Hiện nay, nhiều bố mẹ rất quan tâm đến chiều cao của trẻ, thậm chí sử dụng nhiều biện pháp để giúp cho con tăng chiều cao. Tuy nhiên, nhiều trẻ chiều cao mãi vẫn không cải thiện. Nhiều người cho rằng liên quan đến yếu tố di truyền từ, vậy di truyền có phải nguyên nhân căn bản ảnh hưởng đến chiều cao của trẻ?
Chiều cao của trẻ chủ yếu được thừa hưởng từ chiều cao của bố, con có cao lên không là vấn đề của bố?
Trên thực tế, với tiền đề cân bằng dinh dưỡng, 90% chiều cao của trẻ có liên quan đến di truyền của cha mẹ. Vậy yếu tố của cha hay yếu tố của mẹ, cái nào quan trọng hơn? Có liên quan đến giới tính của đứa trẻ không?
Thông thường chúng ta sử dụng một công thức để dự đoán chiều cao của trẻ, được gọi là "chiều cao mục tiêu". Công thức như sau:
Con trai = (chiều cao của bố + chiều cao của mẹ + 13 cm)/2
Con gái = (chiều cao của bố + chiều cao của mẹ – 13 cm)/2
Sau những tính toán như vậy, vẫn còn một khoảng cách vài cm so với chiều cao thực tế cuối cùng. Mặc dù di truyền là yếu tố rất quan trọng, ảnh hưởng đến chiều cao, nhưng chắc chắn đó không phải là yếu tố duy nhất. Dường như mỗi ông bố, bà mẹ đều đóng góp một nửa chiều cao của con mình.
Thay vì tranh cãi xem cha hay mẹ đóng góp nhiều hơn vào chiều cao, tốt hơn hết bạn nên hiểu đúng cấu trúc sinh lý của chiều cao. Trên thực tế, mấu chốt để xác định chiều cao chính là “tấm tăng trưởng”. Tấm tăng trưởng là các mô mềm trong suốt nằm ở đầu xương của các chi và đầu trên và dưới của cột sống, thông qua sự phân chia và tăng sinh liên tục, chiều cao tăng lên. Vì vậy, một khi tấm tăng trưởng được đóng lại, dù có bổ sung bao nhiêu hormone tăng trưởng bên ngoài thì mục đích tăng chiều cao cũng không thể đạt được.
Với tiền đề về tình trạng dinh dưỡng (cân bằng), 70% quyền chủ động về chiều cao của trẻ nằm trong tay cha mẹ. Di truyền của cha mẹ là yếu tố chính quyết định chiều cao của trẻ, bởi 35% yếu tố quyết định chiều cao là từ bố và 35% là từ mẹ. Nếu cả bố và mẹ đều không cao thì điều đó phụ thuộc vào nỗ lực 30% của bé.
Việc giúp trẻ tăng chiều cao ngay từ khi còn nhỏ có thực sự hữu ích hơn?
Nhiều cha mẹ hy vọng rằng con cái của họ sẽ cao lớn và xinh đẹp như người mẫu. Ngoài việc tìm kiếm những bí quyết tăng chiều cao khác nhau trong thời kỳ tăng trưởng, ngày càng có nhiều người thậm chí còn nghĩ rằng, mình nên bắt đầu bù đắp chiều cao trong thời kỳ mang thai, nếu chiều cao khi sinh cao hơn những người khác thì họ sẽ giành chiến thắng ở thời điểm hiện tại. Nhưng nó có đúng không?
Thật vậy, bào thai trong bụng mẹ phát triển nhanh nhất trong thời kỳ sinh trưởng. Nếu thai nhi không nhận đủ dinh dưỡng vào thời điểm này hoặc nhau thai của mẹ bị ảnh hưởng bởi một số yếu tố nào đó thì khi chào đời, em bé sẽ nhỏ và nhẹ hơn dự kiến.
Ví dụ: Trong giai đoạn thai kỳ từ 3 đến 6 tháng, thai nhi đang phát triển nhanh nhất, nếu mẹ hút thuốc hoặc uống rượu, nhau thai sẽ bị ảnh hưởng khiến trẻ sơ sinh thấp bé, nhẹ cân hơn, nhỏ hơn so với chiều cao và cân nặng dự kiến. Nhiều nghiên cứu cho thấy nếu mẹ quá béo phì hoặc suy dinh dưỡng khi mang thai thì chiều cao và cân nặng của trẻ sơ sinh sẽ không được như mong đợi.
