Sự bình tĩnh rõ ràng sau cuộc họp mặt không chính thức nhưng quan trọng nhất trong chính giới Trung Quốc cho thấy mức độ áp lực gia tăng đối với Bắc Kinh và lãnh đạo Tập.
Ngày 16/08, nhà lãnh đạo Trung Quốc Tập Cận Bình đã có chuyến thị sát thành phố Cẩm Châu, tỉnh Liêu Ninh. Trong chuyến thăm của mình, ông Tập đã đến thăm một đài tưởng niệm kỷ niệm Chiến dịch Liêu Thẩm năm 1948, một cuộc giao tranh lớn khiến Đảng Cộng sản Trung Quốc (ĐCSTQ) có lợi thế quyết định đối với kẻ thù của mình trong cuộc nội chiến đang diễn ra với những người theo chủ nghĩa dân tộc Quốc dân đảng.
Ông Tập ca ngợi “tầm nhìn và kế hoạch chiến lược vượt trội” của ông Mao Trạch Đông và các nhà lãnh đạo ĐCSTQ khác đã giành chiến thắng trong chiến dịch Liêu Thẩm, đồng thời nhấn mạnh rằng cuộc nội chiến Trung Quốc không chỉ là “cuộc chiến vũ trang và hỏa lực, mà còn là cuộc chiến vì lòng dân", theo cơ quan ngôn luận nhà nước Tân Hoa xã.
Trong khi ông Tập ở Cẩm Châu, Thủ tướng Trung Quốc Lý Khắc Cường đã đến Thâm Quyến ở tỉnh Quảng Đông để thúc đẩy tự do hóa kinh tế nhiều hơn. “Sự mở cửa của Trung Quốc sẽ tiếp tục tiến lên phía trước như sông Hoàng Hà và sông Dương Tử sẽ không chảy ngược lại”, ông nói khi thị sát cảng Diêm Điền. Ông Lý cũng đến thăm bức tượng của ông Đặng Tiểu Bình tại công viên Liên Hoa Sơn để tặng một lẵng hoa. Tại Thâm Quyến, ông Lý đã tổ chức một cuộc họp video với các quan chức cấp cao của sáu tỉnh "mạnh về kinh tế" để phân tích tình hình kinh tế hiện tại của Trung Quốc và đưa ra các yêu cầu cho giai đoạn tiếp theo của công tác kinh tế.
Chuyến thị sát trong khoảng hai tuần của ông Tập và ông Lý vào giữa tháng 8 đã đánh dấu lần xuất hiện đầu tiên trước công chúng và cho thấy rằng các quan chức cấp cao của ĐCSTQ đã hoàn tất cuộc họp đi nghỉ mát hàng năm tại thị trấn nghỉ mát bãi biển Bắc Đới Hà.
Các nhà bình luận Trung Quốc đã chỉ ra những diễn biến nhất định thời hậu Bắc Đới Hà khi cho rằng đã có cuộc đấu đá nội bộ gay gắt giữa các tầng lớp ưu tú của Đảng tại cuộc họp chính trị không chính thức và ông Tập có khả năng đã nhượng bộ chính trị. Một số nhà bình luận cũng cho rằng những rạn nứt trong giới tinh hoa của Đảng ngày càng rõ ràng và ĐCSTQ đang đứng trước những thời điểm rất nguy hiểm.
ĐCSTQ chắc chắn đang phải đối mặt với những nguy cơ ngày càng gia tăng khi các cuộc khủng hoảng trong và ngoài nước chồng chất lên chế độ. Tuy nhiên, những diễn biến khác nhau trong thời hậu Bắc Đới Hà cho đến nay cho thấy địa vị chính trị của ông Tập Cận Bình không có gì thay đổi so với trước Bắc Đới Hà và sau đó. Nếu có bất cứ điều gì, có một dấu hiệu cho thấy ông Tập và các tầng lớp tinh hoa của Đảng đã đạt được một số "đồng thuận" trong chương trình nghị sự chính trị của Đại hội Đảng lần thứ 20 của ông ở Bắc Đới Hà. Tuy nhiên, “sự đồng thuận” trong nội bộ Đảng và vị trí chính trị “ổn định” hiện tại của ông Tập không đảm bảo an ninh chính trị của ông nếu các cuộc khủng hoảng đối mặt sẽ bùng phát trong vài tháng tới.
