Dương Đình Nghệ (874-937), là một nhân vật lịch sử đầy màu sắc trong lòng người Việt, là nhà quân sự và chính trị gia kiệt xuất. Được biết đến với tinh thần bất khuất, ông đã từng dẫn dắt 3.000 chiến binh từ Thanh Hóa tiến đánh quân Nam Hán tại Đại La, một chiến công lịch sử giải phóng đất nước khỏi sự chiếm đóng của kẻ thù.
Giải phóng Đại La, trảm tướng Nam Hán
Dương Đình Nghệ vốn là một hào trưởng, người làng Giàng (nay thuộc xã Thiệu Dương, thành phố Thanh Hóa, tỉnh Thanh Hóa). Ông là bộ tướng của cha con Khúc Thừa Hạo và Khúc Thừa Mỹ. Năm 930, triều Nam Hán đưa quân sang bắt Tiết độ sứ Khúc Thừa Mỹ và chiếm thành Đại La, và phong Lý Tiến làm Tiết độ sứ.
Dương Đình Nghệ đã tập hợp hơn 3.000 binh sĩ dấy quân khởi nghĩa ở Ái Châu, đánh Tiết độ sứ Lý Tiến của triều Nam Hán và giải phóng thành Đại La.
Vua Nam Hán là Lưu Cung sai Trần Bảo dẫn quân tiếp viện. Dương Đình Nghệ mở cửa thành nghênh địch, chém chết Trần Bảo và tiêu diệt viện binh Nam Hán. Ông tự lập làm Tiết độ sứ, dựng nền độc lập cho nước Nam.
Bị Kiều Công Tiễn ám sát, Ngô Quyền trả thù
Năm 937, một viên tướng được Dương Đình Nghệ sủng ái là Kiều Công Tiễn đã tạo phản, ám sát Dương Đình Nghệ, chiếm thành Đại La và tự xưng Tiết độ sứ, nắm quyền cai trị đất nước. Sự kiện này đã mở đường cho Ngô Quyền, con rể của Dương Đình Nghệ - người đang trấn thủ Ái Châu khi đó, trỗi dậy tập hợp lực lượng chống Kiều Công Tiễn.
Năm 938, Kiều Công Tiễn cho người sang nhà Nam Hán để xin viện binh. Vua Nam Hán đã sai con là Vạn vương Hoằng Thao đưa quân sang xâm chiếm nước Nam. Ngô Quyền mang quân ra Bắc, đã nhanh chóng hạ thành Đại La, giết chết Kiều Công Tiễn. Quân Nam Hán cũng bị Ngô Quyền dẹp tan trong trận Bạch Đằng nổi tiếng.
Lời kết
Chiến thắng của Dương Đình Nghệ trước quân Nam Hán không chỉ là một bước ngoặt trong lịch sử Việt Nam mà còn là nguồn cảm hứng cho các lãnh đạo tiếp theo như Ngô Quyền, Đinh Bộ Lĩnh và Lê Hoàn. Ông được xem là người mở đường cho quá trình độc lập và phát triển của dân tộc.
Sự nghiệp của Dương Đình Nghệ không chỉ là chủ đề hấp dẫn trong nghiên cứu lịch sử mà còn là nguồn cảm hứng cho nhiều tác phẩm văn học và nghệ thuật. Thi nhân Đông Quan cảm khái viết rằng:
Hào trưởng người Thanh bậc đại hùng
Ba nghìn dũng nghĩa diệt thù chung
Đuổi bay Lý Tiến, đè Nam Hán
Chém đầu Trần Bảo, chống Lưu Cung
Thu về Tĩnh Hải ngăn quân Bắc
Dựng lại La Thành trấn phía Đông
Dân tộc sáu năm giành tự chủ
Lừng lẫy trời Nam đại võ công.
Trung Dung
