Sau khi đối mặt với hàng loạt chỉ trích của lưỡng đảng, Tổng thống Joe Biden vào chiều ngày 16/8 thừa nhận rằng, sự sụp đổ của Afghanistan xảy ra nhanh hơn những gì chính quyền của ông đã dự đoán.
Phát biểu tại Nhà Trắng, ông Biden cho biết: "Điều này diễn ra nhanh hơn chúng tôi dự đoán". Ông đổ lỗi cho các nhà lãnh đạo chính trị và quân sự của Afghanistan vì đã bỏ cuộc và tháo chạy khỏi đất nước.
Tổng thống Dân chủ của Mỹ cũng cáo buộc, chính phủ Afghanistan đã ngăn cản Hoa Kỳ thực hiện kế hoạch sơ tán hàng loạt trước khi rút quân. Ông nhắc nhở rằng, việc này sẽ tạo ra một “cuộc khủng hoảng lòng tin”.
Các quan chức Nhà Trắng và các quan chức tình báo Hoa Kỳ đang “theo dõi chặt chẽ tình hình trên thực địa ở Afghanistan”. Ông Biden cũng cho biết thêm rằng, ông không hối tiếc khi rút quân khỏi đất nước Trung Đông này.
Nhiệm vụ của quân đội Mỹ ở Afghanistan đã kéo dài gần 20 năm. Kế hoạch ban đầu vốn được thiết kế để tiêu diệt mạng lưới khủng bố al-Qaeda đứng sau vụ khủng bố ngày 11/9. Hoa Kỳ cũng đã giết thủ lĩnh khủng bố Osama bin Laden “một thập kỷ trước”, ông Biden cho biết.
-
- Các thành viên của nhóm khủng bố Taliban ngồi trên một chiếc xe dọc theo đường phố ở Jalalabad vào ngày 15/8/2021. (AFP qua Getty Images)
Ông còn nói thêm rằng, cuộc xâm lược Afghanistan "không bao giờ nhằm xây dựng quốc gia" hay "tạo ra một nền dân chủ tập trung".
Tổng thống không trả lời bất kỳ câu hỏi nào. Nhà Trắng xác nhận với các phóng viên rằng, ông ấy đang quay trở lại Trại David, nơi ông ấy đã dành vài ngày qua để đi nghỉ. Ông Biden khẳng định bản thân và nhóm của mình đang theo dõi sát tình hình ở Afghanistan.
Trong bài phát biểu của mình, ông Biden dường như đã đề cập đến tình trạng hỗn loạn hiện đang diễn ra tại sân bay Kabul, nơi vẫn còn nhiều người Mỹ và công dân nước ngoài kẹt lại. Người phát ngôn Lầu Năm Góc John Kirby cho biết trước đó trong ngày rằng, quân đội Mỹ đã bị tấn công bởi những kẻ có vũ trang, buộc các binh sĩ phải bắn trả.
"Sự hiện diện ngoại giao của chúng tôi cũng đã được củng cố tại sân bay", ông Biden nói. Ông cho biết thêm rằng, các chuyến bay sơ tán sẽ được tổ chức trong những ngày tới.
Trong khi đó, tổng thống cho rằng sự sụp đổ của Afghanistan một phần là trách nhiệm của cựu Tổng thống Hoa Kỳ Donald Trump, vì ông Trump đã đàm phán một thỏa thuận với Taliban để bắt đầu rút quân vào ngày 1/5/2021. Ông Biden nói thêm rằng, chính quyền của ông buộc phải tuân theo các đường lối của một thỏa thuận mà ông Trump đã làm trung gian.
-
- Các chiến binh Taliban đứng gác dọc một con phố tại Quảng trường Massoud ở Kabul ngày 16/8/2021. (WAKIL KOHSAR / AFP qua Getty Images)
Bổ sung về việc cuộc chiến ở Afghanistan đã kéo dài qua 4 đời tổng thống Mỹ, ông Biden cho biết, đầu năm nay, ông đã phải đối mặt với một quyết định buộc ông phải tăng cường lực lượng để chống lại Taliban trong đợt giao tranh mùa xuân. Ông đặt câu hỏi, tại sao Hoa Kỳ nên tăng quân khi bản thân binh sĩ Afghanistan cũng không sẵn sàng chiến đấu.
Trong một số tuyên bố trong tuần qua, cựu Tổng thống Trump đã chỉ trích chiến lược rút lui của ông Biden. Cựu tổng tư lệnh Mỹ chất vấn: "Có ai thậm chí có thể tưởng tượng việc cho rút lui quân đội của chúng ta, trước khi sơ tán dân thường, và những người dân khác đã đối tốt với đất nước chúng ta và những ai nên được phép tị nạn?".
