Tiêu đề nghe thật phi lý. Nhưng đúng là như vậy. Năng lượng xanh cần pin, mà sản xuất pin gây ô nhiễm trầm trọng cho môi trường. Nước Mỹ đang bị cảnh báo ô nhiễm tồi tệ hơn vì chương trình nghị sự xanh của ông Biden. Chưa kể, chương trình này đang triệt tiêu hoàn toàn an ninh năng lượng Mỹ, đẩy giá dầu thô lên 115 USD/thùng; giúp Nga có cơ hội leo thang quân sự ở Ukraine.
Để giành chiến thắng trong cuộc chiến chống lại sự nóng lên toàn cầu và chiến thắng trong cuộc đọ sức kinh tế với Trung Quốc, Tổng thống Joe Biden cần một vũ khí thiết yếu - đó là lithium. Lithium cần cho sản xuất pin năng lượng mặt trời. Nhưng khai thác Lithium gây ô nhiễm kinh hoàng.
Nhưng trước khi có thể tin tưởng vào nguồn dự trữ kim loại quan trọng khổng lồ của Hoa Kỳ, ông Biden phải thắng nhiều trận đấu nhỏ hơn trên sân nhà của mình.
Ở Nevada, các nhà bảo tồn và các nhà hoạt động bản địa hạ trại tại địa điểm của một mỏ lithium lộ thiên được đề xuất như một dự án không được thừa nhận trước tòa. Xứ sở loài hoa dại hiếm này có một mỏ thứ hai đang trong tình trạng bế tắc. Luật khai thác mỏ của tiểu bang Maine, một trong những luật nghiêm ngặt nhất trong nước, sẽ khiến việc khai thác lithium từ một mỏ lớn ở đó gần như không thể khai thác được nếu không có sự thay đổi của cơ quan lập pháp. Và tương lai của một mỏ lithium ở vùng nông thôn Bắc Carolina nằm trong tay một hội đồng quản trị quận gồm bảy thành viên có quyền phân vùng.
Việc làm suy yếu nền kinh tế bằng cách không sử dụng nhiên liệu hóa thạch phải trả giá bằng chính môi trường; một sự thật hiện nhiều người Mỹ đã sáng tỏ nhiều, đặc biệt là những người sống gần các mỏ khoáng sản có giá trị. Jordy Lee, quản lý chương trình tại Viện Chính sách Công Payne thuộc Trường Mỏ Colorado cho biết, quá trình chuyển đổi sẽ đòi hỏi phải khai thác một lượng lớn kim loại và khoáng sản, một hoạt động tự gây ô nhiễm.
“Các nhà đầu tư coi nó tồi tệ hơn dầu và khí đốt từ góc độ môi trường”, Lee nói. "Đó là một mớ hỗn độn kỳ lạ của một vấn đề".
Lithium là thành phần thiết yếu của pin được sử dụng trong ô tô điện và năng lượng tái tạo, và nhu cầu về vật liệu siêu nhẹ dự kiến sẽ tăng hơn 40 lần vào năm 2040, theo Cơ quan Năng lượng Quốc tế. Năm ngoái, Bộ Năng lượng đã kêu gọi cải thiện khả năng tiếp cận nguyên liệu thô của Hoa Kỳ “bằng cách khuyến khích tăng trưởng trong các dự án khai thác trong nước an toàn, công bằng và bền vững”.
Mỹ có hơn 9% trữ lượng lithium được biết đến trên thế giới, nhưng chỉ có một mỏ đang hoạt động ở Silver Peak, Nevada. Khu này sản xuất 1,2% sản lượng toàn cầu, tất cả đều được vận chuyển ra nước ngoài để xử lý.
Khoảng 90% lithium trên thế giới được sản xuất bởi Australia, Chile và Trung Quốc. Theo IEA, Trung Quốc thống trị lĩnh vực chế biến kim loại để sử dụng trong pin với gần 60% thị trường.
Nhưng khai thác lithium là một ngành gây ô nhiễm kinh hoàng. Mối quan tâm về các dự án khai thác tiềm năng ở Nevada, Maine và Bắc Carolina là nguồn gốc của việc các vùng đất trở nên đầy ác mộng và nước bị ô nhiễm của các mỏ đào khác đã trở thành sai lầm cho dù các nhóm môi trường hàng đầu, bao gồm Earthworks và Earthjustice, ghi nhận rằng khai thác là cần thiết để làm xanh nền kinh tế.
General Motors Co., Volvo và các nhà sản xuất ô tô khác cần lithium để thực hiện lời hứa loại bỏ dần động cơ đốt trong. GM đã hợp tác với Công ty TNHH Tài nguyên Nhiệt có Kiểm soát để chiết xuất lithium từ biển Salton của California. Tesla có hợp đồng với Piedmont Lithium, công ty đang theo đuổi dự án North Carolina.
Nhà Trắng coi những thỏa thuận đó là bằng chứng cho thấy các biện pháp khuyến khích năng lượng xanh của họ đang phát huy tác dụng. Câu hỏi bây giờ là làm thế nào để lấy lithium ra khỏi mặt đất và đưa vào sử dụng mà không độc hại? Người phát ngôn của Bộ Năng lượng từ chối bình luận về sự phản đối trong nước đối với các mỏ.
“Tôi không biết làm thế nào để đưa mọi người đồng hành”, Eric Norris, chủ tịch đơn vị lithium tại Albemarle Corp., công ty vận hành mỏ Silver Peak, cho biết. “Có sự khác biệt giữa những gì ở cấp liên bang mà chúng ta biết cần thiết phải diễn ra và những gì ở cấp tiểu bang mọi người sẵn sàng khoan dung”.
