Nhiều người biết rằng kháng thể trung hòa giảm đáng kể chỉ sau vài tháng tiêm vaccine COVID-19. Các biến thể mới xuất hiện gần đây đã phát triển khả năng trốn thoát đáng kể khỏi kháng thể trung hòa.
Tuy nhiên, một khía cạnh quan trọng khác của vaccine COVID-19 là nó có thể làm suy yếu miễn dịch tế bào, đặc biệt là miễn dịch tế bào T.
Miễn dịch tế bào, hay miễn dịch trung gian qua tế bào, không liên quan đến kháng thể và đóng vai trò quan trọng trong việc ngăn ngừa triệu chứng COVID-19 nghiêm trọng. Bằng chứng gần đây cho thấy sau liều tăng cường vaccine thứ năm, miễn dịch tế bào cũng giảm sút.
Liều vaccine thứ năm không củng cố miễn dịch tế bào
Một nghiên cứu được công bố trên tạp chí Frontier Immunology đã xem xét tác động lâu dài của vaccine mRNA COVID-19 lên miễn dịch tế bào.
Các nhà nghiên cứu đã theo dõi phản ứng miễn dịch của 61 đối tượng tiêm năm liều vaccine từ năm 2021 đến 2023. Bốn liều đầu tiên là vaccine mRNA đơn liều Pfizer, và liều thứ năm là vaccine hai liều Pfizer-BioNTech (Comirnaty Bivalent Original/Omicron BA.4/5).
Tất cả những người này đều đang chạy thận nhân tạo và có nguy cơ cao mắc COVID-19 nghiêm trọng. Tuổi trung bình là 70. Khoảng 90% (55) bị huyết áp cao, gần một nửa (30) bị tiểu đường và một nhóm nhỏ khoảng 11,5% (7) bị rối loạn mỡ máu, tức là lượng lipid trong máu bất thường. Đối với liều vaccine thứ ba, 26,2% người tham gia (16) đã nhận được một loại vaccine tăng cường khác, cụ thể là Moderna (mRNA-1273).
Nghiên cứu cho thấy trong khi hầu hết bệnh nhân vẫn duy trì phản ứng kháng thể mạnh (miễn dịch dịch thể), thì khả năng phòng thủ dựa trên tế bào miễn dịch của họ, được đo bằng khả năng sản xuất interferon của tế bào T, trong nhiều trường hợp đã suy yếu.
Sau liều vaccine thứ năm, chỉ một nửa bệnh nhân duy trì được miễn dịch tế bào mạnh. Những người tham gia lớn tuổi, từ 70 tuổi trở lên, nhiều khả năng có phản ứng miễn dịch tế bào yếu hơn một chút.
Sau 10 tháng kể từ liều đầu tiên, tỷ lệ người tiêm vaccine đạt được miễn dịch tế bào là 75,4%, tăng nhẹ lên 87,5% sau một tháng kể từ liều thứ tư; tuy nhiên, sau liều thứ năm, miễn dịch tế bào giảm đáng kể từ 58,6% sau một tháng xuống 50% sau ba tháng.
Phát hiện này phù hợp với một nghiên cứu trước đó trên chuột, cho thấy hoạt động của tế bào T hỗ trợ và T sát thủ giảm trong khi tế bào T ức chế tăng sau liều vaccine mRNA thứ năm và thứ sáu, cho thấy bằng chứng về tình trạng chịu đựng và kiệt sức của hệ miễn dịch.
Nghiên cứu xác nhận rằng các ký ức miễn dịch bảo vệ đã bị lật ngược do tình trạng tiêm vaccine nhắc lại kéo dài bằng cách thúc đẩy sự chịu đựng miễn dịch thích nghi.
"Chúng tôi thấy rằng tác dụng bảo vệ từ miễn dịch dịch thể và miễn dịch tế bào được thiết lập bởi quá trình tiêm chủng thông thường đều bị suy giảm đáng kể trong quá trình tiêm vaccine kéo dài. Cụ thể, tiêm vaccine kéo dài không chỉ làm suy giảm hoàn toàn số lượng và hiệu quả trung hòa của kháng thể đặc hiệu RBD trong huyết thanh, mà còn rút ngắn trí nhớ dịch thể lâu dài", các nhà nghiên cứu kết luận.
Phát hiện này nhấn mạnh những rủi ro tiềm ẩn liên quan đến việc sử dụng liên tục các mũi vaccine tăng cường SARS-CoV-2.
Vậy, những tế bào miễn dịch này đang làm gì? Tại sao những phát hiện này lại quan trọng?
Tầm quan trọng của miễn dịch tế bào
Hệ thống miễn dịch của chúng ta bao gồm miễn dịch tự nhiên và miễn dịch thích nghi. Miễn dịch tự nhiên là khả năng bẩm sinh của cơ thể để chống lại các bệnh nhiễm trùng phổ rộng, bất kể loại virus cụ thể nào, trong khi miễn dịch thích nghi là tuyến phòng thủ thứ hai để chống lại những kẻ xâm nhập cụ thể.
