Trong những năm gần đây, do tác động của dịch bệnh, chiến tranh thương mại Trung-Mỹ và các yếu tố khác, một lượng lớn các ngành công nghiệp đã được chuyển từ Trung Quốc sang Việt Nam và các nước khác, đây dường như là một xu hướng không thể ngăn cản.
Một số người trong ngành sản xuất thường xuyên đến Trung Quốc và Việt Nam chỉ ra rằng tốc độ phát triển của Việt Nam trong những năm gần đây cũng giống như Trung Quốc những năm 1990. Chỉ riêng trong quý đầu tiên của năm nay (2022), tổng kim ngạch xuất khẩu của Việt Nam đã vượt xa Thâm Quyến gần 17 tỷ đô la. Khoảng cách dữ liệu trong tháng 3 thậm chí còn lớn hơn, gấp đôi so với Thâm Quyến.
Người ta nói rằng đi trên đường phố TP.HCM, đâu đâu cũng thấy quán ăn Trung Quốc, chỗ nào cũng có người Trung Quốc. Với sự phát triển nhanh chóng của nền kinh tế Việt Nam và khả năng giảm nhiều chi phí kinh doanh, nhiều công ty sử dụng nhiều lao động đã chuyển từ Trung Quốc sang Việt Nam, và nhiều Người Trung Quốc cũng theo doanh nghiệp sang Việt Nam làm công tác quản lý, kỹ thuật, lương cao hơn nhiều so với người Việt Nam.
Trong số những người có thu nhập thấp của Trung Quốc, lượng lớn người đã sang Việt Nam làm việc mà không quay lại. Tại các cửa khẩu khác nhau ở biên giới Trung-Việt, một số lượng lớn người xếp hàng để vào Việt Nam mỗi ngày.
Thành tích của Việt Nam về tăng trưởng kinh tế và ổn định chính trị đã thu hút nhiều công ty quốc tế. Theo thống kê, đến năm 2021, số lượng doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài tại Việt Nam sẽ lên tới 36.000, trong đó có nhiều doanh nghiệp công nghệ cao. Mới đây, 50 công ty công nghệ cao trong đó có SpaceX và Pfizer đã đến thăm Việt Nam, có kế hoạch tăng cường đầu tư vào Việt Nam. Theo báo cáo của Ngân hàng Thế giới, tốc độ tăng trưởng kinh tế của Việt Nam sẽ duy trì ở mức trung bình khoảng 6% trong giai đoạn 2010-2020. Nếu xu hướng này tiếp tục, sự phát triển của Việt Nam được dự báo sẽ vượt qua Trung Quốc trong tương lai. Khi đó, số lượng người Trung Quốc sang Việt Nam làm việc sẽ ngày càng tăng.
Trong vòng 5 năm, 20.000 công ty có vốn nước ngoài đã rút vốn và dây chuyền sản xuất ra khỏi Trung Quốc và chuyển sang những nước khác, điển hình như Việt Nam.
Hai hãng công nghệ lớn là Samsung và Toshiba đã tiếp tục rút khỏi Trung Quốc và chuyển đến Việt Nam khiến lượng người mất việc làm ở Trung Quốc lên cao.
Đối mặt với tình trạng thất nghiệp, nhiều nhà máy trên cả nước không có đơn hàng. Làn sóng thất nghiệp lớn nhất trong lịch sử Trung Quốc đã đến.
Foxconn là OEM của Apple, sử dụng hơn 800.000 lao động Trung Quốc. Kể từ tháng 4, đã có tin tức về việc sa thải một số lượng lớn nhân sự, đồng thời các trung tâm sản xuất và vốn liên quan của họ sẽ được chuyển đến Ấn Độ và Việt Nam.
Hàng trăm nghìn nhân viên Foxconn tại Trung Quốc cùng với chuỗi công nghiệp thượng nguồn và hạ nguồn của Foxconn có thể ảnh hưởng đến việc làm của hàng triệu người.
