Cờ ốc là gì? Cờ ốc giống và khác cờ vua như thế nào?

Trong sự kiện thể thao SEA Games 32 lần này có một môn thể thao mới tên là cờ ốc. Vậy cờ ốc là gì? Điểm giống và khác nhau giữa cờ vua và cờ ốc là gì?

Cờ ốc là gì?

Cờ ốc là một trong những môn thể thao được tranh tài tại Đại hội Thể thao Đông Nam Á 2023 ở Campuchia.

Tên tiếng Anh của Cờ ốc là Snail chess, tên chính thức trong tiếng Campuchia là Ouk Chaktrang (ngoài ra còn có những tên khác như là Ok Chaktrang, Chhoeu Trang hay Chaktrang). Cờ ốc khá giống với Makruk (hay cờ Thái), một loại cờ phổ biến ở Thái Lan.

Cờ ốc là một trò chơi trí tuệ phổ biến ở Campuchia hàng trăm năm nay.

Người Khmer chiếm khoảng 90% dân số tại Campuchia. Bởi vì người Khmer cũng có 1 bộ phận cư trú ở các tỉnh Đồng bằng Sông Cửu Long. Nên ở các tỉnh này cũng có môn cờ ốc và cờ ốc được xem là môn cờ truyền thống của người Khmer.

Thông tin thêm về các môn thể thao ở SEA Games 32

SEA Games 32 có 37 môn thể thao, nhiều hơn 1 môn so với dự kiến ban đầu.

Đáng chú ý khi hai môn Olympic bắn súng và bắn cung không có tên trong danh sách. Trong khi đó, 3 môn truyền thống của Campuchia được thêm vào chương trình thi đấu là Bokator, Kun Khmer và Cờ Ouk Chaktrang (Cờ ốc).

Điểm giống và khác nhau giữa cờ vua và cờ ốc là gì?

Mặc dù hình ảnh sử dụng cho các quân cờ của cờ vua và cờ ốc là khác nhau, nhưng trên thực tế hai loại cờ này có nhiều điểm giống nhau.

Một số thông tin về cờ vua:

Bàn cờ vua là một bảng hình vuông được chia thành 64 ô đều, xen kẽ hai màu khác nhau (ví dụ như màu trắng và đen). Các hàng ngang được gọi là các 'dòng', được đánh số từ 1 đến 8. Các cột được gọi là các 'cột', được đánh dấu từ A đến H. Vị trí ô trên bàn cờ được chỉ định bằng cách kết hợp một chữ cái và một số, ví dụ như ô A1, ô C4, và ô H8.

Hình ảnh bàn cờ vua lúc bắt đầu (trái) và một số quân cờ trong cờ vua (phải). (Ảnh: sử dụng hình ảnh từ miền công cộng).

Các quân trong cờ vua và cách chơi cờ vua:

Mỗi bên chơi cờ vua có 16 quân cờ, bao gồm: vua, hậu, tượng (2 quân), mã (2 quân), xe (2 quân), và tốt (8 quân). Các quân cờ được xếp thành hai hàng ngang ở mỗi bên (hàng 1, 2 và hàng 7, 8). Hàng 2 và hàng 7 là dành cho các quân tốt. Hàng 1 và hàng 8 được xếp theo thứ tự như sau: Xe - Mã - Tượng - Hậu - Vua - Tượng - Mã - Xe.

Sau đây là thông tin chi tiết về các quân cờ và cách di chuyển của các quân cờ:

• Vua: Quân cờ quan trọng nhất, mục tiêu của trò chơi là bảo vệ vua của bạn và đồng thời tấn công vua đối phương. Vua di chuyển một ô xung quanh nó.
• Hậu: Quân có khả năng di chuyển dọc, ngang, chéo và không có hạn chế trong số ô di chuyển.
• Tượng: Quân có khả năng di chuyển chéo.
• Mã hay ngựa (2 quân): Di chuyển theo hình chữ L, với một bước đi dọc và hai bước đi ngang hoặc ngược lại.
• Xe (2 quân): Di chuyển theo dòng hoặc cột mà không có hạn chế số ô di chuyển.
• Tốt (8 quân): Quân di chuyển dọc về phía trước một ô mỗi lần; nước đi đầu tiên có thể di chuyển 2 ô. Tốt có thể ăn chéo 1 ô trên đường di chuyển.