Miễn dịch thích nghi được các tế bào miễn dịch chuyên biệt thực hiện, phản ứng với các virus cụ thể. Chúng bao gồm lymphocytes - tế bào bạch cầu như tế bào T, tế bào B và tế bào tiêu diệt tự nhiên.
Các tế bào B giống như "nhà máy sản xuất kháng thể" và chịu trách nhiệm sản xuất kháng thể đặc hiệu để vô hiệu hóa virus.
Tế bào T là một nhóm đa dạng với nhiều chức năng. Một số hoạt động như các nhà lãnh đạo nhóm, giúp các tế bào khác thực hiện công việc của chúng và phối hợp toàn bộ phản ứng miễn dịch; chúng được gọi là "tế bào T hỗ trợ". Ngoài ra còn có "tế bào T gây độc tế bào", được gọi là "tế bào T sát thủ", chuyên tiêu diệt các tế bào bị nhiễm. Thêm vào đó, có "tế bào T điều hòa", giúp điều hòa phản ứng của hệ thống miễn dịch bằng cách ức chế hoạt động của các tế bào khác.
Các nghiên cứu đã phát hiện ra rằng, các biến thể mới của SARS-CoV-2 có thể né tránh phản ứng miễn dịch do vaccine mRNA tạo ra, nhưng chúng không thể thoát khỏi sức mạnh bảo vệ của tế bào T.
Interferon: Vũ khí chống virus mạnh mẽ
Miễn dịch tế bào là một phần của miễn dịch thích nghi hoạt động thông qua tế bào T và B... và miễn dịch niêm mạc là một phần của miễn dịch bẩm sinh (ví dụ như da và mũi). Cả hai loại miễn dịch này đều sử dụng interferon như một vũ khí mạnh mẽ để chống lại virus.
Trong miễn dịch niêm mạc, khi cơ thể tiếp xúc với virus ở lớp biểu mô (lớp bề mặt của niêm mạc), các tế bào biểu mô có thể sản sinh ra interferon, giúp chúng bước vào trạng thái kháng virus để tiêu diệt virus một cách hiệu quả trước khi nó lây lan sâu vào cơ thể. Khi interferon được sản xuất tự nhiên qua niêm mạc, đó là cách hiệu quả nhất mà cơ thể tiêu diệt virus ở tuyến đầu. Điều này là không thể với các loại vaccine thông thường.
Trong miễn dịch tế bào, interferon cũng hoạt động như một vũ khí bí mật mạnh mẽ và đóng vai trò quan trọng bằng cách loại bỏ các mầm bệnh.
Trong quá trình nhiễm virus, interferon có thể được tái tạo bởi các tế bào T sát thủ và tế bào tiêu diệt tự nhiên để tối đa hóa tác dụng chống virus của nó. Sự gia tăng nhanh chóng về số lượng và tốc độ phản ứng nhanh của tế bào T sát thủ này có thể giải thích tại sao một số người không gặp triệu chứng nhiễm COVID-19.
Một nghiên cứu năm 2023 cho thấy rằng, những người nhiễm COVID có mức interferon thấp hơn đáng kể so với những người không nhiễm. Hơn nữa, những người có mức miễn dịch tế bào cao hơn ít có khả năng phát triển các bệnh nhiễm đột phá sau khi tiêm chủng.
Một nghiên cứu được công bố trên Cell Reports cho thấy rằng trong giai đoạn đầu của nhiễm COVID-19, nếu một người có thể nhanh chóng tạo ra các tế bào T đặc hiệu với SARS-CoV-2 hoặc tế bào T sản xuất interferon, cơ thể có thể loại bỏ virus nhanh hơn, dẫn đến triệu chứng COVID-19 ít nghiêm trọng hơn.
Các nhà nghiên cứu đã phân tích những thay đổi về virus học và miễn dịch ở 12 bệnh nhân bị nhiễm SARS-CoV-2 cấp tính từ khi khởi phát bệnh đến khi hồi phục hoặc tử vong, thấy rằng những bệnh nhân chỉ có triệu chứng nhẹ đã bắt đầu kích hoạt sớm các tế bào T đặc hiệu với SARS-CoV-2, từ đó tiết interferon-gamma.
Vaccine mRNA làm suy yếu miễn dịch tế bào
Một số người có thể thắc mắc làm thế nào vaccine mRNA COVID-19 có thể ức chế miễn dịch tế bào. Dưới đây là một số giải thích hợp lý.
1. Protein gai
Vaccine COVID-19 bỏ qua các rào cản niêm mạc và mạch máu của cơ thể khi được tiêm vào cơ delta. Cách hệ thống miễn dịch phản ứng với vaccine sẽ quyết định tác động của việc tiêm chủng.
Protein gai trong vaccine mRNA được biết là làm rối loạn miễn dịch chống virus bình thường. Một nghiên cứu cho thấy rằng sau 28 ngày tiêm chủng, protein gai làm biến đổi sự ổn định của biểu hiện gen trong các tế bào miễn dịch ngoại biên, dẫn đến phản ứng interferon bị suy yếu và ức chế miễn dịch tế bào, bao gồm ức chế lympho bào và đơn bào.
