Phá vỡ xiềng xích của tư duy, mọi vấn đề đều có thể được giải quyết dễ dàng. Triết gia Đức Schopenhauer từng nói: “Nhà tù lớn nhất thế giới chính là ý thức tư duy của con người”. Nếu tư duy bị hạn chế thì dễ bị bó buộc trong quan điểm của riêng mình, và sẽ không thể nhìn rõ bản chất của sự việc. Nếu tư duy lệch lạc thì dễ rơi vào đau khổ, bối rối và cuối cùng chẳng đạt được điều gì.
Trong cuốn sách "Liệu pháp tâm trạng mới" của bác sĩ thần kinh Burns, tác giả tổng hợp “tư duy lệch lạc” thành 10 mẫu dưới đây.
Sau khi biết những điều này bạn sẽ không lo lắng, vì sẽ biết cách rời xa những tư duy sai lầm, cuộc sống của bạn cũng sẽ rộng mở tươi sáng hơn.
1. Suy nghĩ lưỡng cực hóa
Trong cuộc sống, có thể bạn thường nghe những lời như thế này:
- Tôi đã thua trận đấu, vì vậy tôi là một kẻ thất bại.
- Tôi thi chỉ được 9 điểm, tôi quả thực rất tệ.
- Đơn giản vậy thôi mà tôi cũng làm hỏng việc, tôi quả nhiên cái gì cũng làm không tốt.
Kiểu suy nghĩ nếu không đạt được 10 điểm thì cho rằng mình có 0 điểm, thực chất là một kiểu suy nghĩ lệch lạc.
Dưới ảnh hưởng của kiểu suy nghĩ này, con người rất dễ rơi vào trạng thái phủ nhận bản thân.
-
- (Pexels-nguyen-lam)
Trong phim "Thiên nga đen", Nina là một vũ công ba lê phải đóng cả thiên nga trắng và thiên nga đen.
Cô đóng vai thiên nga trắng hoàn mỹ không tỳ vết, nhưng khi chuyển đổi thân phận, từ đầu tới cuối tìm không thấy trạng thái thiên nga đen. Kết quả là cô trở nên lo lắng và phủ nhận mọi thành tựu của mình, chỉ vì những thiếu sót trong một vai diễn.
Sau nhiều lần cố gắng không có kết quả, cô mắc chứng hoang tưởng và vô ý rơi từ trên cao xuống, phải trả giá bằng mạng sống của mình.
Trên thực tế, dù bạn có thành công hay không thì nỗ lực của bạn cũng được tính vào kết quả. Rơi vào suy nghĩ lưỡng cực hóa sẽ khiến bản thân bị hạn hẹp và bỏ qua sức mạnh vốn có của mình.
Bước ra khỏi khuôn khổ của chủ nghĩa hoàn hảo, ghi nhận mọi nỗ lực của bản thân. Tập trung tiến về phía trước, đừng hỏi về tương lai của bạn, kết quả chắc chắn sẽ không làm bạn thất vọng.
2. Kết luận vội vàng
Trong tâm lý học có một loại “đọc suy nghĩ”. Nó đề cập đến việc một người đưa ra những giả định vô lý về hành vi của người khác, và đưa ra những kết luận tiêu cực không phù hợp với thực tế.
Ví dụ, bạn đi làm muộn và thấy mọi người đang nhìn mình, bạn nghĩ: Chắc họ đang nói xấu mình. Tuy nhiên, thực tế họ có thể chỉ đang nói về việc trưa nay nên ăn gì.
Ví dụ, nếu bạn vô tình bị ngã và thấy mọi người bật cười, bạn lại nghĩ: Họ đang cười mình. Trên thực tế, họ có thể đang cười bởi những video hài hước.
Ví dụ, nếu bạn gửi tài liệu cho sếp và thấy thái độ của ông ấy rất tệ, bạn nghĩ: Chắc sếp không hài lòng với mình. Thật ra, có thể ông ấy đang có tâm trạng không tốt.
-
- (Pexels-huy-proshoot)
Dưới ảnh hưởng của quan niệm này, chúng ta thường rơi vào trạng thái lo lắng vì những điều tầm thường, khiến ngày càng mệt mỏi hơn.