-
- Một cảnh sát Trung Quốc chặn các bức ảnh được chụp bên ngoài Trung Nam Hải, nơi đóng vai trò là trụ sở trung ương của Đảng Cộng sản Trung Quốc sau khi chính trị gia Bạc Hy Lai bị sa thải khỏi Bộ Chính trị các nước, tại Bắc Kinh vào ngày 11/04/2012. (Ảnh: MARK RALSTON / AFP qua Getty Images)
An toàn về chính trị ở thời điểm hiện tại
Ba diễn biến dưới đây cho thấy hội nghị Bắc Đới Hà không có tác động rõ rệt đến địa vị chính trị của ông Tập Cận Bình.
Thứ nhất, tuyên truyền viên của ĐCSTQ và các quan chức cấp cao tiếp tục quảng bá nổi bật lý thuyết chính trị, chính sách, bài phát biểu, thành tích và vị trí tối quan trọng của ông Tập trong Đảng sau Bắc Đới Hà. Vào ngày 15/08, hoặc một ngày trước khi các quan chức cấp cao rời khỏi Bắc Đới Hà, Tân Hoa xã thông báo rằng tạp chí tư tưởng của Ủy ban Trung ương ĐCSTQ Cầu Thị sẽ đăng một bài phát biểu được trích dẫn của ông Tập kêu gọi Đảng "thực hiện hoàn toàn, chính xác và đầy đủ" "khái niệm phát triển mới” của ông Tập.
Cơ quan ngôn luận của Đảng, Nhân dân Nhật báo, cũng liên tục đăng các bài báo có nội dung về ông Tập và những “thành tựu” chính trị của ông trong thập kỷ qua trên trang nhất sau Bắc Đới Hà. Trong khi đó, ông Lý Khắc Cường ca ngợi “Tư tưởng Tập Cận Bình” và vai trò lãnh đạo của Trung ương Đảng với “Đồng chí Tập Cận Bình là cốt lõi” trong việc ổn định nền kinh tế khi mở đầu phát biểu tại cuộc họp video ngày 16/08 với các nhà lãnh đạo hàng đầu của Quảng Đông, Giang Tô, Chiết Giang, Sơn Đông, Hà Nam và Tứ Xuyên.
Thứ hai, các phương tiện truyền thông nước ngoài đưa tin trong và sau thời kỳ Bắc Đới Hà về việc ông Tập chuẩn bị thực hiện các chuyến công du ngoại giao một lần nữa, một dấu hiệu cho thấy sự tin tưởng của ông vào địa vị chính trị hiện tại và sự đắc cử tại nhiệm kỳ thứ ba. Vào ngày 12/08, The Wall Street Journal đưa tin rằng các quan chức Trung Quốc đang chuẩn bị cho ông Tập tới Đông Nam Á vào tháng 11 để tham dự hai hội nghị thượng đỉnh, gặp trực tiếp Tổng thống Joe Biden bên lề một hội nghị thượng đỉnh và thăm các nước trong khu vực, dẫn nguồn tin nội bộ. Các quan chức tham gia công tác chuẩn bị nói rằng ông Tập dự kiến sẽ thực hiện chuyến công du Đông Nam Á sau khi kết thúc Đại hội Đảng lần thứ 20. Vào ngày 19/08, Tạp chí đưa tin rằng ông Tập có thể đến Uzbekistan vào giữa tháng 9 để tham dự hội nghị thượng đỉnh hàng năm của Tổ chức Hợp tác Thượng Hải và gặp trực tiếp các nhà lãnh đạo như ông Vladimir Putin của Nga, trích dẫn từ những người quen thuộc với kế hoạch.
