phòng thương mại ở những thành phố này. Nếu bạn nhìn và so sánh, bạn sẽ biết tình hình kinh tế đang tốt lên hay xấu đi”, ông nói.
Thất nghiệp trong thanh niên vẫn rất căng thẳng
Năm 2024 đã bắt đầu được một thời gian và người dân Trung Quốc vẫn chưa thể ăn mừng sự phục hồi kinh tế sau khi các hạn chế về đại dịch được dỡ bỏ. Khi nền kinh tế Trung Quốc tiếp tục suy giảm, vấn đề thất nghiệp ở Trung Quốc vẫn tiếp tục là một vấn đề nhức nhối. Trong bối cảnh căng thẳng thất nghiệp tại Trung Quốc, nhóm thanh niên vốn là một đối tượng nhạy cảm dễ bị tổn thương, và theo các số liệu, tỷ lệ thất nghiệp của nhóm này vẫn đang ở mức cao so với các nhóm khác.
Một học giả đã cho rằng vấn đề thất nghiệp trong thanh niên Trung Quốc có thể tiếp diễn trong 10 năm, điều có thể dẫn đến các vấn đề chính trị và gây nguy hiểm cho chế độ Trung Quốc.
Các quan chức ĐCSTQ đã kêu gọi "ổn định việc làm" trong những năm gần đây, nhưng trên thực tế, tình hình việc làm của thanh niên Trung Quốc vẫn đang tiếp tục xấu đi. Năm 2023, 11,58 triệu sinh viên tốt nghiệp đại học đã tham gia thị trường việc làm. Tuy nhiên, trước “mùa tốt nghiệp khó khăn nhất” trong lịch sử, việc sinh viên đại học thất nghiệp sau khi tốt nghiệp đã trở thành chuyện phổ biến.
Tác động của các lệnh phong tỏa nghiêm ngặt trong vài năm qua vẫn còn đó, nhiều ngành vẫn chưa phục hồi hoàn toàn. Do đó, không có đủ việc làm cho sinh viên đại học tốt nghiệp.
Chụp ảnh “xác sống” (zombie) khi tốt nghiệp đã trở thành xu hướng mới để sinh viên đại học thể hiện sự bất lực của mình. Đông đảo bạn trẻ chọn cách “nằm ngửa" (sống mà không có mong muốn đạt được thành tựu gì) và trở thành “thanh niên 4 xấu”, những người “không yêu, không lấy chồng, không sinh con, không mua nhà”.
Bộ Giáo dục của Trung Quốc hôm 5/12/2023 công bố rằng 11,79 triệu sinh viên đại học Trung Quốc sẽ tốt nghiệp vào năm 2024, tăng 210.000 so với năm 2023, thiết lập một mức cao mới.
-
- Sinh viên tốt nghiệp tạo dáng chụp ảnh khi màn hình kỹ thuật số chiếu bài phát biểu của người sáng lập Công ty Công nghệ Xiaomi Lôi Quân trong lễ tốt nghiệp tại Đại học Vũ Hán vào ngày 20/6/2023 tại Vũ Hán, Trung Quốc. (Ảnh: Getty Images)
Ông Liu Yuanchun, hiệu trưởng Đại học Tài chính và Kinh tế Thượng Hải, đồng thời là một nhà kinh tế, đã cảnh báo vào tháng 6/2023: “Thất nghiệp ở thanh niên không chỉ là vấn đề mang tính chu kỳ mà còn là vấn đề mang tính hệ thống và vấn đề xu hướng”.
Ông nói: “Chúng tôi đánh giá vấn đề thất nghiệp ở thanh niên có thể kéo dài trong 10 năm tới và sẽ tiếp tục trầm trọng hơn trong ngắn hạn”. Ông tiếp tục: “Nếu không được xử lý đúng cách, nó sẽ gây ra các vấn đề xã hội khác ngoài lĩnh vực kinh tế và thậm chí trở thành ngòi nổ cho các vấn đề chính trị".
Trước khi quay trở lại công bố tỷ lệ thất nghiệp thanh niên cho tháng 12/2023, vào ngày 17/7/2023, Cục Thống kê Quốc gia Trung Quốc công bố số liệu cho thấy tỷ lệ thất nghiệp ở thanh niên Trung Quốc đạt mức cao kỷ lục 21,3% trong tháng 6/2023. Vào tháng 8/2023, Cục Thống kê đã ngừng công bố dữ liệu về tỷ lệ thất nghiệp của thanh niên Trung Quốc với lý do “các phương pháp thống kê cần phải được tối ưu hóa”. Các tháng trước tháng 6/2023 cũng liên tiếp ghi nhận mức tỷ lệ thất nghiệp cao.