Tuy nhiên, ngay cả đối với những trẻ sơ sinh gặp bất lợi khi sinh ra thì hầu hết trẻ vẫn có thể đạt được chiều cao dự kiến ban đầu sau khi điều chỉnh sau sinh! Vì vậy, bổ sung dinh dưỡng hợp lý khi mang thai và duy trì lượng hormone tiết ra bình thường, ổn định sau khi sinh mới là cách duy nhất để phát triển chiều cao!
Muốn con phát triển chiều cao, bổ sung canxi có quan trọng hơn bổ sung protein không?
Thực ra canxi và protein đều quan trọng như nhau, trong giai đoạn vàng tăng trưởng, việc cung cấp đầy đủ chất dinh dưỡng cho trẻ sẽ giúp trẻ tăng trưởng và phát triển tốt hơn!
Về thời kỳ vàng để tăng chiều cao, nam và nữ rất khác nhau.
Đối với bé trai
Sự tăng trưởng bắt đầu ở độ tuổi từ 11 đến 14, với mức tăng trưởng cao nhất xảy ra ở tuổi 15. Sau đó, tốc độ tăng trưởng chậm lại và dừng lại ở độ tuổi 20 đến 21 tuổi. Đồng thời, các đặc điểm sinh dục thứ cấp đầu tiên sẽ xuất hiện khi tinh hoàn to ra, sau đó dương vật dài và lớn hơn, lông mu bắt đầu xuất hiện, dần dần lông mu ngày càng dày hơn, cuối cùng là giọng nói thay đổi và mọc râu.
Đối với bé gái
Sự tăng trưởng bắt đầu ở độ tuổi từ 9 đến 11, đạt đỉnh điểm vào khoảng 12 tuổi, sau đó chậm lại và dừng lại ở độ tuổi 15 đến 18. Đồng thời, các đặc điểm sinh dục phụ đầu tiên sẽ xuất hiện là ngực nở ra, đôi khi bạn sẽ cảm thấy có khối u ở ngực, vì chúng không nhất thiết phải phát triển đồng thời và đối xứng, sau đó lông mu và lông nách sẽ bắt đầu mọc lên, đồng thời dần dần lông mu sẽ ngày càng dày hơn và cuối cùng là bắt đầu có kinh nguyệt.
Khi tốc độ tăng trưởng tăng lên, nhu cầu về canxi và protein của trẻ sẽ tăng lên. Vì vậy, trẻ thường có thể được bổ sung thêm thực phẩm giàu canxi như các sản phẩm từ đậu nành, hải sản, hạt vừng; ngoài ra, trẻ cũng có thể ăn thêm thực phẩm giàu protein như trứng, các sản phẩm từ sữa, thịt bò, thịt gà.
Protein: Tạo nên sự phát triển của các cơ quan, cơ bắp, dây thần kinh và tạo ra khả năng miễn dịch.
Canxi: Nhu cầu canxi hàng ngày đối với trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ là 500 – 600 mg, đối với thanh thiếu niên là 1.200 mg, thiếu canxi có thể làm giảm tính ổn định của màng tế bào khiến tay chân dễ bị chuột rút, bổ sung canxi có thể thúc đẩy sự phát triển của xương. và làm giảm dị ứng xảy ra.
Ngoài canxi và protein còn có một số chất dinh dưỡng quan trọng như vitamin, khoáng chất,… Vitamin A có tác dụng thúc đẩy hoạt động của tế bào sụn, vitamin D giúp hấp thu canxi, các chất dinh dưỡng này có thể được hấp thụ qua chế độ ăn uống. Vì vậy, bạn cũng có thể cho trẻ ăn thêm cần tây, cà chua, ớt xanh, rau bina, cà rốt, súp lơ, khoai tây và các thực phẩm khác... Nếu bổ sung thêm ngũ cốc, đậu nành, ngô,… vào thực phẩm chủ yếu sẽ có kết quả tốt hơn.
Đối với trẻ em, thực phẩm bổ sung là cách tốt nhất và an toàn nhất, bạn có thể tìm một bác sĩ đông y chuyên nghiệp ở gần nhà để xây dựng thực đơn bổ sung phù hợp nhất cho con bạn, quá nhiều hoặc quá ít đều không tố. Bạn dùng quá nhiều chất bổ sung trong thời niên thiếu sẽ làm tăng mật độ xương hoặc gây rối loạn hormone tăng trưởng, cái được chẳng bõ cái mất.
Bành Ôn Nhã - Bác sĩ Đông y
Lý Ngọc biên dịch