Mục tiêu của trò chơi cờ vua là chiếu hết vua của đối phương, nghĩa là đặt vua đối phương vào tình trạng không thể di chuyển mà không bị chiếu. Khi vua bị chiếu, người chơi phải thực hiện các nước đi để thoát khỏi chiếu hoặc chặn chiếu bằng cách di chuyển quân cờ khác.

Điểm giống và khác nhau giữa cờ vua và cờ ốc là gì?

Điểm giống nhau giữa hai trò chơi này là đều sử dụng bàn cờ có diện tích 64 ô vuông, mỗi người chơi cầm 16 quân cờ, gồm 1 quân vua, 1 quân hậu, 2 quân tượng, 2 quân xe, 2 quân ngựa và 8 quân tốt. Nhưng cờ ốc khác cờ vua ở chỗ sắp xếp các quân và cách đi của từng quân.

Beautiful Ouk Chatrang (Cambodian Chess) set I got for my birthday! pic.twitter.com/vrd7edZzx1

— Rich Games (@richfamilygames) November 9, 2019

Cụ thể, 8 quân cờ dưới gồm xe, ngựa, tượng, hậu, vua vẫn nằm dưới và theo thứ tự như cờ vua. Quân tốt sẽ xếp hàng như cờ vua nhưng cách một hàng, thay vì đứng sát hàng dưới như trong cờ vua. Trong cờ vua tốt được xếp ở hàng 2 và hàng 7 nhưng trong cờ ốc thì tốt được xếp ở hàng 3 và hàng 6.

Về cách di chuyển, quân vua trong Ouk Chaktrang vẫn di chuyển như quân vua trong cờ vua, nhưng nước đi đầu tiên được di chuyển như một quân ngựa. Hậu có thể đi thẳng và chéo nhưng chỉ đi được 1 ô, nước đi đầu tiên được đi hai ô về phía trước. Tượng chỉ di chuyển một ô theo mọi hướng chéo, nhưng thêm một lựa chọn là có thể tiến thẳng một ô. Ngựa, xe, tốt vẫn đi như cờ vua.

Bảng tóm tắt điểm giống và khác nhau giữa cờ vua và cờ ốc

Cách chơi cờ ốc?

Tương tự như cơ vua, cờ ốc cũng có 16 quân. Các quân ở hàng 1 và hàng 8 được xếp như sau: Xe - Mã - Tượng - Hậu - Vua - Tượng - Mã - Xe.

Sau đây là thông tin chi tiết về các quân cờ và cách di chuyển các quân cờ của cờ ốc:

• Vua: di chuyển một ô xung quanh nó. Nước đi đầu tiên của vua thì có thể di chuyển như một quân ngựa
• Hậu: có thể đi thẳng và chéo nhưng chỉ đi được 1 ô, nước đi đầu tiên được đi hai ô về phía trước
• Tượng: Tượng chỉ di chuyển một ô theo mọi hướng chéo, nhưng có thêm một lựa chọn là có thể tiến thẳng một ô.
• Mã hay ngựa (2 quân): Di chuyển theo hình chữ L, với một bước đi dọc và hai bước đi ngang hoặc ngược lại.
• Xe (2 quân): Di chuyển theo dòng hoặc cột mà không có hạn chế số ô di chuyển.
• Tốt (8 quân): Quân di chuyển dọc về phía trước một ô mỗi lần và có thể ăn chéo 1 ô. Khi tốt di chuyển đến hàng thứ 6 (tức là hàng tốt của đối phương) thì sẽ được phong thành quân (chưa có tên cụ thể) và có khả năng đi như một quân hậu.

Một số nhận xét về cờ ốc:

Trong cờ ốc, quân mạnh nhất là quân xe vì không có hạn chế về số bước di chuyển. Hậu lúc này đã bị hạn chế khả năng so với cờ vua, vì có hạn chế về số bước di chuyển.

Do hạn chế về hoạt động của quân hậu và quân tượng nên quân cờ Ouk Chaktrang được đánh giá là diễn biến chậm, không có nhiều nước đi táo bạo như các quân cờ trong cờ vua. Do đó, môn này sẽ khó thắng hơn, thậm chí các ván đấu có thể kéo dài và thường có tỷ lệ hòa nhiều hơn.

Quý độc giả có thể tham khảo thêm video ở đây:

Xem thêm: How to Play Makruk The Chess of Thailand and Cambodia

Nguồn tham khảo:

• Đại hội Thể thao Đông Nam Á 2023 - Wikipedia tiếng Việt
• Snail flags and ‘unique and strange’ sports at SEA Games 32 - Vietnam.postsen