Các nhà nghiên cứu cho biết họ đã xác định hơn chục loại thuốc hướng thần có trong nước thải ở nhiều nơi khác nhau trên toàn thế giới.
Xu hướng gia tăng các chất hướng thần mới (NPS) và tình trạng khó khăn mà các cơ quan thực thi pháp luật gặp phải trong việc kiểm soát lưu thông của chúng đã thúc đẩy các nhà khoa học tại Đại học Queensland (Australia) làm nghiên cứu, vốn là một phần của chương trình giám sát nước thải quốc tế.
Nghiên cứu kéo dài trong khoảng thời gian ba năm (từ 2019-2022) trên 47 thành phố ở Hoa Kỳ, Canada, Châu Âu, Úc, New Zealand, Hàn Quốc, Trung Quốc và Brazil.
Nhà khoa học hàng đầu, Tiến sĩ Richard Bade nói với UQ News rằng họ đã phát hiện 18 NPS trong các mẫu nước thải từ khắp nơi trên thế giới.
Tiến sĩ Bade cho biết: “Ở Úc, chúng tôi đã tìm thấy bảy chất hướng thần mới, bao gồm mephedrone, ethylone và eutylone, tất cả đều có tác dụng tương tự như MDMA hoặc cocaine”.
“Chúng tôi cũng nhận thấy sự gia tăng các loại thuốc tương tự ở châu Âu, nơi có hàm lượng 3-methylmethcathinone cao, đặc biệt là ở Tây Ban Nha và Slovenia”.
Thuốc NPS là gì?
Chất kích thích thần kinh mới (NPS) là các chất tổng hợp hoặc bán tổng hợp được tạo ra để bắt chước tác dụng của các loại thuốc bất hợp pháp truyền thống như cocaine, cần sa hoặc amphetamine.
Đôi khi, người ta còn gọi chúng là “thuốc thiết kế riêng” hoặc “legal highs” (đây là danh từ chỉ một loại thuốc dùng để mua vui và có tác dụng tương tự như một loại thuốc bất hợp pháp, nhưng chưa bị coi là bất hợp pháp) vì thường được tạo ra để né luật và các quy định về thuốc hiện hành.
NPS có thể tương tự về mặt hóa học với các loại thuốc bất hợp pháp, hoặc chúng có thể có cấu trúc hóa học hoàn toàn mới chưa được xác định trước đó.
Một số ví dụ về NPS bao gồm cannabinoid tổng hợp, cathinone và phenethylamine.
Về cơ bản, những chất này được cho là sự thay thế hợp pháp đối với các loại thuốc truyền thống. Người ta thường bán chúng thông qua gian hàng trực tuyến, cửa hàng hoặc trên đường phố.
Một trong những mối quan tâm chính đối với NPS là tác dụng của chúng thường không được hiểu rõ và chúng có thể mạnh hơn nhiều so với các loại thuốc truyền thống. Điều này có thể dẫn đến một loạt rủi ro về sức khỏe, bao gồm quá liều, nghiện và hậu quả sức khỏe lâu dài.
Trên thị trường, NPS được định nghĩa là "legal highs", nên nhiều người cho rằng chúng an toàn khi sử dụng, nhưng thực tế không phải vậy.
Điều quan trọng cần nhớ, một chất được cho là hợp pháp hoặc không được kiểm soát không đồng nghĩa rằng chất đó an toàn hoặc không có rủi ro.
Tại sao nhiều người sử dụng chất hướng thần?
Mọi người tiếp cận với các chất hướng thần mới vì chúng có thể bắt chước tác dụng của các loại thuốc bất hợp pháp, nhưng không có bất kỳ hạn chế pháp lý nào.
Tiến sĩ Bade giải thích: “Những chất này được tổng hợp để thay thế các chất bị cấm, nghĩa là chúng có cấu trúc phân tử hơi khác để vượt qua luật pháp”.
“Chúng được sản xuất với số lượng nhỏ hơn so với các loại thuốc bất hợp pháp truyền thống, khiến cơ quan thực thi pháp luật khó kiểm soát việc lưu thông”.
Trong bài báo của mình, các nhà nghiên cứu cho rằng việc sử dụng ma túy dạng “legal highs” đang tạo ra một gánh nặng đối với xã hội.
Nghiên cứu của họ cho thấy mức tiêu thụ NPS cao nhất diễn ra vào năm mới, chứng tỏ mức tiêu thụ tăng lên trong các bữa tiệc và lễ hội.
Ngoài ra, theo các nhà nghiên cứu, việc phong tỏa trong thời kỳ đại dịch COVID-19 cũng góp phần vào việc sử dụng các loại thuốc đó.