Khai thác kim loại là một trong những ngành công nghiệp độc hại nhất ở Mỹ và, trong số tất cả các loại khoáng sản, sản xuất lithium có nguy cơ lớn nhất đối với môi trường. Khai thác liti cần nhiều nước hơn so với khai thác sắt, coban, đồng và các vật liệu khác.
Theo IEA, sản xuất một tấn lithium cacbonat gây ra lượng khí thải cao gấp ba lần so với sản xuất một tấn thép.
Nó cũng đắt tiền và thường dễ bị kiện tụng. Thượng nghị sĩ Marco Rubio (R-Fla.), một diều hâu về Trung Quốc và là thành viên của Ủy ban Đối ngoại, cho biết chính phủ liên bang cần tạo ra cầu để chống lại thực tế thị trường đó hoặc rủi ro mất vào tay Trung Quốc và các đối thủ cạnh tranh nước ngoài khác.
“Đó không phải là thứ mà thị trường này sẽ sản xuất vì làm ở nơi khác rẻ hơn”, Rubio nói trong một bài phát biểu vào tháng trước. “Nhưng chúng tôi không thể cho phép nó được thực hiện ở một nơi khác vì chúng tôi không thể chấp nhận rủi ro bị ngắt giữa chừng”.
Công ty Lithium Americas có trụ sở tại Toronto đang cố gắng phát triển một mỏ lộ thiên trên đất liên bang tại đèo Thacker của Nevada, công ty cho biết đây là nguồn tài nguyên lithium lớn nhất được biết đến ở Mỹ.
Cục Quản lý Đất đai đã cấp cho Thacker Pass một chấp thuận quan trọng một năm trước và công ty dự kiến sẽ bắt đầu xây dựng trong năm nay bất chấp một vụ kiện đang chờ xử lý. Nhà Trắng ca ngợi sự chấp thuận này là bằng chứng cho sự tiến bộ, mặc dù giấy phép đã được cấp trước khi Biden nhậm chức.
Dự án này có thể giúp giảm sự phụ thuộc của Hoa Kỳ vào động cơ đốt trong và chuyển chuỗi cung ứng pin đến một bang giàu lịch sử khai thác, Jon Evans, Chủ tịch kiêm Giám đốc điều hành Lithium Americas cho biết.
Evans nói trong một cuộc phỏng vấn: “Nếu bạn đánh mất điều này, nó sẽ không quay trở lại”.
Các đối thủ của dự án đặt câu hỏi liệu nó có xứng đáng với chi phí môi trường hay không. Mỏ sẽ cần 3.224 gallon nước mỗi phút sau năm thứ năm hoạt động và phá hủy gần 5.000 mẫu Anh khu vực mùa đông cho linh dương sừng nhánh.
“Tôi không nghĩ rằng cuối cùng chúng ta sẽ cứu hành tinh bằng cách cho nổ tung những nơi như Thacker Pass”, Max Wilbert, một nhà hoạt động cắm trại để phản đối địa điểm khai thác mỏ cho biết.
Jason George, giám đốc kinh doanh tại International Union of Operating Engineers Local 49 cho biết, nếu Mỹ muốn có một nền kinh tế sạch hơn, thì nước này nên sẵn sàng gánh vác gánh nặng về môi trường khi khai thác các khoáng sản cần thiết.
“Nếu chúng ta không sẵn sàng làm điều đó ở đây, anh có thể đảm bảo rằng nơi anh đang làm sẽ kém thân thiện hơn đối với môi trường”, George nói với một hội đồng của Hạ viện vào tuần trước. "Làm thế nào anh có thể tuyên bố ủng hộ môi trường và sau đó không muốn làm điều này ở một nơi mà anh có thể chắc chắn rằng nó sẽ được thực hiện đúng?"
Tuy nhiên, các cộng đồng địa phương tự nhận thấy mình không đủ trang bị để điều hướng các thông tin cơ bản về địa chính trị và môi trường của cái gọi là cơn sốt vàng trắng.
“Chúng tôi hy vọng điều tốt nhất là nó không ảnh hưởng đến mực nước ngầm hoặc môi trường của chúng tôi theo cách tiêu cực”, Amy Bernard, quản trị viên của Newry, Maine, nơi có trữ lượng lớn lithium, cho biết. "Chúng ta sẽ làm những quy định tiên phong, và đó là một phát súng trong bóng tối".
Tại Hạt Gaston của Bắc Carolina, cư dân đang vận động chống lại mỏ lithium lộ thiên trị giá 840 triệu USD được đề xuất của Piedmont Lithium, điều này sẽ yêu cầu thay đổi quy hoạch. Các ủy viên của quận đã nhất trí áp đặt lệnh tạm hoãn khai thác 60 ngày vào tháng 8, thời hạn này đã hết hạn và các kiến nghị đang được ban hành để phong tỏa mỏ trong khi công ty đang chờ quyết định về giấy phép của bang.
Nơi đây, một số chỉ nhìn thấy rủi ro, những người khác nắm lấy cơ hội kinh tế. Nghị viên California Eduardo Garcia (D-Coachella) cho biết các mỏ lithium ở Salton Sea có thể đáp ứng tới 40% nhu cầu thế giới. Năm 2020, ông đã tài trợ cho luật thành lập Ủy ban Thung lũng Lithium, ủy ban đang khám phá các cơ hội khai thác và sẽ báo cáo cho cơ quan lập pháp vào tháng 10.
Garcia vẫn chưa thấy sự chống đối tồn tại ở các mỏ khác được đề xuất. Ông ghi nhận rằng các quan hệ đối tác đào tạo địa phương đang chuẩn bị cho mọi người những công việc sẽ mang lại kết quả.
“Chúng tôi nhận ra”, Garcia nói, “đây là cơ hội chỉ có một lần trong đời”.
Thuỷ Tiên
(Theo Politico)
