Một vụ nợ tiền công đã trở thành chủ đề thảo luận nóng tại Trung Quốc. Những bức bối về nợ tiền công lao động và vấn đề việc làm đang ngày một căng thẳng tại đất nước này.
Gần đây, truyền thông Trung Quốc nhận được khiếu nại rằng Công ty TNHH Tập đoàn Cầu đường Kỹ thuật Xây dựng Bắc Kinh đã nợ hơn 60 lao động di cư hơn 6,5 triệu CNY (nhân dân tệ) (0,91 triệu USD) tiền công chưa trả trong hơn 4 năm. Người phụ trách công ty liên quan đã trả lời giới truyền thông và nói rằng có nhiều tranh cãi xung quanh khoản tiền công và cần phải có thêm "thông tin liên lạc".
Theo một bài báo của Lu Media vào ngày 12/1, ông Peng, sống ở Bắc Kinh, gần đây đã phàn nàn với giới truyền thông rằng một đội lao động do ông dẫn dắt đã bắt đầu làm việc tại địa điểm dự án mạng lưới đường ống hỗ trợ của Nhà máy nước tái chế thị trấn mới Mật Vân từ tháng 9/2017 đến năm 2019. Các dự án kỹ thuật liên quan đã được hoàn thành vào tháng 11/2019. Tuy nhiên, tổng thầu công ty Cầu đường Kỹ thuật Xây dựng Bắc Kinh đã nợ đội lao động hơn 6,5 triệu CNY, và số tiền đến nay vẫn chưa được trả. Hơn 60 công nhân chưa nhận được tiền lương đúng hạn.
Ông Peng cho biết: “Từ khi kết thúc dự án 4 năm trước đến nay, tiền công của công nhân vẫn chưa được trả. Tôi không biết phải làm sao”. “Một số công nhân đã qua đời và chưa nhận được tiền công mà họ xứng đáng được hưởng".
Theo ông Peng, đội lao động do ông dẫn dắt được một bên trung gian giới thiệu và tiếp quản một số dự án thuộc dự án mạng lưới đường ống hỗ trợ. Theo những gì ông được biết, dự án này có "liên kết" với một người tên Si Moumou, người này đã sử dụng hồ sơ năng lực của công ty Cầu đường Kỹ thuật Xây dựng Bắc Kinh để thắng thầu, sau đó phân bổ công việc cho các đội lao động khác nhau để hoàn thành, và ông Peng đã nhận một số dự án.
Ban đầu, ông Si Moumou trả một nửa số tiền thanh toán theo tiến độ của dự án, trị giá khoảng hơn 6 triệu nhân dân tệ theo đúng hợp đồng. Nhưng sau đó ông Si từ chối tiếp tục trả tiền. Về cách thanh toán cho dự án trong giai đoạn đầu, đôi khi có người thanh toán bằng tiền mặt và chuyển khoản, và đôi khi công ty Cầu đường Kỹ thuật Xây dựng Bắc Kinh thanh toán bằng séc. Sau đó, các dự án liên quan đã được hoàn thành nhưng số tiền công hơn 6,5 triệu nhân dân tệ vẫn còn nợ cho đến ngày nay.
Ông Peng cho biết: “Ông Si Moumou khẳng định rằng dự án lỗ hơn 10 triệu CNY và ông ấy không có tiền”.
Ông Peng nói với truyền thông Trung Quốc rằng theo những gì ông biết được, Cục Thủy lợi quận Mật Vân ở Bắc Kinh đã phân bổ số tiền này cho công ty Cầu đường Kỹ thuật Xây dựng Bắc Kinh. Trong những năm qua, ông đã nhiều lần liên lạc với ông Si Moumou và công ty Cầu đường Kỹ thuật Xây dựng Bắc Kinh để đòi nợ tiền công lao động. Tuy nhiên, công ty Cầu đường Kỹ thuật Xây dựng Bắc Kinh đã yêu cầu ông Peng tìm đến ông Si Moumou để hạch toán trước khi phân bổ số tiền. Ông Si Moumou chỉ đơn giản là từ chối thừa nhận số tiền 6,5 triệu CNY. Vấn đề này hiện đã đi vào bế tắc.
