Các tỉnh phía Nam đang bước vào thu hoạch trái cây chính vụ, ước tính số lượng đạt tới 1,2 triệu tấn, tuy nhiên, điều này cũng đang khiến nhiều nông dân lo lắng vì giá cả thị trường các mặt hàng trái cây đang giảm mạnh, trong đó có sầu riêng.
Đầu tháng 4 đến nay, giá sầu riêng ở khu vực Đồng bằng sông Cửu Long (ĐBSCL) đã giảm 30 đến 40% còn 50.000 đồng/kg, trước đó giá sầu riêng lên tới đỉnh điểm 200.000/kg.
Theo khảo sát tại các khu vực trồng sầu riêng nổi tiếng, giá các loại sầu riêng Ri6 được các thương lái mua giảm mạnh, 50.000 đồng/kg, giảm 20.000 đồng so với đầu tháng 4 và giảm khoảng 120.000 đồng so với mức giá kỷ lục đầu tháng 2.
Nhiều người bán nói nguyên nhân là do nhà buôn Trung Quốc giảm thu mua sầu riêng, đặc biệt, nguồn cung sầu riêng ở các như khu vực Đông Nam Bộ đang tăng cao nên thương lái, doanh nghiệp có nhiều sự lựa chọn, hơn nữa sầu riêng của Thái Lan và Philippines cũng đang vào vụ thu hoạch nên nhà buôn Trung Quốc không vội vã mua sầu riêng của Việt Nam.
Sầu riêng đang là oại trái cây có mức tăng trưởng xuất khẩu vào Trung Quốc nhanh nhất trong năm nay. Theo số liệu thống kê của Tổng cục Hải quan hai tháng đầu năm 2023, xuất khẩu sầu riêng của Việt đạt 56,9 triệu đô la Mỹ, tăng 290,8% so với cùng kỳ năm ngoái, trong đó, Trung Quốc là thị trường tiêu thụ chính khi chiếm đến 83% kim ngạch xuất khẩu.
Dù giá giảm mạnh, nhưng nhiều nhà vườn cho rằng việc trồng cây sầu riêng vẫn mang lại lợi nhuận lớn hơn trồng cà phê và hồ tiêu. Nhiều người dân ở khu vực Tây Nguyên đã dồn vốn và vay thêm ngân hàng để mở rộng diện tích trồng sầu riêng, hy vọng sẽ mang lại nguồn thu lớn trong tương lai.
Nhiều nhà kinh tế đang khuyến cáo các nhà hoạch định chính sách của Việt Nam nên xem xét yếu tố rủi ro khi xuất khẩu sang thị trường Trung Quốc và có kế hoạch dự phòng. Bởi sự bất ổn tình hình chính trị giữa hai nước có thể ảnh hưởng đến việc xuất khẩu sầu riêng.
Nhiều chuyên gia lo ngại rằng, nếu Trung Quốc hạn chế nhập khẩu sầu riêng do căng thẳng địa chính trị hoặc nếu giá sầu riêng giảm do cung vượt cầu, nông dân có thể bị "ảnh hưởng nặng nề". Trồng sầu riêng phải mất 7-8 năm mới trưởng thành và cho trái nên nếu thị trường Trung Quốc có sự gián đoạn bất ngờ, nông dân có thể mất 7-8 năm.
Theo số liệu trên báo Đầu tư, cả nước hiện có trên 110.000ha sầu riêng, vượt 35.000ha so với định hướng quy hoạch của Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn.
Sầu riêng mặc dù mang lại lợi nhuận cao, nhưng việc trồng ồ ạt mở rộng diện tích đang tiềm ẩn những hệ lụy khó lường. Ngoài ra, nhiều nông hộ trồng sầu riêng ở những vùng không phù hợp; sử dụng thuốc bảo vệ thực vật bừa bãi; giống cây không rõ nguồn gốc dễ xảy ra dịch bệnh, chất lượng sản phẩm kém, ảnh hưởng yêu cầu xuất khẩu.
Theo số liệu từ Tổng cục Hải quan, doanh số bán sầu riêng Việt Nam tại thị trường Trung Quốc dự kiến sẽ vượt 1 tỷ USD vào cuối năm 2023. Sầu riêng là trái cây tươi nhập khẩu có giá trị nhất của Trung Quốc, hiện Trung Quốc vẫn là thị trường chính của Việt Nam.
Lý Ngọc tổng hợp
