Trong thời đại ngày nay, có quá nhiều thứ có thể đem lại niềm vui, và cũng không ít thứ gây nghiện. Do đó, con người dễ đánh mất sự tự chủ và trở thành nô lệ của lạc thú.
Mấy hôm trước tôi thấy một bạn đọc để lại tin nhắn, tâm trạng rất đau khổ, là một chàng trai vừa mới tốt nghiệp, công việc không mấy bận rộn, có thể tan sở đúng giờ vào lúc 17h30 hàng ngày.
Cậu biết mình phải cải thiện bản thân sau khi tan làm, nhưng cậu không thể cưỡng lại sự cám dỗ của trò chơi King of Glory, cậu chơi hết trò này đến trò khác, khi mệt mỏi sẽ chơi Landlord để thư giãn, cứ thế trong thời gian dài, như thể bị nghiện. Cậu cho biết bản thân rất đau khổ.
Nhiều người đã từng trải qua kiểu hành vi “nghiện” này, biết là không tốt nhưng vẫn sa vào đó hết lần này đến lần khác. Các nghiên cứu đã phân tích rằng khi một người chơi game và sử dụng ma túy, phương thức xử lý thần kinh của não cũng tương tự nhau.
Trong thời đại ngày nay, có quá nhiều thứ có thể đem lại niềm vui, và cũng không ít thứ gây nghiện. Do đó, con người dễ đánh mất sự tự chủ và trở thành nô lệ của lạc thú.
Một nhà trị liệu tâm lý người Canada đã đưa ra định nghĩa về chứng nghiện: Một hành vi khiến bạn thoải mái và vui vẻ tạm thời nhưng về lâu dài lại khiến bạn tổn thương và không thể từ bỏ, đó là chứng nghiện hành vi.
“Nghiện” có nghĩa là gì? Thực sự, nó có nghĩa là bạn đang “vừa ghê tởm vừa khao khát” một thứ gì đó.
Giống như chúng ta sử dụng điện thoại di động.
Tôi (tác giả gốc của bài viết) kiểm tra lại nhật ký hoạt động trên điện thoại và thấy rằng, mỗi ngày tôi đã dành 3-4 tiếng cho một ứng dụng video nào đó.
Lúc đầu tôi chỉ xem một video mà tôi thấy hứng thú, sau đó nó liên tục giới thiệu những video tương tự cho tôi, chỉ cần một thao tác đơn giản - vuốt ngón tay - là vài giờ trôi qua. Tuy nhiên, ngoài video cuối cùng tôi xem, tôi không thể nhớ mình đã xem video nào trước đây.
Cuộc sống của tôi tràn ngập chúng và tất cả những gì tôi còn lại chỉ là sự trống rỗng. Tôi muốn bỏ nhưng không thể bỏ được, muốn bỏ nhưng quá khó khăn. Trên thực tế, tôi không còn trải nghiệm được niềm vui thuần khiết ban đầu và đã mất đi ý nghĩa của việc giải trí.
Giống như kẻ nghiện, người nghiện rượu không uống vì rượu ngon, và người nghiện ma túy cũng không dùng thuốc vì nó hấp dẫn.
Nhiều khi chúng ta sử dụng điện thoại di động không phải vì chúng vui. Chỉ là buồn chán hoặc trống rỗng, hoặc chỉ là khao khát cảm giác được lấp đầy. Cái gọi là nghiện không gì khác ngoài sự ghê tởm chính nó nhưng lại khao khát nó.
Trong cuốn sách “Không thể dừng lại”, có đề cập đến lý do tại sao một người lại nghiện một thứ gì đó?
- Một mục tiêu khó nắm bắt và đầy cám dỗ
- Phản hồi tích cực không thể cưỡng lại và không thể đoán trước
- Cảm giác tiến bộ và cải thiện dần dần
- Nhiệm vụ ngày càng khó khăn hơn theo thời gian
- Căng thẳng cần được giải quyết nhưng chưa được giải quyết
- Kết nối xã hội mạnh mẽ.