Thứ ba, một người bạn thân chủ chốt của các đối thủ phe phái của ông Tập đã được trao một hình phạt tương đối khoan hồng ngay sau khi Bắc Đới Hà kết thúc. Ông Tiêu Kiến Hoa, người sáng lập Tập đoàn Tomorrow Holding, người đã bị chính quyền ĐCSTQ làm cho “biến mất” khỏi căn hộ khách sạn sang trọng của ông ở Hồng Kông vào năm 2017, đã bị Tòa án Nhân dân Trung cấp số 1 Thượng Hải kết án 13 năm tù giam và phạt 8 tỷ USD vào ngày 19/08.
Tòa án Thượng Hải lưu ý rằng hình phạt của ông Tiêu đã được "giảm nhẹ" do "hành động đáng khen ngợi" của ông ta khi "đầu hàng, thừa nhận tội lỗi và chấp nhận hình phạt". Điều này cho thấy rằng ông ta có khả năng ngồi tù ít hơn mức đáng ra ông ta phải nhận. Ông Tiêu Kiến Hoa cũng đã trải qua 5 năm bị giam giữ, điều này sẽ được tính vào thời gian ông ta thụ án.
Ông Tiêu Kiến Hoa được biết đến là một “găng tay trắng” (bagman) cho gia tộc Tăng Khánh Hồng và các thành viên khác trong giới tinh hoa của Đảng. "Găng tay trắng" là từ ám chỉ các doanh nghiệp nhận lợi ích và đồng thời phụng sự quan chức của Đảng.
Ông Tăng Khánh Hồng là cựu Ủy viên Thường vụ Bộ Chính trị và là số hai không chính thức của phe Giang Trạch Dân. Khi xem xét các âm mưu giữa các phe chế độ khác nhau, một lý do có thể giải thích tại sao ông Tiêu bị kết án khá nhẹ là ông ta đã hợp tác tốt với cuộc điều tra của lãnh đạo Tập, bao gồm cả việc cung cấp cho các đối thủ sau này.
-
- Hình ảnh chụp từ trên không này cho thấy mặt trời mọc sau đường chân trời của Khu tài chính Lục Gia Chủy của Phố Đông, Thượng Hải vào ngày 13/11/2018. (Ảnh: JOHANNES EISELE / AFP qua Getty Images)
Một khả năng khác là những người bảo trợ chính trị của ông Tiêu đã không gây cho ông Tập nhiều khó khăn tại Bắc Đới Hà và thậm chí có thể đạt được “sự đồng thuận” với ông Tập trong chương trình nghị sự chính trị của mình. Để “thưởng” cho thỏa hiệp và duy trì “sự đồng thuận” trong nội bộ Đảng, ông Tập đã thể hiện “lòng thương xót” đối với ông Tiêu bằng cách giảm nhẹ hình phạt cho ông ta.
Chúng ta thấy ít nhất ba kịch bản có thể xảy ra về lý do tại sao địa vị chính trị của ông Tập vẫn còn nguyên vẹn sau Bắc Đới Hà.
Trong kịch bản đầu tiên, ông Tập đã loại bỏ tất cả các đối thủ và do đó đã trở nên không bị thách thức. Điều này ít có khả năng xảy ra với thời điểm tuyên án ông Tiêu Kiến Hoa và các hành động trước đó của ông Tập nhằm kiềm chế bất đồng nội bộ, bao gồm việc điều chỉnh “các cuộc thảo luận không đúng về các chính sách lớn của Trung ương Đảng” giữa các cán bộ Đảng kỳ cựu và đã nghỉ hưu.
Khả năng thứ hai là ông Tập và những kẻ thù của ông đã đạt được một lệnh ngừng bắn tạm thời để cho phép ban lãnh đạo của ông Tập tập trung vào việc đối phó với nhiều cuộc khủng hoảng đang gây ra cho chế độ. Điều này chỉ có phần khả dĩ bởi vì cuộc đấu tranh bè phái trong giới tinh hoa của Đảng không bao giờ thực sự dừng lại ngay cả trong những giai đoạn thảm khốc trong lịch sử của CHND Trung Hoa, chẳng hạn như trong thời kỳ hậu Mao Trạch Đông.