-
- Một người lao động di cư mang vác đồ đạc của mình ở ga xe lửa vào ngày 18/2/2005 tại Bắc Kinh, Trung Quốc. (Ảnh: Guang Niu/Getty Images)
Về vấn đề này, người phụ trách Dự án mạng lưới đường ống hỗ trợ Nhà máy nước tái chế thị trấn mới Mật Vân của công ty Cầu đường Kỹ thuật Xây dựng Bắc Kinh, một người có họ Zhou, cho biết, đơn vị hiện đang tính toán nhưng giữa hai bên đang có tranh chấp lớn về lượng tiền công và cần phải liên lạc thông tin thêm.
Về danh tính của ông Si Moumou, ông Zhou cho biết, ông Si Moumou từng là nhân viên của công ty Cầu đường Kỹ thuật Xây dựng Bắc Kinh, nhưng ông này đã từ chức và không tồn tại cái gọi là mối quan hệ “liên kết" giữa ông Si và đơn vị.
Tuy nhiên, khi một phóng viên truyền thông Trung Quốc hỏi ông Si liệu ông có phải là nhân viên của công ty Cầu đường Kỹ thuật Xây dựng Bắc Kinh hay không, ông nói rằng ông không phải là nhân viên của công ty và rằng ông có mối quan hệ như là người cung cấp lao động cho công ty.
Tin tức liên quan đã gây được sự chú ý rộng rãi trong cộng đồng mạng. Cư dân mạng Trung Quốc đã thảo luận về vấn đề này, và hầu hết tất cả đều bày tỏ sự thông cảm với những khó khăn mà người lao động di cư phải đối mặt trong việc bảo vệ quyền lợi của mình. Họ đồng thời lên án các công ty cố tình không trả tiền công cho người lao động di cư. Một số cư dân mạng cũng bày tỏ lo ngại về việc thường xuyên xảy ra tình trạng nợ tiền công như vậy.
-
- Nhân viên bảo vệ và cảnh sát chặn lối vào đồn cảnh sát ở Bắc Kinh, Trung Quốc, vào ngày 22/12/2010 khi người thân biểu tình bên ngoài sau khi công nhân di cư Trung Quốc Lu Xiaowu bị đâm chết khi đang giúp một người bạn yêu cầu chủ của anh trả tiền công đã nợ. (Ảnh: STR/AFP qua Getty Images)
Nhân viên điện lực biểu tình đòi tiền lương
Mới đây, một đoạn video quay cảnh các nhân viên đơn vị cung cấp điện biểu tình đòi tiền lương đã được lan truyền trên mạng xã hội Trung Quốc đại lục cách đây khoảng hơn 1 tuần. Trong video, hàng chục người, bao gồm cả nam và nữ, đang diễu hành trên đường phố, một số người được cho là mặc đồng phục thợ điện.
Phía trước đoàn diễu hành là hai biểu ngữ lớn có in chữ trên giấy trắng. Biểu ngữ đầu tiên có nội dung "Nhân viên Đơn vị Cung cấp Điện yêu cầu trả lương" và biểu ngữ thứ hai có nội dung "Hãy hoàn trả số tiền mà tôi vất vả kiếm được!" Hầu hết đám đông phía sau đều cầm tờ giấy trắng có in dòng chữ "Yêu cầu trả tiền lương".
Đoạn video đã gây ra các cuộc thảo luận trên phương tiện truyền thông mạng xã hội. Một số cư dân mạng cho rằng đơn vị cung cấp điện là "đơn vị giàu có nhất" trong hệ thống của chính quyền Trung Quốc. "Tôi không thể tin nổi rằng Đơn vị Cung cấp Điện không thể trả lương". Tuy nhiên, một số người cho rằng với tình hình giá nhiên liệu tăng như hiện nay và suy thoái kinh tế, nguồn cung điện dự kiến sẽ bị hạn chế cho đến cuối năm nay. Vì vậy, việc đơn vị cung cấp điện nợ lương "có thể là sự thật" (do hoạt động cung cấp điện bị hạn chế). Những người khác cho rằng, đủ thứ chuyện kỳ lạ đều có thể xảy ra dưới hệ thống nhà nước của Trung Quốc. "Giá dầu của Trung Quốc cao nhất thế giới nhưng PetroChina vẫn thua lỗ hàng năm".