Những thứ chúng ta nghiện đều đáp ứng sáu nguyên tắc trên, chúng giải thích rất hợp lý lý do tại sao chúng ta nghiện mạng xã hội và các sản phẩm trên internet.
Xem những video ngắn sẽ khiến bạn nghĩ “có lẽ video tiếp theo sẽ hài hước hơn” vì nó phù hợp với những phản hồi tích cực khó lường.
Chơi game sẽ cho phép bạn trải nghiệm những kiểu “tiến bộ dần dần”, “mục tiêu hấp dẫn” và “kết nối xã hội” trong quá trình nâng cấp và trở nên mạnh mẽ hơn.
Lướt mạng xã hội sẽ cho phép bạn liên tục quan sát và theo dõi cuộc sống của người khác, khiến bạn ảo tưởng rằng mình có một “mối liên hệ xã hội bền chặt”.
Các nhà thiết kế sản phẩm Internet có cái nhìn sâu sắc về những điểm yếu trong bản chất con người, họ sử dụng logic của công nghệ để kiểm soát dopamine một cách tinh tế, thu hoạch niềm vui và giam cầm thời gian.
Ở Thung lũng Silicon có một công ty tên là "Dopamine Labs" và nó hoạt động đúng như tên gọi của nó. Người sáng lập Ramsay Brown là một bác sĩ về sinh học thần kinh, ông nói: "Trên thế giới này chắc chắn phải có những mật mã gây nghiện".
Những gì ông làm là áp dụng lý thuyết khoa học thần kinh vào mã, chẳng hạn như lượt thích, tiền ảo và các cơ chế khen thưởng khác, sau đó sử dụng thuật toán dữ liệu lớn để khiến bạn tiếp tục xem video giải trí phù hợp với sở thích của mình.
Có một câu khác trong cuốn sách “Không thể dừng lại”: “Những người sản xuất sản phẩm công nghệ cao tuân thủ nguyên tắc số một của việc buôn bán ma túy: Họ không bao giờ được nghiện”.
Thật trùng hợp, Steve Jobs cũng công khai tuyên bố rằng ông sẽ không cho con mình sử dụng iPad.
Internet nên là một khái niệm trung lập, nó mang lại cho chúng ta một thế giới “phồn hoa” nhưng cũng cắt giảm thời gian của chúng ta.
Chúng ta chỉ cần vuốt nhẹ để đạt được khoái cảm và tránh đau đớn của thực tại.
Không chỉ vì internet, chứng nghiện còn bắt nguồn từ việc con người có nhược điểm.
Thế giới tuân theo nguyên tắc trao đổi ngang nhau, thứ gì khiến bạn nghiện thì cũng phải khiến bạn đau khổ.
Giống như chàng trai được nhắc đến ở trên, nhiều người đã từng trải qua cảm giác bị trò chơi trói buộc:
Từng có một người nghiện game, thậm chí còn xin nghỉ ở nhà chỉ để chơi game. Khi người khác đi làm thì anh ấy chơi trên điện thoại, khi người khác tan làm thì anh ấy cũng vẫn chơi. Lá gan vận động cường độ cao mỗi ngày, cuối cùng mắc hội chứng khô mắt và viêm bao gân.
Với những hành vi gây nghiện hết lần này đến lần khác, chúng ta đang nâng cao ngưỡng hạnh phúc của mình, khi đã hài lòng với những hạnh phúc rời rạc trong tầm tay, chúng ta sẽ ít kiên nhẫn hơn để theo đuổi những hạnh phúc khác.
Người không tự chủ rất dễ bị các sản phẩm giải trí thu hút, cuốn vào những trò chơi đầy kích thích giác quan, từng bước dẫn đến bờ vực nghiện ngập, khiến họ tiêu tốn thời gian, tiền bạc, sức lực và thậm chí cả mạng sống.
Nhiều bất hạnh của con người hiện đại bắt nguồn từ chứng nghiện hành vi. Tuy nhiên, một khi bạn hiểu chứng nghiện là gì, bạn biết rằng chứng nghiện có thể được kiểm soát.