Phương án thứ ba là ông Tập thắt chặt an ninh và chính sách phòng chống đại dịch cho các quan chức cấp cao và những người lớn tuổi của Đảng đến mức họ cảm thấy khó khăn trong việc vận động thách thức chính trị một cách có ý nghĩa đối với ông Tập tại Bắc Đới Hà. Điều này có vẻ nhiều khả năng hơn khi ông Vương Tiểu Hồng được bổ nhiệm làm Bộ trưởng Bộ công an trước Hội nghị Bắc Đới Hà, một sự thúc đẩy đáng kể cho quyền lực của ông Tập đối với “cán dao của chế độ”. Ông Vương là đồng minh của ông Tập và là quan chức an ninh công cộng dày dạn kinh nghiệm, người đã giám sát việc cung cấp an ninh cho các quan chức cấp cao ở cấp địa phương trở lên khi ông đứng đầu cục dịch vụ đặc biệt của Bộ công an.
Giả thiết 'Tập-Lý chia rẽ'
Các nhà bình luận Trung Quốc, những người cho rằng ông Tập Cận Bình đã phải đối mặt với sự phản đối tại Bắc Đới Hà và buộc phải nhượng bộ, có xu hướng tin rằng ông ta đang xung đột với ông Lý Khắc Cường. Trước đây, chúng tôi đã đưa ra trường hợp tại sao không có "sự chia rẽ" giữa ông Tập và ông Lý bằng cách chỉ ra rằng những gì dường như là "bằng chứng" về đấu đá nội bộ không vượt qua được khi xem xét các hoạt động tiêu chuẩn của ĐCSTQ và các động thái đấu tranh phe phái.
Tình huống tương tự cũng nảy sinh trong trường hợp ông Lý đến thăm tượng Đặng Tiểu Bình ở Thâm Quyến. Một số nhà bình luận nói rằng ông Lý đang cho thấy rằng ông thích "cải cách và mở cửa" của ông Đặng hơn "sự thịnh vượng chung" của ông Tập bằng cách bày tỏ sự kính trọng trước bức tượng của ông Đặng sau Bắc Đới Hà. Tuy nhiên, các nhà bình luận không chỉ ra rằng bài báo ngày 15/08 của Tân Hoa xã về “khái niệm phát triển mới” của ông Tập có nội dung kêu gọi nỗ lực tiếp tục “cải cách sâu rộng và mở cửa”, “đưa ra các kế hoạch cải cách chính xác hơn” và “cải thiện hệ thống một cách toàn diện hơn".
Dù rằng bài báo của Tân Hoa xã được xuất bản ngay trước chuyến đi Thâm Quyến của ông Lý, nhiều khả năng những hành động của ông Lý ở đó là do ông được giao nhiệm vụ khẳng định cam kết của ông chủ trong việc “cải cách sâu rộng và mở cửa” (theo tiêu chuẩn của ông Tập), cũng như ra hiệu rằng ông Tập không bác bỏ di sản của ông Đặng để trấn an các bên liên quan. Nếu hành động của ông Lý được ban lãnh đạo Tập chấp thuận, bao gồm cả việc ông đến thăm tượng của Đặng, thì ông Lý khó có thể được cho là đang chống lại ông Tập.
-
- Thủ tướng Trung Quốc Lý Khắc Cường hội đàm với Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình sau khi bế mạc Kỳ họp thứ 3 của Đại hội đại biểu nhân dân toàn quốc lần thứ 12 tại Đại lễ đường Nhân dân ở Bắc Kinh vào ngày 15/03/2015. (Ảnh: WANG ZHAO / AFP qua Getty Images)
Một số nhà bình luận đã chỉ ra việc chế độ kiểm duyệt video hoặc hình ảnh của công dân riêng của ông Lý tại bức tượng của Đặng hoặc đi tham quan Thâm Quyến là một dấu hiệu của xích mích giữa ông Tập và ông Lý. Tuy nhiên, họ không lưu ý rằng Tân Hoa xã đã đề cập đến chuyến thăm của ông Lý tới bức tượng của ông Đặng và tặng một lẵng hoa trong báo cáo của họ về chuyến đi Thâm Quyến của ông Lý. Việc chính thức công nhận việc ông Lý bày tỏ sự kính trọng trước bức tượng của ông Đặng Tiểu Bình cho thấy việc kiểm duyệt được thực hiện để kiểm soát chặt chẽ câu chuyện xung quanh chuyến thị sát của một cán bộ cấp cao nhằm phù hợp với tuyên truyền ủng hộ ông Tập, thay vì chặn đứng công khai về một “đối thủ” của ông Tập.
