Mỹ đã tránh được một cuộc suy thoái trong thời gian qua. Tuy nhiên, giờ đây, khi hai trong số những nền kinh tế lớn nhất thế giới đang chìm trong suy thoái, liệu Mỹ có phải là nước tiếp theo?
Nhật Bản và Vương quốc Anh đã gia nhập danh sách ngày càng nhiều các nền kinh tế rơi vào suy thoái, và hiện các nhà kinh tế đang tranh luận liệu Mỹ có sớm trở thành nạn nhân tiếp theo hay không.
Tokyo đã ghi nhận GDP (Tổng sản phẩm quốc nội) sụt giảm trong các quý liên tiếp. Trong quý III, nền kinh tế Nhật Bản giảm 0,8% và sau đó giảm 0,1% trong quý IV. Diễn biến này cũng đánh bật Nhật Bản khỏi vị trí nền kinh tế lớn thứ ba thế giới, và bị thế chỗ bởi Đức.
Vương quốc Anh cũng đang chìm trong một cuộc suy thoái kỹ thuật. Tổng sản phẩm quốc nội giảm 0,1% trong khoảng thời gian từ tháng 7 đến tháng 9 và giảm 0,3% trong ba tháng cuối năm 2023.
Các quốc gia khác chính thức rơi vào suy thoái là Đan Mạch, Estonia, Phần Lan, Ireland và Luxembourg.
Hiện tại, nhiều nhà kinh tế và nhà quan sát thị trường không tin rằng những cơn gió ngược ở châu Á hay châu Âu sẽ ảnh hưởng đến Mỹ.
Trong khi xuất khẩu của Mỹ sang cả hai châu lục đã tăng lên trong những năm gần đây, sự sụt giảm nhu cầu nước ngoài có thể không đủ để đè nặng lên nền kinh tế lớn nhất thế giới. Mỹ xuất khẩu từ 70 tỷ đến 80 tỷ USD hàng hóa sang Nhật Bản mỗi năm. Trong hai năm qua, Mỹ đã tăng cường xuất khẩu hàng hóa sang Anh, lần đầu tiên đạt trên 70 tỷ USD.
Ngay cả đồng bạc xanh mạnh lên vẫn chưa thể ảnh hưởng đến hoạt động ngoại thương. Chỉ số USD (DXY), thước đo đồng USD so với rổ tiền tệ, đã tăng khoảng 3% từ đầu năm đến nay và vẫn ở mức cao nhất trong khoảng 20 năm.
Liệu Mỹ có ngăn chặn được một cuộc suy thoái hay những tin đồn về sự sụp đổ từ suy thoái đã bị phóng đại quá mức?
Quân domino tiếp theo sụp đổ?
Nền kinh tế Mỹ đã tránh được tình trạng suy thoái mặc dù các nhà kinh tế và nhà phân tích thị trường đã dự đoán về suy thoái trong hơn một năm.
Trong quý III và quý IV, tốc độ tăng trưởng GDP lần lượt là 4,9% và 3,3%. Đối với quý đầu tiên năm nay, các ước tính cho thấy mức tăng trưởng tương đương.
Nhưng giờ đây, hai trong số những nền kinh tế lớn nhất thế giới đang chìm trong suy thoái, liệu Mỹ có phải là nước tiếp theo?
Câu chuyện về suy thoái đã trở nên phổ biến kể từ khi Cục Dự trữ Liên bang Mỹ phát động chiến dịch thắt chặt định lượng vào tháng 3/2022, một chính sách kết hợp giữa tăng lãi suất và thu hẹp bảng cân đối kế toán. Tuy nhiên, trong những tháng gần đây, Fed và các nhà kinh tế đã cắt bớt dự đoán về suy thoái kinh tế và ủng hộ câu chuyện hạ cánh mềm (nền kinh tế hạ nhiệt mà không có sụp đổ lớn).