-
- Công nhân Trung Quốc đứng bên trong Dự án Mạng lưới điện DC linh hoạt Trương Bắc vào ngày 15/7/2021 tại Trương Gia Khẩu, Trung Quốc. (Ảnh: Lintao Zhang/Getty Images)
Một số cư dân mạng chế giễu: “Những kẻ cướp bóc ở đây để đòi tiền công”. “Thật buồn cười. Từng giây phút hàng ngày, hàng tháng, hàng năm, đồng hồ điện của mỗi hộ gia đình ở Trung Quốc đều quay với tốc độ vượt quá 35% tốc độ bình thường. Lượng điện tiêu thụ vượt quá lượng điện tạo ra, và bạn không có tiền để trả lương?”
Cách đây không lâu, Bắc Kinh công bố mức tiêu thụ điện quốc gia vượt xa sản lượng điện, điều này từng gây ra những cuộc thảo luận sôi nổi trong cư dân mạng Trung Quốc. Cư dân mạng cáo buộc đơn vị cung cấp điện “cướp bóc dân thường một cách trắng trợn”, rằng lượng điện tiêu thụ do công tơ điện lắp đặt chính thức đo được vượt xa lượng điện tiêu thụ thực tế của người dùng. Quan chức Trung Quốc vội vàng “bác bỏ tin đồn” và đưa ra nhiều “lời giải thích” khác nhau về việc tại sao lượng điện tiêu thụ của nước này vượt quá công suất phát điện nhưng cư dân mạng lại không tin vào những lời giải thích.
-
- Các công nhân đang dọn băng khỏi đường dây truyền tải điện và cột điện giữa lúc tuyết rơi ở Tất Tiết, tỉnh Quý Châu, phía tây nam Trung Quốc, vào ngày 21/2/2022. (Ảnh: STR/AFP qua Getty Images)
Người lao động Trung Quốc đứng lên
Kinh tế lao dốc, các công ty tại Trung Quốc phải đóng cửa, cắt giảm nhân sự hoặc nợ lương. Tình cảnh tại các đơn vị nhà nước cũng không khá hơn. Người lao động Trung Quốc rơi vào cảnh khốn cùng, và họ buộc phải đứng lên.
Theo một nhóm nhân quyền có trụ sở tại Hong Kong, người lao động Trung Quốc đã tổ chức số cuộc biểu tình để bảo vệ quyền lợi của mình vào năm 2023 nhiều gấp đôi so với năm trước. Các nhà quan sát Trung Quốc cho rằng các cuộc biểu tình lan rộng như vậy có thể dẫn tới sự sụp đổ của Đảng Cộng sản Trung Quốc (ĐCSTQ).
Bản tin Lao động Trung Quốc (CLB), một tổ chức phi lợi nhuận ở Hong Kong “ủng hộ và tích cực tham gia vào phong trào mới nổi của người lao động ở Trung Quốc”, đã báo cáo có 1.794 cuộc biểu tình trong năm 2023 tính đến ngày 31/12/2023 trong bối cảnh xuất hiện các vụ cắt giảm nhân sự hàng loạt, những đợt cắt giảm lương và đóng cửa doanh nghiệp tại Trung Quốc.
Ông Lại Kiến Bình (Lai Jianping), cựu luật sư người Trung Quốc và là một nhà bình luận thời sự ở Canada, cho biết trong một cuộc phỏng vấn gần đây với ấn bản tiếng Trung của The Epoch Times rằng sự xuất hiện các cuộc biểu tình quy mô lớn của người lao động Trung Quốc là “kết quả tất yếu” của cuộc khủng hoảng kinh tế Trung Quốc. Ông Lại tin rằng các cuộc biểu tình có thể dẫn đến sự sụp đổ của chính quyền Trung Quốc.
Tình hình biểu tình của người lao động trên toàn Trung Quốc năm 2023
Nền kinh tế Trung Quốc vẫn trì trệ vào năm 2023 bất chấp việc nới lỏng đột ngột các biện pháp khắc nghiệt zero-COVID kể từ tháng 12/2022.
Theo CLB, số lượng đơn đặt hàng giảm từ khách hàng quốc tế và điều kiện kinh tế yếu kém trong nước đã khiến các nhà máy phải cắt giảm nhân lực, di dời để giảm thiểu chi phí hoặc đóng cửa hoàn toàn.
Báo cáo của CLB tiết lộ rằng các cuộc biểu tình chủ yếu liên quan đến các ngành công nghiệp định hướng xuất khẩu - như điện tử, may mặc, đồ chơi và ô tô - và người lao động đã biểu tình về vấn đề tiền lương, cắt giảm nhân sự, di dời và yêu cầu bồi thường.
