Philippines đã phủ nhận việc đưa ra bất kỳ ‘lời hứa’ nào với Trung Quốc về việc di dời một tàu chiến mắc cạn từ thời Thế chiến II ra khỏi một bãi cạn đang tranh chấp ở Biển Đông, nơi mà Manila coi là căn cứ quân sự để khẳng định chủ quyền của mình.
Hôm 5/8, Philippines đã cáo buộc Lực lượng Bảo vệ Bờ biển Trung Quốc thực hiện các thao tác nguy hiểm và phun vòi rồng vào một tàu tiếp tế (chở thực phẩm, nước, nhiên liệu và vật phẩm tiếp tế) cho quân nhân nước này trên chiến hạm BRP Sierra Madre tại bãi Cỏ Mây thuộc quần đảo Trường Sa của Việt Nam.
Bãi Cỏ Mây thuộc quần đảo Trường Sa của Việt Nam. Năm 1999, hải quân Philippines cho ủi tàu chiến cũ nát BRP Sierra Madre lên bãi Cỏ Mây, biến nó thành một tiền đồn để duy trì hiện diện trái phép ở khu vực.
Hiện tại, con tàu được coi là một biểu tượng mong manh cho tuyên bố chủ quyền của Manila đối với đảo san hô. Bắc Kinh cũng tuyên bố chủ quyền đối với bãi cạn và gọi nó là Nhân Ái Tiêu (Ren'ai Jiao).
Bộ Ngoại giao Trung Quốc đã biện minh cho hành động của lực lượng bảo vệ bờ biển nước này và nói rằng Philippines đã "hứa hẹn rõ ràng nhiều lần" về việc di dời tàu BRP Sierra Madre ra khỏi bãi cạn tranh chấp nhưng đến nay vẫn chưa thực hiện.
Tuy nhiên, Trợ lý tổng giám đốc Hội đồng An ninh Quốc gia Philippines, Jonathan Malaya, đã bác bỏ tuyên bố của Bắc Kinh, nói rằng "không có hồ sơ hay biên bản cuộc gặp, báo cáo chính thức, văn bản pháp lý hay thỏa thuận miệng” giữa hai nước về việc di dời con tàu.
“Sẽ rất khó để chúng tôi trả lời một câu hỏi giả định từ Trung Quốc bởi vì chúng tôi có liên quan, chúng tôi chưa và sẽ không bao giờ ký hoặc đồng ý với bất kỳ điều gì nhằm từ bỏ quyền chủ quyền và quyền tài phán của chúng tôi. trên Biển Tây Philippines", ông nói với các phóng viên.
“Tôi cho rằng chúng tôi có thể coi đây là một sự tưởng tượng hư cấu của Đại sứ Trung Quốc vì chúng tôi không biết gì về điều đó", ông Malaya nói thêm, theo hãng tin Manila Bulletin.
Trong khi đó, phát ngôn viên của Lực lượng Tuần duyên Philippines (PCG) Jay Tarriela đã lặp lại quan điểm của mình, nói rằng ông không thể nhớ chính phủ Philippines có đưa ra bất kỳ cam kết nào với Trung Quốc về việc di dời con tàu.
Mỹ, Canada, Nhật Bản lên án hành động của Trung Quốc
Hoa Kỳ đã nhanh chóng tái khẳng định sự ủng hộ của mình đối với Philippines và nhắc lại cam kết bảo vệ đối tác hiệp ước lâu năm của mình khi các tàu công vụ và binh sĩ Philippines bị tấn công, đặc biệt là ở Biển Đông.
“Bằng cách phun vòi rồng và tham gia vào các thao tác đánh chặn nguy hiểm, các tàu của Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa đã can thiệp vào việc Philippines thực hiện hợp pháp quyền tự do hàng hải trên biển và gây nguy hiểm cho sự an toàn của các tàu và thủy thủ đoàn của Philippines", Bộ Ngoại giao Mỹ tuyên bố.