Ông Stephen Miller, một cựu cố vấn của ông Trump, đã tweet rằng, ông Biden “đã từ bỏ kế hoạch hòa bình của ông Trump [và] chiến lược rút lui”, vốn đã bao gồm “sự răn đe mạnh mẽ”. Ông Miller nói thêm, ông Biden đã tự đưa ra kế hoạch rút quân của riêng mình nhưng đó là một thất bại thảm hại.
Cuối tuần qua, trong lúc đi nghỉ tại Trại David, ông Biden đã phải đối mặt với sự chỉ trích đáng kể từ lưỡng đảng Hoa Kỳ, vì đã không giải quyết việc tiếp quản của Taliban. Nhiều người còn đặt câu hỏi về tình báo quân sự của Hoa Kỳ đối với việc rút quân. Thậm chí, một số cựu quan chức và tướng lĩnh của Bộ Quốc phòng Mỹ đã tranh luận khi so sánh sự sụp đổ của chính phủ Afghanistan và cuộc di tản của Đại sứ quán Hoa Kỳ, với sự thất thủ của Sài Gòn năm 1975, tình huống con tin ở Iran năm 1979, hay sự cố Vịnh Bay of Pigs năm 1961.
Và trong khi ông Biden không đưa ra bất kỳ bài phát biểu nào trên truyền hình trong những ngày gần đây, các nhà lãnh đạo thế giới khác - bao gồm Thủ tướng Anh Boris Johnson và Thủ tướng Đức Angela Merkel - đã công khai bày tỏ sự thất vọng về cách chính quyền của ông Biden và Hoa Kỳ xử lý việc rút lui và sơ tán người nước ngoài.
Khi thông báo về Afghanistan được đưa ra vào tháng trước, ông Biden nói rằng nó sẽ không giống với sự thất thủ của Sài Gòn năm 1975 dẫn đến sự kết thúc của Chiến tranh Việt Nam.
-
- Nhóm phiến quân Taliban chiếm được dinh thự của một vị tướng quân đội chính phủ Afghanistan (Ảnh chụp qua Twitter)
Cuộc tấn công của Taliban đã gây sốc cho các quan chức Mỹ. Chỉ vài ngày trước khi Taliban tiến vào Kabul mà hầu như không bị chống trả, một đánh giá quân sự của Mỹ dự đoán, có thể mất vài tháng để lực lượng Afghanistan sụp đổ.
Phát biểu hôm 16/8 trên các chương trình truyền hình buổi sáng, các thành viên cấp cao của đội an ninh quốc gia của ông Biden và các quan chức Bộ Ngoại giao đã đổ lỗi cho lực lượng quân đội Afghanistan đã dẫn đến sự sụp đổ chóng vánh của quốc gia này.
Tuy nhiên, họ thừa nhận tốc độ mà Taliban chiếm đóng Afghanistan. Đã có nhiều cáo buộc về việc lực lượng Taliban chứa chấp các nhóm khủng bố như al-Qaeda hoặc mạng lưới Haqqani. Các quan chức của ông Biden cho biết, họ đã bị bất ngờ trước các cuộc điều động của nhóm phiến quân trong tuần qua.
Cố vấn an ninh quốc gia Hoa Kỳ là ông Jake Sullivan nói trong chương trình “Today” rằng: "Chắc chắn là, tốc độ sụp đổ của các thành phố [nhanh] hơn nhiều so với dự đoán của bất kỳ ai". Đồng thời, ông nhận định, quân đội Afghanistan vốn thiếu “ý chí” để chống lại nhóm khủng bố này.
Cuối tuần qua, Ngoại trưởng Mỹ Antony Blinken cho biết, Hoa Kỳ đã đạt được mục tiêu của mình ở Afghanistan, đó là đánh bại al-Qaeda sau vụ tấn công khủng bố ngày 11/9/2001. Tuy nhiên, bất chấp khẳng định của ông, nhiều câu hỏi vẫn đặt ra là tại sao quân đội Mỹ vẫn ở lại quốc gia Nam Á này trong gần 20 năm, và liệu các nhà lãnh đạo quân sự, trong suốt những năm qua, có cố ý đánh lừa công chúng Mỹ về lý do tại sao quân đội vẫn đóng quân ở đó hay không.
Phó Cố vấn An ninh Quốc gia Jon Finer nói với các phóng viên vào chiều ngày 16/8 rằng, Hoa Kỳ sẽ tập trung vào việc đảm bảo an ninh cho sân bay Kabul. Ông cho biết thêm, quân đội Mỹ sẽ đến sân bay vào ngày 16/8 và ngày 17/8. Trước đó, hôm thứ Hai (16/8), Nhà Trắng xác nhận có "một số lượng đáng kể người Mỹ" vẫn đang ở bên trong Afghanistan, trong bối cảnh hỗn loạn diễn ra tại sân bay Kabul.