Schopenhauer từng nói: “Một trong những điểm yếu lớn nhất của nhân tính là chúng ta quan tâm đến cách người khác nhìn nhận mình”. Nhiều khi, những chán nản, bất hạnh trong cuộc sống thực chất là do chính chúng ta gây ra.
Suy đoán quá nhiều về thế giới bên ngoài thường khiến bản thân bỏ qua thực tế và sống trong nỗi đau của trí tưởng tượng.
Nếu muốn có được sự bình an nội tâm, bạn cần ngừng trở nên quá nhạy cảm và trái tim thủy tinh. Rèn luyện tốt sự “thờ ơ” của bản thân, tâm tính trở nên tốt hơn, thế giới cũng sẽ thay đổi theo.
3. Hạ thấp bản thân
Burns từng tuyên bố: "Từ chối những trải nghiệm tích cực và coi thường những lợi thế của bản thân là hình thức bóp méo nhận thức có sức tàn phá lớn nhất".
Điều này dẫn đến một logic tiêu cực có sức ảnh hưởng lớn:
Khi ai đó chỉ trích bạn, bạn nghĩ: “Anh ấy nói đúng”.
Khi ai đó khen bạn, bạn nghĩ, "Anh ấy chỉ khách sáo thôi".
Dưới ảnh hưởng của kiểu suy nghĩ này, bạn sẽ phủ nhận những thành tích xuất sắc của mình và luôn coi thường bản thân.
Ngay cả khi bạn làm rất tốt, bạn vẫn có cảm giác sâu sắc về sự không xứng đáng và cho rằng thành quả của bạn là do may rủi.
Kiểu phủ nhận lợi ích của bản thân này sẽ khiến chúng ta tự tấn công nội tâm mình, càng sống càng mệt mỏi.
-
- (Pexels-min-an)
Mọi người trên thế giới đều có thể từ bỏ bạn, nhưng bạn phải nhìn thấy những điểm sáng trong chính mình. Chỉ khi nhận ra chính mình, bạn mới được nữ Thần may mắn ưu ái. Chỉ khi khẳng định được bản thân thì sức mạnh của bạn mới được nâng cao hơn nữa.
Bước đầu tiên để yêu bản thân là luôn nhắc nhở bản thân: Thành tích của bạn là những gì bạn xứng đáng được nhận, sự xuất sắc của bạn đáng được nhìn nhận và bạn là người giỏi nhất.
4. Lý luận cảm xúc
Có nghiên cứu cho rằng, con người khi đối mặt với một sự việc nào đó, trước tiên sẽ sinh ra phản ứng cảm xúc, sau 6 giây mới có thể xử lý nhận thức. Nhưng luôn có một số người, thói quen dùng cảm xúc để phán đoán tất cả, khi cảm xúc không tốt, liền cho rằng hiện thực cũng trở nên tồi tệ. Khi gặp một vấn đề khó khăn, dùng lý lẽ cảm tính để bào chữa cho mình.
Trong công việc, rõ ràng vẫn còn những nhiệm vụ rất quan trọng cần phải hoàn thành nhưng lại tự nhủ: "Dù sao mình cũng không biết làm việc khó khăn như vậy, mình sẽ chơi game một lát thôi".
Trong cuộc sống, khi cảm thấy chán nản thường tự nhủ: "Mình có thể làm gì khác trong tình trạng này? Tốt hơn hết nên nằm nghỉ một lát". Kết quả là bạn sẽ dễ rơi vào tâm trạng tồi tệ và trì hoãn đến cùng, không thể hoàn thành được việc gì.
-
- (Pexels-chee-zu)
Vương Dương Minh từng nói: “Nghĩ là vấn đề, làm là đáp án”. Khi thoát ra khỏi vòng xoáy cảm xúc và bắt tay vào thực hiện, bạn sẽ thấy mọi việc không hề khó khăn như bạn tưởng. Và một khi bạn bắt đầu, tất cả những vấn đề khiến bạn bận tâm sẽ lần lượt được giải quyết.