Theo Đại sứ quán Canada, "các hành động đe dọa và cưỡng ép liên tục" của Bắc Kinh đối với các nước láng giềng đã làm suy yếu an ninh khu vực và "gia tăng nguy cơ xảy ra những tính toán sai lầm nghiêm trọng".
Về phần mình, Nhật Bản bày tỏ sự ủng hộ mạnh mẽ đối với Philippines, cho rằng "hành động quấy rối và vi phạm các hoạt động hàng hải hợp pháp và gây nguy hiểm cho an toàn hàng hải" là "hoàn toàn không thể chấp nhận được".
Ngày 7/8, Tổng thống Philippines Ferdinand Marcos Jr triệu tập một hội nghị, cam kết nước ông sẽ tiếp tục khẳng định chủ quyền trên Biển Đông trước “tất cả những thách thức này” và phù hợp với luật pháp quốc tế.
Cuộc đối đầu căng thẳng tại Bãi Cỏ Mây hôm 5/8 là đợt bùng phát mới nhất trong các tranh chấp lãnh thổ kéo dài giữa Trung Quốc, Philippines, Việt Nam, Malaysia, Đài Loan và Brunei.
Căng thẳng leo thang ở Biển Đông
Tranh chấp ở Biển Đông, một trong những tuyến hàng hải nhộn nhịp nhất thế giới, từ lâu được coi là điểm nóng ở châu Á và là đường đứt gãy mong manh trong cuộc cạnh tranh giữa Hoa Kỳ và Trung Quốc trong khu vực.
Bất chấp các phán quyết quốc tế về việc vô hiệu hóa các yêu sách lãnh thổ rộng lớn của Bắc Kinh, chẳng hạn như phán quyết năm 2016 của Tòa án Trọng tài Thường trực, một cơ quan quốc tế có trụ sở tại The Hague; chính quyền Đảng Cộng sản Trung Quốc vẫn tuyên bố quyền sở hữu đối với toàn bộ tuyến đường thủy chiến lược này.
Bắc Kinh tuyên bố phần lớn Biển Đông là lãnh thổ của mình theo cái gọi là “đường chín đoạn”, bất chấp các yêu sách cạnh tranh từ các nước láng giềng như Việt Nam, Malaysia, Đài Loan và Brunei.
Năm 2016, Tòa án La Haye ra phán quyết ủng hộ hành động pháp lý của Philippines. Tuy nhiên, phán quyết có tác động nhỏ đến các động thái của ĐCSTQ, tiêu biểu là việc các tàu Trung Quốc thường xuyên xâm phạm các vùng biển của Philippines.
Trước đó, Trung Quốc được cho là đã chiếu "tia laser cấp độ quân sự" vào một tàu của Lực lượng Tuần duyên Philippines ở Biển Đông. Vào thời điểm đó, tàu của Philippines đang hỗ trợ nhiệm vụ tiếp tế cho hải quân nước này tại Bãi Cỏ Mây.
Vụ việc diễn ra vào ngày 6/2, khi chiếc tàu BRP Malapascua của Lực lượng Tuần duyên Philippines đang hỗ trợ hải quân nước này vận chuyển lương thực và nhu yếu phẩm tới một tiền đồn quân sự trên Bãi Cỏ Mây xa xôi thuộc Quần đảo Trường Sa.
Khi tàu cách Bãi Cỏ Mây 10 hải lý (khoảng 20 km) thì một tàu Hải cảnh Trung Quốc mang số hiệu 5205 bất ngờ chiếu tia laser 2 lần, gây “mù tạm thời” (trong khoảng 10 - 15 giây) với thủy thủ đoàn đang làm nhiệm vụ trên tàu, các quan chức Manila cho biết.
Quần đảo Trường Sa là nơi tranh chấp chủ quyền của 6 quốc gia và lãnh thổ: Trung Quốc, Đài Loan, Việt Nam, Philippines, Malaysia và Brunei.
Phản ứng trước sự việc này, hôm 13/2 Bộ Ngoại giao Mỹ đã chỉ trích các hành động của Bắc Kinh và gọi các hành động này là “khiêu khích và không an toàn”.
Huyền Anh tổng hợp