Các cuộc biểu tình nổ ra trên khắp Trung Quốc, bao gồm cả 4 thành phố trực thuộc trung ương của ĐCSTQ.
Theo báo cáo của CLB, tỉnh Quảng Đông, một trung tâm sản xuất lớn, đã ghi nhận 517 cuộc biểu tình với quy mô khác nhau vào năm ngoái, mức cao nhất cả nước.
Số lượng cuộc biểu tình cao thứ hai (110) được cho là ở tỉnh Sơn Đông phía đông Trung Quốc, tiếp theo là tỉnh Thiểm Tây (103) và tỉnh Hà Nam (101).
Trong số 4 thành phố trực thuộc trung ương, Bắc Kinh, thủ đô của Trung Quốc, được báo cáo đã ghi nhận 34 cuộc biểu tình vào năm ngoái, trong khi Thượng Hải ghi nhận 47 cuộc biểu tình, Trùng Khánh ghi nhận 35 và Thiên Tân ghi nhận 32.
Vào ngày 7/1 năm ngoái, một cuộc biểu tình quy mô lớn đã nổ ra ở Trùng Khánh sau khi hàng nghìn công nhân bị Zybio, Inc., nhà sản xuất bộ dụng cụ xét nghiệm Covid-19, cho nghỉ việc đột ngột, một trong những cuộc biểu tình sớm nhất trong tháng đầu tiên của năm được ghi nhận trong báo cáo của CLB. Chính quyền địa phương đã cử cảnh sát chống bạo động đến đàn áp cuộc biểu tình.
-
- Khoảng 2.000 người lao động đụng độ với cảnh sát khi họ tổ chức đình công bên ngoài nhà máy cao su KOK Machinery do Đài Loan đầu tư ở Côn Sơn, tỉnh Giang Tô, phía đông Trung Quốc, vào ngày 7/6/2010. (Ảnh: STR/AFP qua Getty Images)
Ông Lý Lâm Nhất (Li Linyi), một nhà bình luận thời sự, nói với The Epoch Times vào ngày 7/12/23 rằng nền kinh tế Trung Quốc đang trong tình trạng tồi tệ, với các công ty nước ngoài rời sang các nước khác và các công ty của chính Trung Quốc chuyển sang các nước Đông Nam Á. Ngoài ra, luật chống gián điệp của ĐCSTQ đe dọa bắt giữ người nước ngoài dựa trên các tiêu chuẩn pháp lý không rõ ràng, điều này khiến nhiều công ty nước ngoài rời khỏi Trung Quốc.
Ông Lý tin rằng nguyên nhân sâu xa của tất cả những vấn đề này là do những hành vi thối nát của ĐCSTQ. Ông nói: “Việc cắt giảm hàng loạt dẫn đến số lượng các cuộc biểu tình ngày càng tăng, nhưng ĐCSTQ cố gắng che đậy chúng. Chế độ càng làm điều này thì càng trở nên kém minh bạch và điều này chỉ tạo ra một vòng luẩn quẩn khiến các nhà đầu tư nước ngoài lo lắng rời khỏi thị trường Trung Quốc. Các cuộc biểu tình sẽ tiếp tục gia tăng khi nền kinh tế Trung Quốc trở nên tồi tệ hơn”.
Các cuộc biểu tình khác
Theo Nikkei Asia, 1.777 cuộc biểu tình đã được ghi nhận tại Trung Quốc có liên quan đến lĩnh vực bất động sản từ tháng 6/2022 đến tháng 10/2023. 2/3 số cuộc biểu tình này là do người mua nhà và chủ sở hữu nhà biểu tình phản đối “sự chậm trễ của dự án, vi phạm hợp đồng, các cáo buộc gian lận và tay nghề xây dựng kém cỏi”, báo cáo cho biết. Hầu hết những người biểu tình còn lại là công nhân xây dựng đòi nợ lương.
Vào ngày 21/7/2023, hàng nghìn phụ huynh đã tập hợp tại nhiều cơ quan chính phủ khác nhau ở thành phố Tây An, tỉnh Thiểm Tây để phản đối chính sách của chính quyền hạn chế học sinh tiếp cận các cơ hội giáo dục trung học và đại học.
Do chính quyền Trung Quốc có thành tích che đậy thông tin nên rất khó để đánh giá quy mô thực sự của những cuộc biểu tình này.
