Hầu hết các nhà phê bình đều đồng ý rằng trí tuệ không thể được dạy trong lớp học như môn toán hay địa lý.
"Biết rằng cà chua là một loại trái cây là kiến thức; biết không cho chúng vào món salad trái cây là trí tuệ".
Câu cách ngôn này xuất phát từ nhà báo hài hước người Anh Miles Kington (1941~2008), trong đó tóm tắt một cách sinh động sự khác biệt giữa kiến thức và trí tuệ.
Khác với tri thức, trí tuệ là một trong Tứ Đức (bốn đức tính cơ bản của triết học Hy Lạp cổ: trí tuệ, công bằng, can đảm và tiết độ). Con người phải từ từ tích lũy trí tuệ thông qua rèn luyện và thói quen sinh hoạt theo thời gian. Không thể hiểu được ý nghĩa đích thực của trí tuệ nếu chỉ dựa vào sách giáo khoa hay lời thầy giảng.
Hầu hết các nhà phê bình đều đồng ý rằng trí tuệ không thể được dạy trong lớp học như môn toán hay địa lý. Tuy nhiên, nó có thể phát triển mạnh mẽ với sự khuyến khích và nuôi dưỡng. Hai trong số những người thầy tâm linh vĩ đại nhất trong lịch sử, Socrates và Chúa Giêsu, đã dạy và truyền cảm hứng cho những môn đồ của họ, những người tìm kiếm sự khôn ngoan - Socrates qua các câu hỏi, Chúa Giêsu qua truyện ngụ ngôn. Gần gũi hơn với thời đại của chúng ta, các nhà văn Mỹ thế kỷ 19 cũng nhắm đến mục tiêu này bằng cách đưa một lượng lớn những lời dạy và câu chuyện đạo đức truyền thống vào sách giáo khoa của họ.
Theo các báo cáo, không thiếu sự nhầm lẫn về tâm lý và đau khổ về tinh thần ở trẻ em và thanh thiếu niên ngày nay. Nếu chúng ta noi gương các bậc tiền bối nêu trên và nỗ lực trau dồi trí tuệ và sự khôn ngoan của giới trẻ thì có lẽ chúng ta cũng có thể làm tốt.
Dưới đây là sáu cách giúp đỡ trẻ em trên hành trình đi đến trí tuệ.
Văn học và lịch sử
Truyện ngụ ngôn của Aesop; "Anne tóc đỏ dưới Chái nhà xanh" của Lucy Montgomery; tiểu sử phù hợp với lứa tuổi của những người nổi tiếng bao gồm George Washington, Amelia Earhart và Theodore Roosevelt; các vở kịch của Jane Austen và Shakespeare, và hàng nghìn câu chuyện khác chứa đựng những bài học phong phú giúp rèn luyện khả năng phán đoán.
Những cuốn sách này giống như một phòng thí nghiệm để nghiên cứu hành vi của con người. Ở đây, thanh thiếu niên có thể quan sát đức hạnh và thói xấu, thiện và ác, một cách tương đối an toàn. Họ có thể không nhận ra rằng việc đọc những tác phẩm kinh điển này có thể cho phép họ học được những kinh nghiệm quan trọng về cuộc sống và đạo đức, đồng thời làm phong phú thêm kho tàng trí tuệ của chính họ.
Trí tuệ từ thế hệ đi trước
Hơn 60 năm qua, xã hội chúng ta đã chứng kiến sự tan vỡ của hôn nhân và gia đình, sự phát triển của văn hóa giới trẻ và những tiến bộ nhanh chóng về công nghệ, đặc biệt là trong các ngành truyền thông và truyền thông xã hội. Nhưng hậu quả là gì? Người cố vấn tinh thần của giới trẻ ngày nay thường là những người bạn đồng trang lứa, thanh thiếu niên và những người ở độ tuổi đôi mươi.
Trước xu hướng tai hại này, chúng ta nên khuyến khích những người trẻ kết nối và tìm kiếm lời khuyên từ cha mẹ, ông bà cũng như những người cố vấn như giáo viên, huấn luyện viên và người sử dụng lao động. So với những “người bạn” cấp 3 trên mạng xã hội, người chú đã ở trong xã hội vài năm sẽ biết rõ hơn về cuộc sống.