“Có rất ít cơ sở để cho rằng nền kinh tế hiện đang suy thoái. Tôi nghĩ luôn có khả năng xảy ra suy thoái trong năm tới”, Chủ tịch Fed Jerome Powell nói với các phóng viên tại cuộc họp báo sau cuộc họp của Ủy ban Thị trường mở Liên bang vào tháng 12/2023.
Ông Carsten Brezski, người đứng đầu bộ phận vĩ mô toàn cầu tại ING, đã gọi nền kinh tế Mỹ là “một phép lạ kinh tế nhỏ - hay một câu hỏi hóc búa” khiến các nhà kinh tế không ngừng ngạc nhiên.
“Đôi khi chính những điều nhỏ nhặt lại mang đến hy vọng và niềm vui. Ngoài kia vẫn còn quá nhiều rủi ro, về kinh tế và địa chính trị, khiến chúng ta không thể trở nên quá nhiệt tình, nhưng sau nhiều tháng điều chỉnh đi xuống, chúng ta hãy trân trọng khoảnh khắc này: một chút lạc quan tạm thời đã quay trở lại”.
Theo ông Ben Kirby, đồng giám đốc đầu tư và đồng quản lý danh mục đầu tư tại Thornburg, mặc dù vẫn có khả năng Mỹ rơi vào suy thoái trong năm nay, nhưng “việc hạ cánh mềm của Fed dường như ngày càng là kết quả có thể xảy ra”.
Ông Kirby cho biết trong một ghi chú gần đây: “Fed xứng đáng nhận được giải thưởng Nobel cho công việc của họ”. “Chủ tịch Powell đã quản lý các động thái lãi suất và cố gắng giảm lạm phát xuống gần mục tiêu của họ. Những người phản đối Fed đã hết lần này đến lần khác mắc sai lầm, đặc biệt là những người tin rằng Mỹ đã rơi vào suy thoái vào năm ngoái”.
-
- Chủ tịch Cục Dự trữ Liên bang Mỹ Jerome Powell phát biểu trong cuộc họp báo tại trụ sở của Cục Dự trữ Liên bang vào ngày 13/12/2023 ở Washington, DC., Mỹ. (Ảnh: Win McNamee/Getty Images)
Với hiệu ứng trễ của chính sách tiền tệ và những số liệu yếu kém gần đây, một nhóm chuyên gia lập luận rằng Mỹ có thể phải đối mặt với một năm tăng trưởng chậm.
Conference Board đã từ bỏ việc báo động về suy thoái và hiện dự đoán tốc độ tăng trưởng GDP sẽ chậm lại xuống dưới 1% trong quý II và quý III.
Các nhà kinh tế của CB viết: “Sau đó, lạm phát và lãi suất sẽ bình thường hóa và tăng trưởng GDP hàng quý tính theo năm sẽ hướng tới mức tiềm năng gần 2% vào năm 2025”.
Ông Daniel Bachman, giám đốc cấp cao của Deloitte Services, cho biết kịch bản gốc là tăng trưởng giảm xuống khoảng 1,5% trong năm nay và lạm phát giảm xuống dưới 3% vào năm 2025.
Ông viết: “Việc 'hạ cánh mềm' được mong đợi từ lâu này đi kèm với một thị trường lao động ổn định, mặc dù tốc độ tăng trưởng việc làm đang chậm lại”.
Tòa Bạch Ốc không tin rằng Mỹ là quân cờ domino tiếp theo sụp đổ trong nền kinh tế toàn cầu.
-
- Giám đốc Hội đồng Kinh tế Quốc gia Lael Brainard phát biểu trong cuộc họp báo hàng ngày tại Tòa Bạch Ốc ở Washington, Mỹ, vào ngày 27/6/2023. (Ảnh: Madalina Vasiliu/The Epoch Times)
Phát biểu với các phóng viên tại một hội nghị chính sách kinh tế vào ngày 16/2, Giám đốc Hội đồng Kinh tế Quốc gia Lael Brainard khẳng định rằng lạm phát chậm lại và chi tiêu tiêu dùng vững chắc có thể dẫn đến một bầu không khí “khá lành tính”.
