Để thể hiện tinh thần hữu nghị đồng minh trong Thế chiến II giữa Liên Xô và Mỹ, vào ngày 4 tháng 8 năm 1945, một phái đoàn từ Tổ chức Thiếu niên Tiền phong của Liên Xô đã tặng Đại sứ Mỹ William A. Harriman một bức chạm khắc gỗ hình Đại ấn Hoa Kỳ (Great Seal), không ai ngờ rằng, trong bức phù điêu ấy là một thiết bị công nghệ nghe trộm đầu tiên.
Món quà tưởng chừng “vô hại” ấy đã được treo trong phòng làm việc của Đại sứ Mỹ tại Nó được treo trong phòng làm việc ở Moscow của đại sứ trong bảy năm, cho đến khi nó được phát hiện ra và được trưng bày vào năm 1952.
Thiết bị nghe lén này mang tên The Thing, nó có cấu tạo hết sức đặc biệt, không sử dụng dây và nguồn điện, thay đó được kích hoạt bằng tín hiệu radio mạnh từ bên ngoài để thu sóng âm, sau đó điều biến tín hiệu radio và truyền lại cho người gửi. Việc không có các linh kiện điện tử khiến nó cực kỳ khó bị phát hiện.
Các nhân viên an ninh của Đại sứ quán Mỹ đã kiểm tra món quà lưu niệm để tìm hiểu xem trong đó có gắn chíp điện tử hay không, nhưng họ không tìm thấy đường dây điện hay cục pin nào và cho rằng nó là món đồ vô hại.
Thiết bị bao gồm một ăng-ten đơn cực dài 23 cm, nó sử dụng một thanh thẳng, được dẫn qua ống lót cách điện vào một khoang, ở đó nó được kết thúc bằng một đĩa tròn, tạo thành một tấm của tụ điện. Mặt trước của nó được đóng lại bằng một màng dẫn điện rất mỏng.
Ở giữa khoang là một trụ điều chỉnh mặt phẳng hình nấm, với phần trên có thể điều chỉnh được để có thể đặt khoảng cách màng-trụ; màng và cột tạo thành một tụ điện biến đổi hoạt động như một micrô tụ điện và cung cấp điều chế biên độ (AM), với điều chế tần số ký sinh(FM) cho tín hiệu bức xạ lại. Ăng-ten được ghép điện dung với cột thông qua đầu hình đĩa của nó. Tổng trọng lượng của thiết bị, bao gồm cả ăng-ten, là 1,1 ounce (31 gam).
-
- Cấu tạo của The Thing rất đơn giản (Ảnh: Wikipedia)
The Thing được thiết kế bởi nhà phát minh người Liên Xô Leon Theremin, nổi tiếng với theremin – loại nhạc cụ cùng tên ông được ra mắt trong thập niên 1920. Ông đã từng chế tạo thành công thiết bị phục vụ mục đích nghe lén Buran – tiền thân của micro lazer hiện đại, vận hành nhờ sử dụng chùm tia hồng ngoại công suất thấp từ xa để phát hiện những rung động âm thanh trên cửa sổ kính.
Khi thiết bị được kích hoạt bằng sóng radio ở tần số phù hợp, chuyển động của màng kim loại này sẽ đóng vai trò điều chỉnh điện dung, tùy biến sóng radio phát ra và truyền đi bằng một ăng-ten ngầm bên trong. Máy thu bên ngoài sẽ tách tín hiệu đó và trích xuất âm thanh theo cơ chế thông thường.
Sự tồn tại của The Thing này được phát hiện một cách tình cờ vào năm 1951 bởi một nhà điều hành đài phát thanh người Anh tại Đại sứ quán Anh, ông đã tình cờ nghe được các cuộc trò chuyện của người Mỹ trên một kênh phát thanh mở của Lực lượng Không quân Liên Xô, khi Liên Xô đang phát sóng vô tuyến tại văn phòng đại sứ. Sau đó, một nhân viên của Bộ Ngoại giao Hoa Kỳ đã có thể tái tạo kết quả bằng cách sử dụng một máy thu băng rộng chưa được điều chỉnh với bộ giải mã đi-ốt đơn giản, tương tự như một số máy đo cường độ trường.
Hai nhân viên của Bộ Ngoại giao, John W. Ford và Joseph Bezjian, được cử đến Moscow vào tháng 3 năm 1951 để điều tra vấn đề này, và các lỗi bị nghi ngờ khác trong các tòa nhà đại sứ quán Anh và Canada. Cùng thời gian đó, George Kennan được bổ nhiệm làm Đại sứ Mỹ tại Moscow. Lo ngại bị đặt thiết bị nghe lén, Kennan đã yêu cầu cho sử dụng những công nghệ phát hiện theo dõi tối tân nhất để quét ngôi nhà nhưng vẫn không tìm thấy gì.
Lúc này, Bezjian bèn gợi ý Kennan hãy thử để kẻ nghe trộm bắt được thông tin nào đó. Vào một buổi tối, Kennan gọi cho thư ký và đọc đi một công hàm ngoại giao đã được giải mật từ trước, trong lúc Ford và Bezjian đi kiểm tra nhằm phát hiện dấu hiệu của hoạt động truyền tin.
Họ đã tiến hành quét văn phòng đại sứ, sử dụng bộ tạo tín hiệu và bộ thu trong một thiết bị tạo ra phản hồi âm thanh nếu âm thanh từ căn phòng được truyền đi trên một tần số nhất định. Trong quá trình quét này, Bezjian đã tìm thấy thiết bị trong bức khắc Great Seal.
Sau này, Kenna đã viết trong hồi ký của mình: “Thiết bị nghe trộm này quả là một thành tựu công nghệ tuyệt vời”.
The Thing có thể coi là tiền thân đầu tiên của công nghệ RFID (nhận dạng tần số vô tuyến) hiện nay. Người ta đã sử dụng nó trong Chiến tranh thế giới thứ hai để xác định mục tiêu "bạn hay thù": máy bay được "đánh dấu" bằng radar và một máy thu phát đáp đặc biệt phản ứng với ánh sáng, phát ra tín hiệu "đây là quân ta". Sau này, mạng di động 5G, Internet vạn vật ngày càng phổ biến.
Lý Ngọc tổng hợp
