Nhiều người khi gặp điềm tốt thì tâm trạng trở nên tươi sáng hơn, mong chờ những điều tốt đẹp sắp tới; khi gặp điềm xấu thì không tránh khỏi cảm giác sợ hãi, chán nản. Vậy điềm lành và điềm dữ ở phương Đông và phương Tây như thế nào? Làm thế nào có thể đón lành tránh dữ?
Hai câu chuyện về điềm lành điềm dữ ở phương Tây thời hiện đại.
Một chàng trai trẻ gặp một chú mèo con trong một chuyến đi, con mèo luôn theo anh, anh rất thích con mèo. Anh tin rằng con mèo là vật may mắn mà Chúa ban tặng, nên anh mang nó về nhà và chăm sóc nó rất chu đáo. Sau này, chàng trai quả thật gặp nhiều may mắn.
Một người quản lý bán hàng chuẩn bị lái xe ra ngoài để bàn việc kinh doanh với khách hàng, thì một con mèo đen chạy qua trước mặt anh. Người quản lý cho rằng đó là điềm xấu, nên quyết định hủy bỏ kế hoạch. Sau đó khách hành cho rằng, người quản lý này không giữ chữ tín nên đã ngừng giao dịch. Thế là người quản lý đã mất đi một giao dịch có thể kiếm được món lời lớn.
Bất kể nền văn hóa nào, đều có cái gọi là điềm tốt và điềm xấu, điềm lành điềm dữ.
Đối với người phương Đông, việc nhìn thấy những đám mây hay sao băng đẹp lạ thường, hay chim én xây tổ ở nhà là những điềm tốt; nghe thấy tiếng chó tru, hay thấy côn trùng tràn ra nhiều bất thường, thì cho là điềm xấu báo hiệu việc xấu, tai họa sắp xảy ra.
Đối với người phương Tây, thấy cỏ bốn lá hay thấy cầu vồng là điềm tốt; gặp chim hỉ thước ồn ào hay gương vỡ là điềm xấu.
Nhiều người khi gặp điềm tốt thì tâm trạng trở nên tươi sáng hơn, mong chờ những điều tốt đẹp sắp tới; khi gặp điềm xấu thì không tránh khỏi cảm giác sợ hãi, chán nản.
Vậy, người phương Đông cổ đại nhìn nhận những dấu hiệu tốt và xấu như thế nào?
Yêu ma không thể địch nổi người có đức hạnh
Người xưa tin vào những điềm tốt và điềm xấu do Thượng Thiên ám thị, và đối mặt với chúng theo hướng tích cực.
Theo “Sử ký: Ân bản kỷ” và “Khổng Tử gia ngữ”, trước khi Thái Mậu (vị vua thứ chín của nhà Thương) lên ngôi, nhà Thương suy yếu, các chư hầu coi thường chính quyền trung ương và không đến triều bái.
Sau khi Đế Ung qua đời, em trai ông là Thái Mậu lên ngôi. Thái Mậu bổ nhiệm Y Trắc làm tể tướng. Lúc bấy giờ ở kinh đô có một hiện tượng lạ là cây dâu và cây dó hợp lại cùng mọc trong sân đình, chỉ qua một đêm chúng lớn bằng hai cánh tay ôm vào nhau.
Thái Mậu nhìn thấy, cho rằng là điềm xấu, sợ hãi nên hỏi Y Trắc. Y Trắc nói với Thái Mậu rằng: “Thần nghe nói yêu ma không địch nổi người có đức hạnh, phải chăng thực thi chính sách của bệ hạ có gì sai trái? Hy vọng bệ hạ có thể tu dưỡng đức hạnh của mình hơn nữa.”
Thái Mậu nghe theo lời khuyên của Y Trắc, cẩn thận tu dưỡng đức hạnh của bản thân, học hỏi cách cai trị đất nước của các tiên vương, và tìm cách nuôi dưỡng dân chúng, cái cây quái lạ đó khô héo và biến mất.
Sau ba năm, nhiều quốc gia xa xôi ngưỡng mộ đạo đức của triều đại Ân Thuơng, và mười sáu quốc gia đã cử sứ giả đến triều kiến. Nhà Thương lại hưng thịnh, các nước chư hầu lại đến quy phục. Vì ông đã trung hưng nhà Thương nên sau khi chết ông được tôn là Trung Tông.
Quan vị nhìn vào tài năng, tước vị dựa vào hiền năng
-
- Chân dung vua Thành Thang. Tranh của Mã Lân, đời Tống. (Miền công cộng)
Vũ Đinh là vị vua thứ 22 của nhà Thương, “Sử ký – Ân bản kỷ” có ghi lại rằng, có lần Vũ Đinh cúng tế tiên vương Thành Thang, ngày hôm sau, một con gà lôi đậu trên tai cái đỉnh và gáy. Vũ Đinh vì thế kinh sợ bất an. Tổ Kỷ đã khai sáng cho Vũ Đinh rằng: “Bệ hạ đừng lo lắng, cứ xử lý việc triều chính trước đã.”