Khi đối mặt với khó khăn, hãy suy nghĩ nhiều hơn về sự thật và giải phóng ít cảm xúc hơn. Đừng để trí tưởng tượng cảm xúc hạn chế hiệu suất của bạn. Chỉ cần bạn bắt đầu, không gì có thể ngăn cản bạn.
5. Đảo ngược tiêu chuẩn kép
Burns gọi cái bẫy suy nghĩ này là "thủ thuật hai mắt" trong cuốn sách của mình. Tức là nhìn vào khuyết điểm và điểm mạnh của bạn bằng lăng kính phóng đại.
Dưới góc nhìn của ống nhòm, cuộc sống của bạn dường như chẳng đi đến đâu, toàn thất bại không hồi kết. Luôn nhìn thấy bản thân luôn không có ưu điểm nào, chỉ có nhiều khuyết điểm đến nghẹt thở. Nếu mọi việc cứ tiếp diễn như vậy, bạn sẽ dần dần lạc vào vòng luẩn quẩn của sự tự ti.
Nhà văn Lý Tiểu Ý đã gặp rắc rối với kiểu suy nghĩ này trong nhiều năm.
Khi đó, cô gặp được cơ hội việc làm tốt, với năng lực của mình, cô có thể dễ dàng đạt được thành quả. Nhưng cô đánh giá thấp ưu điểm của mình và cảm thấy tiếng Anh của mình không tốt, sẽ làm rối tung nhiều thứ nên đã từ chối. Nhiều năm sau nhìn lại, cô cho rằng đó là cơ hội có thể thay đổi vận mệnh của mình nhưng cô đã bỏ lỡ vì mặc cảm tự ti.
-
- (Pexels-zhu-peng)
Trong cuộc sống, có thể chúng ta cũng giống như cô, quen đeo ống nhòm để nhìn chính mình. Kết quả là khuyết điểm trở thành nhược điểm chết người, còn ưu điểm trở nên vô giá trị. Tuy nhiên, thực tế đó không phải là con người thật của chúng ta, sức mạnh của chúng ta còn mạnh hơn tưởng tượng rất nhiều.
Chỉ khi tháo kính ra, bạn mới không phóng đại khuyết điểm hay giảm bớt ưu điểm của mình. Dám thử thách khi gặp cơ hội và không sợ thất bại. Chỉ khi thực sự nhìn rõ bản thân, bạn mới có thể không bỏ lỡ mọi cơ hội thay đổi cuộc đời.
6. Trí tưởng tượng bế tắc
Trong tâm lý học có một thí nghiệm nổi tiếng về “chiếc hộp lo lắng”.
Trong thí nghiệm này, các đối tượng được yêu cầu viết ra những lo lắng của họ trong tuần tới và đặt chúng vào một chiếc hộp. Sau vài tuần, họ so sánh các sự kiện trên báo và phát hiện ra rằng hơn 90% sự kiện là vô căn cứ.
Tiếp theo, họ viết ra những món đồ khiến họ lo lắng lúc này và cất lại vào hộp. Kết quả là sau vài tháng, các đối tượng cho biết hầu hết các rắc rối đều không còn là rắc rối nữa.
Vì vậy, người thực nghiệm đã đề xuất:
Trong cuộc sống, 92% những lo lắng gây ra lo lắng chỉ tồn tại trong trí tưởng tượng của con người, 8% còn lại ai cũng có thể dễ dàng giải quyết.
Trên thực tế, nhiều người sẽ có trải nghiệm này.
Có thể hiện tại đó là một thất bại nhỏ, cảm thấy sau này mình sẽ không thể quay đầu lại, suốt ngày đắm chìm trong những cảm xúc tiêu cực.
-
- (Pexels-raydar)
Có lẽ trước mắt có chút rắc rối nên tôi nghĩ cuộc sống đâu đâu cũng không như ý, khiến bản thân cảm thấy lo lắng.
Nhưng thời gian trôi qua, bạn sẽ thấy rằng những thảm họa đó chưa bao giờ thực sự xảy ra, và trí tưởng tượng của bạn chỉ đang hành hạ chính mình mà thôi.