-
- Nhà máy Foxconn, chuyên sản xuất linh kiện cho Apple, tại KCN Quang Châu ở Bắc Giang. (Ảnh VOA)
Tệ hơn nữa, khi những người thất nghiệp này cố gắng tìm lại việc làm, họ gặp rất nhiều khó khăn. Làn sóng đóng cửa doanh nghiệp càng khiến tình trạng tuyển dụng thêm trầm trọng, các công ty Trung Quốc ngày càng kén chọn độ tuổi tuyển dụng.
Thậm chí, có công ty còn dùng loa phát liên tục tại địa điểm tuyển dụng, ghi rõ không nhận những người sinh trước 1986. Hiện tượng này đã làm dấy lên sự phẫn nộ và mỉa mai của cư dân mạng: "Chúng ta chỉ có thể nghỉ hưu ở tuổi 65. Sau 35 tuổi, chúng ta vẫn còn 30 năm để sống. Chẳng lẽ lại đi xin ăn sao?"
Trước tình hình thiếu việc làm trầm trọng, nhiều người Trung Quốc không còn lựa chọn nào khác ngoài tìm kiếm cơ hội việc làm ở Đông Nam Á, đặc biệt là nước láng giềng Việt Nam đã trở thành điểm đến ưa thích của họ. Trên thực tế, xu hướng này có quan hệ mật thiết với sự phát triển của nền kinh tế Việt Nam.
Trong 20 năm qua, phương Tây đã mở cửa thị trường cho Trung Quốc và Trung Quốc đã trở thành công xưởng của thế giới nhờ chi phí lao động thấp. Tuy nhiên, khi trò chơi địa chính trị giữa phương Tây và Trung Quốc tiếp tục leo thang, ngày càng nhiều công ty đa quốc gia không chỉ nghĩ đến chi phí mà còn cả những yếu tố khó kiểm soát có thể bùng phát bất cứ lúc nào. Do đó, nền kinh tế Trung Quốc và Mỹ đang dần tách rời, các đơn hàng và thị trường chuỗi công nghiệp bắt đầu chuyển sang các nước láng giềng, đặc biệt là Việt Nam. Năm ngoái, GDP của Việt Nam tăng trưởng 8,02%, không chỉ là tốc độ tăng trưởng nhanh nhất trong 25 năm qua mà còn là tốc độ tăng trưởng cao nhất trong 10 năm qua. Trong số đó, việc thúc đẩy ngoại thương là rất quan trọng.
Riêng năm ngoái, tổng kim ngạch xuất nhập khẩu của Việt Nam đạt 732,5 tỷ USD, tuy còn khoảng cách nhất định so với 1,247 tỷ USD của Quảng Đông nhưng đây mới chỉ là giai đoạn đầu của chuyển dịch chuỗi cung ứng, nếu xu hướng này tiếp diễn, Việt Nam sẽ bắt kịp lên. Đà đuổi kịp của Việt Nam sẽ ngày càng khốc liệt hơn.
Với tiền đề tăng trưởng kinh tế nhanh, Việt Nam không chỉ ký kết hiệp định thương mại tự do với châu Âu mà còn đạt được thỏa thuận với Hoa Kỳ; tăng cường quan hệ với Nhật Bản, Hàn Quốc và các nước khác, cho phép các công ty Hàn Quốc và Nhật Bản đầu tư mạnh vào Việt Nam, và thông qua hợp tác với nhiều nước thành viên.
Hiện Việt Nam đang dẫn trước Trung Quốc trong các lĩnh vực sản xuất thiết bị điện tử, dệt may, giày dép, quần áo và nội thất. Tính đến tháng 5 năm ngoái, số liệu thống kê cho thấy trong ba ngành công nghiệp nhập khẩu tỷ trọng cao tại Hoa Kỳ, các sản phẩm của Việt Nam chiếm nhiều hơn các sản phẩm của Trung Quốc. Trong biểu đồ, có thể thấy Việt Nam tăng và Trung Quốc giảm. Ngay cả trong lĩnh vực máy móc, thiết bị công nghiệp có yêu cầu kỹ thuật tương đối cao, Việt Nam cũng đã vượt Trung Quốc vài phần trăm.
Lý Ngọc
(Tổng hợp)