Hãy bận rộn trước và nhận endorphin
Kẻ thù của dopamine là endorphin, niềm hạnh phúc mà nó mang lại cho chúng ta sẽ lâu hơn và thú vị hơn.
Thức khuya và chơi game khiến não bộ cảm thấy hưng phấn, lúc này, chính dopamine đang hoạt động. Việc học tập và vận động khiến bạn phải làm việc nhiều hơn, nhưng lại kích thích tiết ra endorphin. Bởi vì vùng não nơi con người học và ghi nhớ là vùng chứa nhiều endorphin nhất.
Khi bạn trở nên nghiện một thứ gì đó, hãy cố gắng bận rộn trước, sau khi bận rộn bạn sẽ cảm thấy rất thư giãn.
Lừa dối bản thân bằng những thói quen nhỏ
Như chúng ta đã biết, nghiện những niềm vui rời rạc là một thói quen xấu.
Những thói quen tốt rất khó phát triển vì chúng đòi hỏi tiêu tốn năng lượng, não bộ sẽ trở nên lười biếng và cản trở tính tự giác của bạn. Nhưng chúng ta có thể sử dụng những thói quen nhỏ để phát triển những thói quen tốt.
Cái gọi là “thói quen nhỏ” là những thói quen rất nhỏ đến mức hầu như không tiêu tốn năng lượng, chẳng hạn như giảm 50 lần chống đẩy xuống còn 5 lần chống đẩy, giảm 100 từ xuống còn 5 từ, giảm đọc 1000 từ xuống còn 50 từ...
Làm xong thậm chí có thể làm thêm một chút, nếu kiên trì theo thời gian sẽ thành thói quen.
Tìm giải pháp thay thế
Thoát khỏi cơn nghiện một thứ bằng cách tìm cho bản thân một “cơn nghiện” khác.
Khi bạn trở nên nghiện thứ gì đó, hãy nghĩ xem liệu có thứ gì khác có thể mang lại cho bạn nhu cầu tương tự hay không.
Bạn sử dụng TikTok vì nó giúp bạn thư giãn, vậy thì, xem phim hài hay đi dạo có thể giúp bạn thư giãn như thế hay không?
Có nhiều cách để giết thời gian, nhưng tốt nhất là chấp nhận những thông tin có hệ thống hơn là những thông tin rời rạc.
Tăng chi phí để có được hạnh phúc
Trong thời đại phổ biến công nghệ thông minh, vô số video ngắn xuất hiện chỉ thông qua một thao tác click chuột hoặc vuốt ngón tay. Hơn nữa, sự phát triển của các nền tảng mạng xã hội cho phép chúng ta giao tiếp với bạn bè từ một khoảng cách xa xôi.
Việc tăng chi phí để có được niềm vui sẽ góp phần ngăn chặn “cơn nghiện” hiệu quả.
Ví dụ:
- Gỡ cài đặt ứng dụng có liên quan và chặn cài đặt lại trong tương lai.
- Đặt chế độ giới hạn thời gian sử dụng.
- Niêm phong máy tính, bán thiết bị tài khoản…
Hãy làm bất cứ điều gì bạn có thể, tạo ra sự phản kháng. Nó khiến bạn cảm thấy “rắc rối quá” khi muốn làm lại. Sau một thời gian, bạn có thể thoát khỏi “cơn nghiện” thành công.
Nghiện là ham muốn cực độ đối với một cái gì đó. Sự khao khát của một người là vì trong lòng anh ta có một khoảng trống.
Đằng sau niềm vui hào nhoáng đó là sự trống rỗng không thể khám phá của chúng ta.
Như tác giả - nhà biên kịch người Trung Quốc Zhong Acheng đã nói: “Thời đại nào cũng có hoàn cảnh tuyệt vọng của nó, và hoàn cảnh tuyệt vọng của chúng ta ngày nay là sự buồn chán”.
Theo Song Yun - Aboluowang
Hoàng Tuấn biên dịch