Trong tương lai, hãy học cách thư giãn và đừng để những suy luận tùy tiện đó làm hỏng tâm trạng của bạn. Bởi cái gì nên đến sẽ luôn đến, lo lắng cũng không giải quyết được vấn đề.
Hãy nhìn thất bại với tâm hồn thanh thản và thoát ra khỏi ảo tưởng về thảm họa.
Khi bạn vượt qua được những suy nghĩ vẩn vơ, bao nỗi lo lắng sẽ tan biến theo gió.
7. Suy nghĩ "nên"
Trên thế giới này sẽ không có gì phát triển theo đúng kịch bản bạn đã viết. Những gì bạn nghĩ mình phải trở thành, có thể hóa ra lại hoàn toàn ngược lại. Bạn có thể ý thức về mọi thứ sẽ diễn ra như thế nào và có lẽ tương lai nằm ngoài sức tưởng tượng.
Khi bạn mắc kẹt trong khuôn khổ của những điều “nên”, cuộc sống của bạn chắc chắn sẽ tràn ngập những hối tiếc vì không đạt được điều mình mong muốn và những bất bình về sự thỏa hiệp vô hạn.
-
- (Pexels-min-an)
Trong bài phát biểu "Cuộc nổi loạn tuổi trung niên", nữ diễn viên Lưu Mẫn Đào đã nói về trải nghiệm của bản thân.
Khi còn đi học, cô tự thấy mình phải là học sinh giỏi nên chưa bao giờ dám trái lời cha mẹ, thầy cô. Sau khi làm việc, cô nghĩ mình nên có nhiều tác phẩm hay nên cô đã rất chăm chỉ đóng phim. Khi đến tuổi kết hôn và gặp được người yêu, cô bước vào hôn trường với ý nghĩ kết hôn lần nữa. Nhưng quỹ đạo cuộc đời cô lại không dẫn đến hạnh phúc như lẽ ra cô phải có, cô sống như một bà nội trợ mơ hồ, viết nguệch ngoạc và bất lực.
Trên thực tế, cuộc đời chỉ dài 30.000 ngày và không ai phải sống cuộc sống mà họ “nên” sống.
Chúng ta phải cho phép những tai nạn trong cuộc sống, cho phép mọi thứ không như mong đợi và cho phép mọi thứ trên thế giới xảy ra.
Hãy vứt bỏ những suy nghĩ nên có và chấp nhận sự vô thường của thế gian.
Một khi bạn nhìn thấy nó, mọi người sẽ trở nên giác ngộ, tâm trí bạn sẽ thoải mái hơn và cuộc sống của bạn sẽ dễ dàng hơn rất nhiều.
8. Dán nhãn
Dán nhãn, ghi tên là sử dụng các từ hạn định để mô tả một người. Nhưng mọi người đều có nhiều mặt và không thể được định nghĩa bằng một nhãn hiệu duy nhất.
Tự ý đưa ra những nhận định tiêu cực về bản thân chính là tự trói buộc trái tim mình và khiến mình phải sống trong đau khổ.
-
- (Pexels-van-le)
Có một câu: “Con người không bao giờ có thể đánh giá bản thân một cách công bằng, hoặc họ đánh giá cao bản thân hoặc họ hạ giá bản thân quá mức”. Ít nhiều đều có thành kiến trong nhận thức của mỗi người.
Dán nhãn cho bản thân cũng tương đương với việc giới hạn bản thân trong một nơi chật hẹp. Hơn nữa, thành công hay thất bại nhất thời không thể nói lên trình độ của một người, và một khoảng thời gian cũng không thể nói trước được cả cuộc đời.
Không bị định nghĩa bởi nhãn hiệu là sự tỉnh táo lớn nhất của một con người.
9. Bộ lọc tinh thần
Hãy tưởng tượng bạn có một chiếc cốc trong suốt trước mặt và chiếc cốc này chứa đúng một nửa nước.
Bạn thấy gì? Đó là "Nửa ly nước?" hay "Chỉ nửa ly nước"?
Hầu hết mọi người đều có thể nhận thấy “vẫn còn nửa cốc nước” và liên tưởng nó với những điều tích cực, đây là suy nghĩ của một người lạc quan. Và có một số người ủng hộ phương châm “chỉ nửa ly nước”, họ sẽ lo lắng vì sao ly chưa đầy mà bỏ qua việc vẫn còn nửa ly.