Suy nghĩ trước khi hành động
Dấu hiệu thông thường của sự khôn ngoan là khả năng lùi lại khi gặp vấn đề và cân nhắc cẩn thận các lựa chọn cũng như hậu quả trước khi quyết định hành động. Nhiều người lớn, từ chính trị gia đến hàng xóm cạnh nhà, đều thiếu khả năng cân nhắc hậu quả. Tâm trí họ bị mắc kẹt ở tuổi thiếu niên, họ thường nhầm cát với vàng và hành động hấp tấp mà không quan tâm đến hậu quả.
Thông qua lời dạy và tấm gương, chúng ta có thể dạy người trẻ suy nghĩ trước khi hành động.
Cho trẻ nếm trải thất bại
Không cha mẹ nào muốn thấy con mình thất bại. Một số phụ huynh sẽ nài nỉ con học lớp 10 cất điện thoại và học bài cho bài kiểm tra sinh học vào ngày hôm sau. Các bậc cha mẹ khác sau khi biết con mình ở tuổi vị thành niên chỉ làm việc có hai ngày trong kỳ nghỉ hè rồi nghỉ việc, đã viện lý do của con để bày tỏ sự thông cảm. Một số phụ huynh thậm chí còn gọi điện cho các giáo sư đại học để phản đối việc con họ bị điểm C trong kỳ thi.
Nếu chúng ta luôn cố gắng mở đường trong cuộc đời cho con cái, chúng ta sẽ khiến chúng lạc lối khi chúng phải đối mặt với những thất bại nghiêm trọng hơn trong cuộc sống khi trưởng thành. Bởi vì sự bảo vệ của chúng ta bảo vệ trẻ khỏi thất bại nên khả năng đạt được trí tuệ của trẻ cũng bị giảm sút. Khi trẻ ngã, chúng ta có thể bế trẻ lên, phủi bụi cho trẻ và đưa ra lời khuyên và sự cảm thông. Nhưng chúng ta nên nhớ rằng những thất bại nhỏ của tuổi thiếu niên sẽ mang lại cho các em sức mạnh, sự kiên cường và trí tuệ để giúp các em vượt qua những thử thách mà các em có thể gặp phải khi trưởng thành.
Tiêu chuẩn cho một cuộc sống tốt đẹp
Việc rèn luyện sớm những đức tính như trung thực, nhân hậu, kiên trì và can đảm sẽ nuôi dưỡng trí tuệ. Con đường dẫn đến trí tuệ rất khó khăn và bằng cách dạy trẻ những điểm mạnh tính cách này và thực hành chúng trong cuộc sống, chúng ta có thể giúp trẻ tiến xa hơn trên con đường gian khổ đó. Ví dụ, lòng tốt dạy chúng ta hiểu người khác. Đối mặt với khó khăn một cách dũng cảm thay vì trốn chạy, một ngày nào đó sẽ khiến chúng trở thành những cố vấn khôn ngoan trong hôn nhân hoặc nơi làm việc.
Tinh thần khiêm tốn
Lời cầu nguyện thanh thản gói gọn sự khiêm nhường đi kèm với sự khôn ngoan: “Lạy Chúa, xin ban cho con sự thanh thản để chấp nhận những điều con không thể thay đổi, lòng can đảm để thay đổi những điều con có thể, và sự khôn ngoan để nhận biết sự khác biệt”. Nhận biết những hạn chế của mình là một dấu hiệu của sự khôn ngoan, cho phép chúng ta tận hưởng sự thanh thản được đề cập trong lời cầu nguyện, và là một công cụ khác để thực hành khả năng phán đoán tốt.
Việc khuyến khích người trẻ theo đuổi trí tuệ ngay từ khi còn nhỏ có thể giúp họ tiến về phía trước trên con đường chinh phục đỉnh núi trí tuệ.
Theo Jeff Minick - The Epoch Times
Thanh Hương biên dịch
Jeff Minick có bốn người con và rất nhiều cháu. Trong 20 năm, ông dạy lịch sử, văn học và tiếng Latin cho các cuộc hội thảo dành cho học sinh giáo dục tại nhà ở Asheville, NC. Ông là tác giả của hai cuốn tiểu thuyết “Amanda Bell” và “Dust On Their Wings” và hai tác phẩm phi hư cấu, “Learning As I Go” và “Movies Make The Man”. Ngày nay, ông sống và viết ở Front Royal, Virginia, Mỹ.