Các nhà bình luận theo sát câu chuyện “Tập - Lý chia rẽ” cũng coi việc tuyên án khoan hồng đối với ông Tiêu Kiến Hoa là một dấu hiệu của sự nhượng bộ chính trị của ông Tập Cận Bình. Tuy nhiên, quan điểm này không có giá trị nếu ông Tập và ông Lý không đấu tranh với nhau. Lập luận “nhượng bộ chính trị” cũng không có nghĩa là các cơ quan tuyên truyền của ĐCSTQ vẫn đang thúc đẩy ông Tập và xây dựng một môi trường tường thuật thuận lợi để ông kéo dài nhiệm kỳ của mình.
Áp lực của thời đại
Vị thế chính trị của ông Tập dường như được bảo đảm trong thời điểm hiện tại. Trừ những trường hợp bất thường, ông Tập được cho là sẽ thành công trong chiến dịch tranh cử nhiệm kỳ thứ ba đột phá tại Đại hội Đảng lần thứ 20 nếu được phép duy trì và xây dựng trên đà chính trị hiện tại.
Nhưng mọi thứ có thể trở nên nhanh chóng đối với ông Tập nếu nhiều cuộc khủng hoảng mà ĐCSTQ phải đối mặt vượt quá tầm kiểm soát. Trên sân nhà, Bắc Kinh phải đương đầu với tình trạng suy thoái kinh tế nhanh chóng và những rủi ro tài chính có hệ thống; tồi tệ hơn cuộc khủng hoảng nợ khu vực bất động sản và lây lan tài chính ; các vấn đề về năng lượng và lương thực do hạn hán; lũ lụt và các thiên tai khác; và xã hội ngày càng tức giận và mất niềm tin vào chính phủ về các chính sách như "zero-COVID", chi phí sinh hoạt tăng, cắt giảm lương, thất nghiệp gia tăng và các vấn đề ảnh hưởng đến lòng tự hào dân tộc.
Ở nước ngoài, lãnh đạo Tập phải đối mặt với những áp lực xuất phát từ vị thế đang lên của Đài Loan trên toàn cầu và sự sẵn sàng ngày càng tăng của cộng đồng quốc tế trong việc hỗ trợ Đài Bắc; các quốc gia trở nên do dự hơn khi đầu tư vào Trung Quốc vì những lo ngại về địa chính trị và chính trị; và căng thẳng Mỹ-Trung dường như không suy giảm.
-
- Một khách du lịch tạo dáng với một tượng đài đại diện cho Trung Quốc đại lục (trái) và Đài Loan (phải) trên đảo Bình Đàm, thuộc tỉnh Phúc Kiến vào ngày 06/08/2022. Đài Loan cáo buộc Quân Giải phóng Nhân dân Trung Quốc (PLA) mô phỏng một cuộc tấn công vào hòn đảo chính của họ vào 06/08, khi Bắc Kinh tiếp tục trả đũa chuyến thăm Đài Bắc của Chủ tịch Hạ viện Hoa Kỳ Nancy Pelosi. (Ảnh: Hector RETAMAL / AFP) (Ảnh của HECTOR RETAMAL / AFP qua Getty Images)
ĐCSTQ đã nhận ra mức độ nghiêm trọng của các vấn đề của mình. Vào đầu tháng 7, ông Khúc Thanh Sơn, chủ nhiệm Ban Nghiên cứu Tài liệu và Lịch sử Đảng Trung ương, đã xuất bản một bài báo dài 12.000 ký tự, trong đó ông cảnh báo rằng "rủi ro trong các lĩnh vực khác nhau đang tích tụ và thậm chí đang nổi lên một cách tập trung" trong nước. Ông cũng cảnh báo về “rủi ro nhỏ phát triển thành rủi ro lớn”, “rủi ro bên ngoài chuyển thành rủi ro bên trong” và “rủi ro kinh tế chuyển thành rủi ro chính trị”. Ông Khúc cảnh báo thêm về một “nguy cơ tổng thể làm trì hoãn hoặc làm gián đoạn quá trình trẻ hóa lớn của đất nước Trung Quốc, mà chúng ta phải hết sức cảnh giác”.