-
- Hơn 300 người gửi tiền vào một ngân hàng ở tỉnh Hà Nam đã tập trung trước Cục Giám sát Hà Nam để phản đối và yêu cầu rút tiền một cách hợp pháp, vào ngày 25/06/2022, tại Hà Nam, Trung Quốc. (Ảnh: The Epoch Times)
Chiến đấu để sinh tồn
Ông Lại cho biết các chiến dịch bảo vệ quyền lợi gần đây ở Trung Quốc thu hút “nhiều hơn” người tham gia và các sự kiện này “dữ dội hơn bao giờ hết”.
Ông nói thêm rằng nhiều người hiện đang phải đối mặt với tình trạng nghèo đói cùng cực, thiếu nguồn tài chính để hỗ trợ gia đình, trả tiền học cho con cái, trang trải chi phí y tế và trả các khoản thế chấp.
Ông Lại nói: “Những cá nhân này chỉ có thể đứng lên bảo vệ quyền lợi chính đáng của mình, đòi nợ lương và yêu cầu cơ hội việc làm”.
Hơn nữa, bằng cách quay trở lại thời kỳ Mao Trạch Đông, lãnh đạo Trung Quốc Tập Cận Bình “đã ngăn cản các nhà đầu tư nước ngoài và doanh nghiệp tư nhân Trung Quốc hợp tác với Trung Quốc”.
Ông Lý Nguyên Hoa (Li Yuanhua), một cựu học giả về lịch sử Trung Quốc hiện đang cư trú tại Úc, tin rằng các cuộc biểu tình lan rộng trong người lao động chủ yếu xuất phát từ “ý chí sinh tồn” của họ.
“Tầng lớp đặc quyền trong ĐCSTQ đã cướp bóc tài sản xã hội, trong khi những người lao động Trung Quốc ở tầng đáy xã hội đã bị đẩy đến giới hạn của họ. Không thể đảm bảo các nhu cầu cơ bản và sự sống còn của mình, họ buộc phải đứng lên”, ông Lý nói với The Epoch Times trong một cuộc phỏng vấn gần đây.
Ông nói, hệ thống phúc lợi xã hội của Trung Quốc đang trên bờ vực sụp đổ và không thể cung cấp bất kỳ hỗ trợ nào cho tầng lớp lao động nghèo. Ông đồng thời nói thêm rằng “họ phải chiến đấu để sinh tồn”.
Dẫn đến sự sụp đổ của Bắc Kinh?
ĐCSTQ đã áp dụng một cách tiếp cận nặng tay để đàn áp những người bất đồng chính kiến và những người biểu tình nhằm duy trì sự cai trị độc tài của mình.
Tuy nhiên, khi người dân đấu tranh vì sự sinh tồn, họ không còn sợ hãi sự đàn áp của ĐCSTQ nữa, ông Lý nói và nói thêm rằng đây là điều mà Bắc Kinh lo sợ.
“Sự phản kháng này của người dân là chân thực và họ không sợ sự đàn áp bạo lực của ĐCSTQ. Đối với họ, sự phản kháng có thể dẫn đến cái chết, nhưng nếu không có sự phản kháng thì cái chết là điều không thể tránh khỏi. Vậy tại sao họ lại không kháng cự?!”
Theo ông Lại, ĐCSTQ không thể dập tắt hiệu quả tất cả các chiến dịch biểu tình trên toàn quốc.
“ĐCSTQ đang phải đối mặt với những thách thức trên diện rộng, với các làn sóng thất nghiệp và cắt giảm nối tiếp nhau ảnh hưởng đến nhiều ngành và lĩnh vực khác nhau. Các cuộc biểu tình và các vụ việc bảo vệ quyền lợi đang bất ngờ xuất hiện liên tục, với tình trạng hỗn loạn bùng phát khắp nơi trên cả nước. ... Tôi có thể thấy trước rằng ĐCSTQ không có cách nào để xử lý chúng”.
Ông cho rằng, ở một mức độ nào đó, tình trạng này gây ra mối đe dọa đáng kể cho sự cai trị của ĐCSTQ.
“Như một câu nói cổ của người Trung Quốc đã nói, ‘Nếu người dân không sợ chết, thì việc đe dọa họ bằng cái chết cũng chẳng ích gì’”.
Bảo Nguyên tổng hợp