Protein gai từ vaccine không phân hủy nhanh chóng và có thể lưu thông trong cơ thể hơn bốn tháng, điều này có thể ảnh hưởng tiêu cực đến hệ miễn dịch.
2. mRNA được sửa đổi
Vaccine mRNA sử dụng một mã gen được thay đổi nhẹ, bao gồm thứ gọi là N1-methylpseudouridine thay vì uracil thông thường. Thay đổi này được phát hiện kích hoạt các tế bào T điều hòa theo cách ức chế miễn dịch tế bào.
Những hạt mRNA được biến đổi này đi đến các tế bào cụ thể trong lá lách, vốn chịu trách nhiệm trình diện các kháng nguyên mà không kích hoạt các phản ứng miễn dịch đồng kích thích cần thiết. Điều này sẽ làm giảm số lượng tế bào T hoạt động và tăng tế bào T điều hòa, dẫn đến suy giảm khả năng miễn dịch tế bào.
3. Hạt nano lipid
Thành phần của vaccine bao gồm các hạt nano lipid (LNP), những hạt nhỏ giống như chất béo có thể tích tụ ở các cơ quan khác nhau như gan và lá lách. Những LNP này, cùng với mRNA mà chúng mang theo, có thể gây thêm viêm, dẫn đến rối loạn miễn dịch tế bào.
4. Tổn thương mạch máu
Kháng thể do cơ thể sản xuất để đáp ứng với protein gai của vaccine có thể vô tình làm tổn thương các tế bào và mô tạo ra protein gai. Điều này bao gồm tổn thương các tế bào nội mô, lót trong các mạch máu và có khả năng gây hại cho các cơ quan quan trọng đối với hệ miễn dịch, như tuyến thượng thận.
5. Tăng cường phụ thuộc kháng thể và in hằn miễn dịch
Một khả năng khác được gọi là tăng cường phụ thuộc kháng thể, có thể tàn phá chức năng bình thường của miễn dịch tế bào.
Điều này có thể xảy ra khi trí nhớ của hệ thống miễn dịch về vaccine gốc kiểu Vũ Hán cản trở khả năng chống lại các biến thể mới, khiến vaccine không hiệu quả đối với các biến thể này, có khả năng tăng cường khả năng nhân lên của virus COVID-19.
Biến thể mới thoát khỏi miễn dịch tế bào
Bắt đầu từ sự xuất hiện của Omicron, họ biến thể SARS-CoV-2 này đã học cách thoát khỏi khả năng miễn dịch tế bào B với khả năng lây nhiễm tăng lên đáng kể cũng như có khả năng thoát khỏi các kháng thể do protein tăng đột biến gây ra.
Các biến thể gần đây (ví dụ: JN.1) đã học cách đột biến ở những vùng không có gai để thoát khỏi khả năng miễn dịch tế bào T ban đầu. Điều này có thể khiến khả năng miễn dịch tế bào ban đầu gặp khó khăn hơn trong việc loại bỏ biến thể Omicron.
Tóm lại, việc thúc đẩy rộng rãi vaccine COVID-19 đã có những hậu quả tiêu cực đáng kể trong thời gian dài, đòi hỏi phải đánh giá lại toàn diện và khách quan việc liệu chúng ta có nên tiếp tục khuyến khích việc tiêm chủng trong dân số hay không. Việc tin tưởng một cách mù quáng trong bối cảnh này có thể phản tác dụng và tiềm ẩn nguy hiểm. Các cơ quan y tế và viên chức công quyền đã kêu gọi ngừng hoàn toàn tất cả các loại vaccine mRNA.
Điều quan trọng nữa là phải nhấn mạnh giá trị của các biện pháp phòng ngừa phi dược lý và giáo dục sức khỏe cơ bản về vai trò của hệ miễn dịch của cơ thể trong việc chống lại virus.
Có nhiều cách để tăng cường toàn diện hệ miễn dịch bẩm sinh của chúng ta dựa trên nghiên cứu y sinh hiện đại. Kiến thức như vậy là rất cần thiết và nên được các cơ quan y tế quan tâm.
Phương pháp tiếp cận này trao quyền cho cá nhân với thông tin quan trọng và nên là một phần của chiến lược y tế công cộng toàn diện.
Theo Yuhong Dong - The Epoch Times
Chấn Hưng biên dịch
Bác sĩ Yuhong Dong là nhà báo thuộc chuyên mục y tế cấp cao của The Epoch Times. Cô là cựu chuyên gia khoa học y tế cấp cao kiêm lãnh đạo cảnh giác dược tại trụ sở Novartis ở Thụy Sĩ và từng bốn lần đoạt giải thưởng Novartis. Cô có kinh nghiệm nghiên cứu tiền lâm sàng về virus học, miễn dịch học, ung thư, thần kinh và nhãn khoa, đồng thời có kinh nghiệm lâm sàng về bệnh truyền nhiễm và nội khoa. Cô có bằng bác sĩ y khoa và tiến sĩ về bệnh truyền nhiễm tại Đại học Bắc Kinh, Trung Quốc.