Các loại NPS cụ thể được phát hiện ở nhiều nước trên thế giới là gì?
Các nhà nghiên cứu chỉ ra rằng NPS mà họ xác định dường như có mối quan hệ địa lý.
Ví dụ mitragynine được tìm thấy trên khắp Hoa Kỳ; eutylone và 3-methylmethcathinone có hàm lượng cao trong nước thải của New Zealand và một số quốc gia ở Châu Âu; 2F-deschloroketamine được tìm thấy ở Ý, Iceland và chủ yếu ở Đông Nam Á, đặc biệt là ở Trung Quốc; methoxetamine và methiopropamine chủ yếu ở Úc.
Một phát hiện khác, loại NPS được tìm thấy phổ biến nhất là cathinone tổng hợp, vốn là một amphetamine có khả năng kích thích sản xuất hormone dopamine 'cảm thấy dễ chịu' hoặc 'hạnh phúc'.
Nhìn chung, các nhà khoa học cho rằng họ đã đạt được mục tiêu của nghiên cứu, điều này cho thấy tầm quan trọng của việc giải quyết vấn đề này thông qua các phân tích nước thải thường xuyên hàng năm và có hệ thống trên quy mô toàn cầu.
Tiến sĩ Bade cho biết: “Điều cấp thiết là phải giám sát việc sử dụng các loại thuốc này do kiến thức hạn chế của chúng ta về tác dụng cụ thể của chúng, cách chúng tương tác với các loại thuốc khác và tác hại mà chúng gây ra khi tiêu thụ”.
“Giám sát nước thải quốc tế có thể cho phép chúng tôi xác định những chất kích thích thần kinh mới nào đang được sử dụng trên toàn cầu và xu hướng này lan rộng khắp các châu lục như thế nào”.
“Việc áp dụng phương pháp phân tích nước thải hàng năm để giám sát các hợp chất này là một cách tiết kiệm chi phí và hợp đạo đức để các tổ chức xem xu hướng nào và thông điệp giáo dục sẽ tạo ra tác động ở đâu”.
Thuốc hướng thần là gì?
Thuốc hướng thần ảnh hưởng đến hệ thống thần kinh trung ương và làm thay đổi chức năng não, gây ra những thay đổi về nhận thức, tâm trạng, ý thức và hành vi.
Những loại thuốc này có thể hợp pháp, chẳng hạn như thuốc theo toa được sử dụng để điều trị các tình trạng sức khỏe thể chất và tinh thần khác nhau, hoặc bất hợp pháp, chẳng hạn như thuốc kích thích bị lạm dụng vì tác dụng thay đổi tâm trí của chúng.
Thuốc hướng thần có thể phân loại thành các nhóm khác nhau dựa trên cấu trúc hóa học, cơ chế hoạt động và tác dụng mà chúng tạo ra. Một số nhóm thuốc được sử dụng phổ biến nhất bao gồm:
- Chất kích thích: Những loại thuốc này làm tăng hoạt động trong não và cơ thể, làm tăng sự tỉnh táo, năng lượng và hưng phấn. Ví dụ bao gồm caffeine, cocaine và amphetamine.
- Thuốc trầm cảm: Những loại thuốc này làm chậm hoạt động trong não và cơ thể, dẫn đến cảm giác thư giãn, buồn ngủ và giảm lo lắng. Các ví dụ bao gồm rượu, thuốc benzodiazepin và thuốc phiện.
- Chất gây ảo giác: Những loại thuốc này làm thay đổi nhận thức và tâm trạng, gây ảo giác thị giác, thính giác và những thay đổi sâu sắc trong ý thức. Các ví dụ bao gồm LSD, psilocybin và DMT.
- Cannabinoids: Những loại thuốc này có nguồn gốc từ cây cần sa và tạo ra nhiều tác dụng, bao gồm thư giãn, hưng phấn, thay đổi nhận thức và giảm đau. Ví dụ bao gồm THC và CBD.
Điều quan trọng cần lưu ý, là trong khi một số loại thuốc thần kinh đóng vai trò tích cực khi được sử dụng phù hợp dưới sự giám sát y tế, thì nhiều loại thuốc có thể gây nghiện cao, dẫn đến sự phụ thuộc về thể chất và tâm lý, đồng thời gây ra nhiều hậu quả xấu cho sức khỏe.
(*) Ảnh chủ đề: Trey Ratcliff Flickr - CC BY-NC-SA 2.0
Theo Irina Antonova từ The Epoch Times
Bảo Vy biên dịch