Bà Brainard cho biết trong bài phát biểu đã được chuẩn bị trước: “Bằng chứng ngày càng rõ ràng rằng chúng ta đã đạt được sự phục hồi mạnh mẽ trên diện rộng, trong khi lạm phát đã giảm nhanh chóng hướng về mức mục tiêu 2%”. Bà nói thêm rằng, những sự cải thiện gần đây trong thị trường lao động và đầu tư đã tạo điều kiện thuận lợi cho sự tăng trưởng trong dài hạn.
Bà nói: “Theo lời của Tổng thống, đây là kiểu tăng trưởng từ dưới lên, từ giữa ra giúp mang lại cho các gia đình lao động nhiều không gian để xoay xở và nhiều cơ hội hơn”.
Điểm yếu từ các số liệu
Cuộc chiến chống lạm phát của Cục Dự trữ Liên bang đã tiến triển, mặc dù các chỉ số gần đây nhấn mạnh mối lo ngại rằng lạm phát vẫn dai dẳng và khó thay đổi.
Tỷ lệ lạm phát hàng năm giảm xuống 3,1% trong tháng 1, nhưng cao hơn kỳ vọng của các nhà kinh tế là 2,9%. Lạm phát CPI lõi, loại trừ lĩnh vực năng lượng và thực phẩm dễ biến động, không thay đổi ở mức cao hơn dự kiến là 3,9%. Ngoài ra, giá sản xuất đã tăng trong tháng trước, tăng 0,3%, cao hơn mức ước tính đồng thuận là 0,1%. Chỉ số giá sản xuất lõi tăng 0,5%.
Bên cạnh áp lực giá tăng cao, các nhà kinh tế cảnh báo rằng các điểm yếu có thể đang hình thành.
Tháng trước, doanh số bán lẻ giảm 0,8%, tệ hơn mức dự báo của thị trường là 0,1%. Sự chậm lại trong thương mại bán lẻ được thể hiện trên mọi lĩnh vực, bao gồm vật liệu xây dựng và thiết bị làm vườn, trạm xăng, cửa hàng điện tử và thiết bị cũng như quần áo. Đây là kết quả tồi tệ nhất kể từ tháng 3/2023, do tác động tiêu cực hậu nghỉ lễ và nhiệt độ lạnh giá.
Nợ thẻ tín dụng đạt mức cao kỷ lục mới trong quý IV năm 2023. Dữ liệu mới từ Fed New York cho thấy chi phí vay tiêu dùng đã tăng 24 điểm cơ bản trong quý trước lên 9,38%, mức cao nhất kể từ ba tháng cuối năm 2000. Các khoản nợ quá hạn đã bùng nổ.
Các chuyên gia lưu ý, với mức tiêu dùng chiếm 2/3 nền kinh tế quốc gia, chi tiêu hộ gia đình sụt giảm có thể là yếu tố hàng đầu khiến tốc độ tăng trưởng chậm lại trong năm trước mắt.
Hơn nữa, sản lượng công nghiệp và sản xuất giảm lần lượt 0,1% và 0,5%.
Nhìn về phía trước, những dự báo ban đầu cho thấy một quý tăng trưởng mạnh mẽ nữa.
Theo mô hình GDPNow của Fed Atlanta, tăng trưởng dự kiến sẽ vào khoảng 3% trong khoảng thời gian từ tháng 1 đến tháng 3 năm nay. Trong khi đó, New York Fed Staff Nowcast đưa ra mức tăng trưởng 3,3%.
-
- Tổng thống Mỹ Joe Biden nói chuyện với các phóng viên khi ông rời Tòa Bạch Ốc ở Washington, Mỹ, vào ngày 28/6/2023. (Ảnh: Chip Somodevilla/Getty Images)
‘Vụ sụp đổ lớn nhất trong đời’ tại Mỹ
Một nhà kinh tế thường nghiên cứu chi tiêu của người tiêu dùng đã đưa ra một cảnh báo hết sức tồi tệ về nền kinh tế Mỹ vào năm 2024.