Việc ngừng công bố dữ liệu thất nghiệp thanh niên vào năm ngoái đã làm trầm trọng thêm cuộc khủng hoảng niềm tin.
Mặc dù dữ liệu về thanh niên thất nghiệp đã có thời gian bị ngừng công bố nhưng những người thất nghiệp này thì không biến mất. Thay vào đó, họ xuất hiện trong các thư viện ở các thành phố lớn. "Chỉ số Thư viện" đã trở thành công cụ để quan sát tỷ lệ thất nghiệp của thanh niên Trung Quốc.
Có rất nhiều video trực tuyến cho thấy các thư viện công cộng ở Bắc Kinh, Thượng Hải, Quảng Châu, Thâm Quyến và các thành phố khác đã trở thành nơi ẩn náu cho những người thất nghiệp. Ở đây có máy lạnh, nước nóng và ổ cắm sạc miễn phí. Nhiều sinh viên đại học chưa tìm được việc làm và những người trung niên mất việc đang chen chúc trong thư viện, học bài để thi tuyển sau đại học hoặc giả vờ đi làm. Giống như nhân viên văn phòng, họ đến sớm và về muộn mỗi ngày. Sự khác biệt duy nhất là họ không có việc làm và không được trả lương.
Trong khi đó, năm 2023 cũng là một năm mà trạng thái tinh thần chung của giới trẻ Trung Quốc thu hút nhiều sự quan tâm. Các báo cáo cho thấy những người trẻ tuổi có nguy cơ gia tăng bị trầm cảm hay tự tử.
-
- Một người phụ nữ nghỉ trên bàn tại hội chợ việc làm vào ngày 9/6/2023 tại Bắc Kinh, Trung Quốc. (Ảnh: Kevin Frayer/Getty Images)
“Báo cáo Sự phát triển Sức khỏe Tâm thần Quốc gia Trung Quốc (2021-2022)” do Viện Nghiên cứu Tâm lý thuộc Viện Khoa học Trung Quốc công bố vào tháng 2/2023 cho thấy giới trẻ là nhóm có nguy cơ cao mắc bệnh trầm cảm. Đặc biệt, nguy cơ trầm cảm ở nhóm tuổi từ 18 đến 24 sau sàng lọc là 24,1%, cao hơn đáng kể so với các nhóm tuổi khác; nguy cơ trầm cảm ở nhóm tuổi từ 25 đến 34 là khoảng 12,3%, cũng cao hơn đáng kể so với các nhóm tuổi từ 35 trở lên.
Theo một báo cáo nghiên cứu được công bố vào năm 2023 trên “Tuần báo Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh Trung Quốc”, từ năm 2010 đến năm 2021, tỷ lệ tử vong do tự tử ở nhóm tuổi từ 5 đến 14 tuổi đã tăng trung bình gần 10% mỗi năm; tỷ lệ tử vong do tự tử ở nhóm tuổi từ 15 đến 24 tuổi tăng 19,6% mỗi năm từ năm 2017 đến năm 2021.
Một số nhà phân tích truyền thông nước ngoài tin rằng giới trẻ Trung Quốc từ lâu đã phải đối mặt với sự cạnh tranh khốc liệt về giáo dục và việc làm. Tỷ lệ thanh niên thất nghiệp cũng đẩy áp lực to lớn lên mức cao kỷ lục.
Khi tình hình việc làm ngày càng trở nên trầm trọng, những thuật ngữ như “việc làm chậm”, “trẻ em toàn thời gian”, “thanh niên 45 độ” liên tục xuất hiện. Thuật ngữ mới nhất “thanh niên 45 độ” từng trở thành một chủ đề tìm kiếm nóng. “Nằm ngửa” là 0°, còn phấn đấu hết mình là 90°. Loay hoay tìm một vị trí giữa “nằm ngửa" và phấn đấu hết mình chính là trạng thái 45°, mô tả tình thế tiến thoái lưỡng nan của thanh niên Trung Quốc, những người “không thể đứng thẳng nhưng cũng không thể nằm ngửa”.
Học giả Xia Zhuzhi, phó giáo sư Khoa Xã hội học tại Đại học Vũ Hán, cho rằng trạng thái loay hoay của “cuộc sống 45°”, không có đường lên hay xuống, khiến ông nhớ đến khái niệm “tầng lớp trung lưu” trong lĩnh vực nghiên cứu xã hội học, vốn chủ yếu đề cập đến người lao động cổ cồn trắng ở các thành phố. Những bạn trẻ mới gia nhập nhóm này sau khi ra trường thường phải chịu rất nhiều áp lực nhưng những ước muốn của họ thay đổi quá nhanh và cơ hội thì phân bố không đồng đều. Trong thực tế xã hội này, tinh thần của con người rất dễ rơi vào trạng thái bị kiệt sức.
Bảo Nguyên tổng hợp