Tổ Kỷ nói thêm: “Thượng Thiên khảo sát con người thế gian, là xem họ có hành động có tuân theo đạo nghĩa hay không. Tuổi thọ do Thượng Thiên ban cho có dài có ngắn, không phải là Trời khiến tuổi thọ con người bị rút ngắn, mà là con người không thực hiện theo chính đạo nên đã cắt đứt tuổi thọ của mình. Có người làm trái với đạo đức, không thừa nhận tội lỗi, thì Thượng Thiên sẽ trừng phạt họ, để quy chính phẩm hạnh của họ. Đại vương, ngài cần phải kính trọng người dân, họ đều là con dân của Thượng Thiên, ngài còn cần phải thường xuyên tế lễ, nhưng chớ cử hành lễ nghi theo những tà đạo – những thứ cần phải vứt bỏ đó”.
Vũ Đinh nghe theo lời khuyên của Tổ Kỷ, sửa sang chính trị trong sáng, thúc đẩy nền chính trị nhân đức, cải cách chế độ dùng người, xây dựng chính sách “Chức quan không trao riêng mà chỉ dựa vào tài năng; tước vị không được trao cho người có đức hạnh kém, chỉ coi trọng người hiền năng”, đồng thời xóa bỏ các đặc quyền của tầng lớp quý tộc cũ, dẹp yên sự xâm phạm và quấy nhiễu của các dân tộc phía bắc như Thổ Phương, Thiệt Phương, Bào Phương, Quỷ Phương, Khương Phương, khiến bách tính trong thiên hạ an cư lạc nghiệp, khiến nhà Thương lại thịnh vượng, được lịch sử gọi là “Thời kỳ thịnh thế Vũ Đinh”.
Tồn vong phúc họa đều do mình quyết định
Sách “Khổng Tử gia ngữ” có ghi chép rằng, Lỗ Ai Công đã từng thỉnh giáo Khổng Tử: “Sự tồn vong họa phúc của quốc gia, ta tin là Thiên mệnh, chứ không phải do con người quyết định, đúng không?”
Khổng Tử trả lời: “Sự tồn vong họa phúc của một quốc gia đều do mình quyết định. Thiên tai địa họa không phải là quan trọng nhất”.
Khổng Tử đưa ra một ví dụ:
“Ngày xưa, dưới thời Trụ Vương nhà Ân, một con chim sẻ nhỏ đã sinh ra một con chim lớn trên thành lầu. Người xem bói nói, phàm là nhỏ sinh ra lớn, thì quốc gia nhất định sẽ hưng thịnh. Thế là Trụ Vương tin vào điềm lành này, thay vì cai trị nước tốt, thì trái lại ông ta trở nên độc ác, đến mức quốc gia diệt vong. Đây là do hành vi của ông ta đã đi ngược lại ý Trời, và điều vốn là phúc đã trở thành đại họa.
Tuy nhiên, thời Thái Mậu, khi điềm xấu xuất hiện (như đã nói ở trên) thì Thái Mậu lo lắng, sợ hãi, nên đã tu dưỡng phẩm hạnh, thi hành các chính sách nhân đức, và điềm xấu lại biến thành phúc lành. Do đó, thiên tai địa họa được Thượng Thiên dùng để cảnh báo quân vương. Tai họa không thể đánh bại sự cai trị tốt, và điềm xấu không thể địch nổi đức hạnh tốt.”
***
Chúng ta thường nghĩ rằng người xưa là mê tín. Trên thực tế, người xưa rất tôn kính và thận trọng đối với những điều chưa biết, và tin rằng lấy việc tu đức, hành thiện để đối mặt với những việc lành dữ chưa biết, thì sẽ chuyển họa thành phúc.
Trong những năm gần đây, thiên tai nhân họa liên tục xảy ra trên khắp thế giới, khiến nhiều người thiệt mạng và thương tích, gây tổn thất kinh tế. Thiên tai là lời cảnh tỉnh, người cầm quyền nên học tập người xưa, có thái độ thận trọng kính úy hơn trước thiên tai, lấy đức hạnh để yêu cầu bản thân, lấy chính trị thiện lành để đối đãi với người dân, không làm những việc trái ngược với đạo.
Khởi Huệ - Minghui.org
Bài viết gốc: Điềm lành điềm dữ
Trung Hòa biên tập (có chỉnh sửa)