“Kể từ năm 2009, đã có hoạt động in tiền và mức thâm hụt chưa từng có, 100% nhân tạo: chính xác là 27 nghìn tỷ USD trong 15 năm”, ông Harry Dent nói với Fox Business hôm thứ 3 (19/12/2023). "Điều này nằm ngoài giới hạn, 100% là nhân tạo, có nghĩa là chúng ta đang ở trong tình trạng nguy hiểm. Tôi nghĩ năm 2024 sẽ là năm sụp đổ lớn nhất mà chúng ta sẽ chứng kiến trong đời".
Ông nói thêm rằng "chúng ta cần trở lại trạng thái bình thường và chúng ta cần gửi một thông điệp tới các ngân hàng trung ương".
Nhà kinh tế học, người sở hữu công ty Quản lý Đầu tư HS Dent, nói với hãng tin này rằng thị trường Mỹ hiện đang ở trong tình trạng bong bóng, thứ bắt đầu vào cuối năm 2021 trong bối cảnh đại dịch COVID-19.
"Mọi thứ sẽ không trở lại bình thường trong một vài năm nữa. Chúng ta có thể không bao giờ nhìn thấy những mức này nữa. Và sự sụp đổ này sẽ không phải là một sự điều chỉnh. Nó sẽ nghiêng về cấp độ [khủng hoảng năm] '29 đến '32 [1929 đến 1932]. Và bất kỳ ai trải qua điều đó cũng sẽ bắn người môi giới chứng khoán của họ”, ông Dent nói thêm, đề cập đến sự sụp đổ của thị trường chứng khoán năm 1929 dẫn đến cuộc Đại khủng hoảng trong suốt những năm 1930.
-
- Tòa nhà Sở giao dịch chứng khoán New York dọc theo phố Wall vào ngày 1/8/2018 tại Thành phố New York, Mỹ. (Ảnh: Stephanie Keith/Getty Images)
Nhà phân tích tuyên bố: “Nếu tôi đúng, đây sẽ là vụ sụp đổ lớn nhất trong cuộc đời chúng ta, hầu hết xảy ra vào năm 2024. Bạn sẽ thấy nó bắt đầu và rõ ràng hơn vào tháng 5”. “Vì vậy, nếu bạn thoát ra [bán các khoản đầu tư] trong 6 đến 12 tháng và mọi thứ vẫn ở mức định giá cao nhất trong lịch sử, có thể bạn sẽ mất thêm một chút lợi nhuận nếu tôi sai. Còn nếu tôi đúng, bạn sẽ tiết kiệm được khoản lỗ lớn và được có thể tái đầu tư trong một năm hoặc một năm rưỡi kể từ bây giờ với mức giá thấp không thể tin được và tăng lợi nhuận của bạn lên ở mức không thể so sánh được".
Những dự đoán về sự sụp đổ của thị trường là điều không có gì mới đối với ông Dent. Ông Dent đã viết cuốn sách “Cuộc Đại khủng hoảng phía trước”, dự báo một sự sụp đổ đáng kể của thị trường vào năm 2009.
Vào cuối năm 2023, một số nhà phân tích đã đưa ra những dự đoán tương tự về việc thị trường chứng khoán Mỹ sẽ sụp đổ ở quy mô đáng kể trong tương lai gần.
“Dựa trên định giá thị trường hiện hành, chúng tôi ước tính rằng mức tổng lợi nhuận yếu kém có thể sẽ tới đối với S&P 500 trong 10–12 năm tới, rằng lợi nhuận của thị trường chứng khoán, so với trái phiếu, có thể thuộc loại tồi tệ nhất trong lịch sử và rằng khoản thiệt hại của thị trường ở mức -63% khi hoàn thành chu kỳ này sẽ phù hợp với mức định giá chung và lịch sử 1 thế kỷ của thị trường", ông John Hussman, chủ tịch của Hussman Investment Trust, người từng chỉ ra vụ sụp đổ năm 2008, viết trong một ghi chú vào tháng 10.
Bảo Nguyên tổng hợp