Theo tâm lý học, những người bỏ qua sự thật khách quan và chú ý đến mặt tiêu cực của nó thường bị mắc kẹt trong lối suy nghĩ sàng lọc tâm lý.
-
- (Pexels-iloveswitzerland)
Kiểu suy nghĩ lệch lạc này sẽ khiến con người có thái độ bi quan với mọi việc, đến mức chỉ thấy “nửa ly nước”.
Nhà tâm lý học người Na Uy Nordeske cho biết: "Bộ não của chúng ta có xu hướng dễ bị vướng vào một số điều nhỏ nhặt tiêu cực, dẫn đến không thể tập trung hoặc mất tập trung". Năng lượng của con người luôn có hạn, việc mù quáng vướng vào những điều tồi tệ sẽ chỉ khiến bạn thua thiệt lớn mà thôi.
Cách tốt nhất là: dù bạn thấy gì đi nữa, hãy nghĩ về mặt tốt nhiều hơn.
Một khi bạn thay đổi tâm ý, lối tư duy tất cả những câu đố trước đây không thể giải được sẽ đột nhiên trở nên rõ ràng.
10. Trách nhiệm thuộc về chính mình
Người ta nói rằng đổ lỗi cho bản thân là nguồn gốc của mọi tội lỗi. Rõ ràng là không liên quan gì đến bạn, nhưng bạn lại truy tìm lý do cho mình;
Rõ ràng có những việc là không thể kiểm soát được, nhưng vẫn cho rằng đó là lỗi của mình.
Tự mình gánh hết trách nhiệm, tưởng chừng như phải chịu trách nhiệm nhưng thực chất lại đang đè nén chính mình.
Một blogger từng kể về tuổi thơ của mình. Khi đó, bố mẹ anh thường xuyên cãi nhau, anh rất hy vọng họ có thể hòa thuận.
Một lần, anh đạt điểm cao trong một kỳ thi, và bố mẹ anh rất vui nên lần đầu tiên họ không cãi nhau. Vì thế anh nghĩ chỉ cần học giỏi thì gia đình sẽ hòa thuận.
Mỗi khi bố mẹ không đồng ý, anh sẽ tự trách mình trong lòng, thậm chí có lúc rơi vào trầm cảm. Mãi cho đến khi vào đại học và bố mẹ ly hôn, anh mới nhận ra rằng mình không thể ảnh hưởng đến kết cục của người khác.
-
- (Pexels-ismail-rahmansyah)
Trong cuộc sống này, ai cũng có những vấn đề của riêng mình.
Không phải mọi thứ đều liên quan đến bạn, không phải ai cũng cần bạn giải cứu và bạn cũng không phải gánh chịu nghiệp chướng của người khác.
Hãy làm những gì bạn phải làm và để phần còn lại diễn ra.
Hãy gạt bỏ tinh thần trách nhiệm quá mức, sống cuộc sống của chính mình, buông bỏ sự khắc nghiệt của bản thân, chỉ khi đó bạn mới có thể sống hạnh phúc hơn.
Một danh nhân từng nói: “Nếu những rắc rối xuất hiện trong cuộc sống của bạn, hãy tin tôi, chắc chắn có điều gì đó không ổn trong cách suy nghĩ của bạn”.
Suy nghĩ lệch lạc giống như một cái lồng giam hãm suy nghĩ của con người và họ không thể nhìn ra bản chất của sự việc.
Chỉ có phá vỡ những bức tường tư duy cũ và thay đổi thói quen tư duy cũ là cách cơ bản nhất để giải quyết vấn đề.
Khi bạn thay đổi nhận thức sai lầm của mình, bạn có thể xua tan sương mù trước mặt và tìm ra con đường đúng đắn.
Khi bạn có thể không ngừng vượt qua chính mình và nâng cấp tư duy của mình, bạn sẽ có thể nhìn thấy một thế giới rộng lớn hơn.
Theo Triệu Lệ - Aboluowang - Nguồn: Insights
Nguyên Anh biên dịch