Các chế độ độc tài bề ngoài có vẻ mạnh mẽ và bền bỉ nhưng có thể hết sức mỏng manh trong thời kỳ khủng hoảng. Vào những thời điểm quan trọng, các vấn đề kinh tế và xã hội nghiêm trọng ở Trung Quốc có thể nhanh chóng biến thành mối nguy hiểm hiện hữu đối với ĐCSTQ và các nhà lãnh đạo của nó. Nếu các đối thủ phe phái của ông Tập giữ được đủ ảnh hưởng, họ có thể tìm cách tận dụng những cơn giận dữ không thể kiểm soát của xã hội để xoa dịu ông ta, tương tự như cách ông Đặng chống lại Hoa Quốc Phong hay cách Diệp Kiếm Anh lật đổ Bè lũ bốn tên.
Ngay cả khi ông Tập có thể trấn áp sự phản kháng nội bộ và vượt qua những nỗ lực nhằm gạt ông ta từ bên trong chế độ, thì một chiến thắng như vậy cũng có thể chẳng có giá trị gì nếu người dân Trung Quốc bị đẩy đến một thời điểm mà họ đã chịu đủ sự quản lý xã hội yếu kém của Đảng, nạn tham nhũng hoành hành và chiến lược "duy trì sự ổn định” không biết bao giờ ngừng lại. Nhà độc tài cộng sản Romania Nicolae Ceausescu và vợ ông ta bị gào thét đã bị một đám đông giận dữ ở Bucharest, nơi được cho là địa điểm tụ tập để nghe ông ta nói chuyện vào ngày 21/12/1989. Bốn ngày sau, nhà Ceausescu bị đưa ra xét xử và hành quyết.
ĐCSTQ lo ngại tấm gương của ông Mikhail Gorbachev, người đã phá bỏ chế độ cộng sản Liên Xô sau cuộc đảo chính tháng 8/1991, và xem đây như một bài học cảnh giác. Trong một bài phát biểu bị rò rỉ, chính ông Tập đã than thở rằng “không ai đủ sức đứng lên và chống lại” sự sụp đổ của Liên Xô.
Ông Tập Cận Bình đã lớn tiếng tuyên bố cam kết trở thành người đàn ông gắn bó chặt chẽ với Đảng Cộng sản và “Chủ nghĩa Mác đã bị xã hội hóa”. Tuy nhiên, nếu một ngày nào đó, chế độ bị buộc phải đứng trước bờ vực, ông Tập Cận Bình có thể phải đối mặt với sự lựa chọn tỉnh táo - mặc dù có lẽ không rõ ràng - là nên cúi đầu trước áp lực của thời đại, hay chịu chung số phận của Đảng.
Quan điểm được trình bày trong bài viết này là ý kiến của tác giả và không nhất thiết phản ánh quan điểm của NTDVN.
Minh Đăng
Theo Vision Times
Larry Ong là nhà phân tích cấp cao của công ty tư vấn rủi ro chính trị SinoInsider có trụ sở tại New York . Ông là thành viên của nhóm SinoInsider đã dự báo về sự cải tổ nhân sự của Đại hội Đảng lần thứ 19 và Hai kỳ họp năm 2018 với mức độ chính xác cao.
