Trên thế giới có rất nhiều người có nhu cầu cấy ghép nội tạng, nhưng nguồn cung nội tạng của con người đang thiếu hụt. Trước tình hình đó, khái niệm "cấy ghép dị loại" (xenotransplant) đã xuất hiện và được thử nghiệm lần đầu tiên vào năm 1980. Vào tháng 1 năm nay, hai trường y ở Mỹ đã thông báo thực hiện thành công ca ghép tim và thận lợn đầu tiên trên người.
Tuy nhiên, liệu sự xuất hiện của phương pháp cấy ghép dị loại có đang mở ra một chiếc hộp Pandora trong khi đáp ứng nhu cầu nội tạng của mọi người? Lin Xiaoxu, một nhà virus học người Mỹ và là cựu giám đốc phòng thí nghiệm của Khoa virus học tại Viện Nghiên cứu Quân đội Hoa Kỳ, đã phân tích và giải thích 4 vấn đề sức khỏe có thể phát sinh cũng như những tranh cãi đạo đức liên quan đến việc cấy ghép dị loại.
2 trường đại học Hoa Kỳ hoàn thành ca ghép tim lợn và thận lợn đầu tiên cho người
Xenotransplantation là gì? Nói một cách đơn giản, đó là việc cấy ghép nội tạng động vật vào người. Trên thực tế, giới y học đã từng thực hiện các thí nghiệm về cấy ghép nội tạng giữa các loài động vật khác nhau trước khi cấy ghép nội tạng động vật cho người, chẳng hạn như cấy ghép tim lợn cho khỉ - đây là một nghiên cứu ban đầu cho việc cấy ghép ngoại tạng ở người.
Mới đây, các trường y thuộc Đại học Maryland và Đại học Alabama của Hoa Kỳ đã thực hiện thành công hai trường hợp cấy ghép nội tạng từ lợn sang người. Một ca là cấy ghép tim lợn và một ca là cấy ghép thận lợn.
Vào ngày 10/1/2022, một nhóm nghiên cứu từ Trường Y Đại học Maryland đã công bố thực hiện thành công ca ghép tim lợn chuyển gen đầu tiên trên thế giới, ghép vào một bệnh nhân nam 57 tuổi mắc bệnh tim giai đoạn cuối.
Bệnh nhân nhận tim lợn, tên là David Bennett, đã nhập viện trong tình trạng rối loạn nhịp tim đe dọa tính mạng 6 tuần trước khi phẫu thuật, và bắt đầu điều trị oxy màng ngoài cơ thể (một phương pháp hỗ trợ sự tuần hoàn và hô hấp khi tim hoặc phổi hay cả hai đều không thể hoạt động bình thường) để duy trì sự sống. Ngoài việc không thể lọt vào danh sách chờ ghép, ông còn bị cho là không đủ tiêu chuẩn để ghép tim nhân tạo, đồng nghĩa với việc ghép tim lợn là biện pháp cuối cùng của ông.
Tuy nhiên, để thực hiện ghép tim cũng không được tự ý chọn tim lợn, tim lợn phải được biến đổi gen thì mới có thể ghép thành công vào cơ thể người. Những quả tim lợn được cung cấp cho ca cấy ghép này đã trải qua tổng cộng 10 lần chỉnh sửa gen:
- 3 gen miễn dịch bị xóa: những gen này sẽ khiến cơ chế miễn dịch của con người từ chối tim lợn.
- 1 gen sinh trưởng bị tắt: Sau khi tạng lợn xâm nhập vào cơ thể người, nếu tiếp tục phát triển thì không gian nguyên thủy của tim sẽ không thể chịu đựng được.
- Thêm 6 gen người: Điều này có thể làm cho tim lợn dễ dàng được cơ thể người chấp nhận hơn sau khi nó vào cơ thể người.
Năm tuần sau ca phẫu thuật, trái tim mới của Bennett đã có thể hoạt động bình thường mà không bị đào thải nội tạng nghiêm trọng, nhưng ông vẫn phải nằm trên giường để phục hồi chức năng, theo Trường Y Đại học Maryland. Không có tin tức tiếp theo được đưa ra.
-
- Trường Y Đại học Maryland đã hoàn thành việc cấy ghép tim lợn vào người đầu tiên trên thế giới. (Sức khỏe 1 + 1 / Epoch Times)
Ngay sau khi Đại học Maryland công bố thành công việc cấy ghép tim lợn cho người, vào ngày 20/1, Trường Y khoa UAB Heersink đã thông báo về việc hoàn thành nghiên cứu đầu tiên được đánh giá ngang hàng - cấy ghép thận lợn đầu tiên cho người. Họ đã cấy ghép một quả thận lợn cho một bệnh nhân chết não tên là Jim Parsons. Đây là ca cấy ghép được thực hiện với sự đồng ý của gia đình người bệnh.
Thận lợn cấy ghép được lấy từ những con lợn biến đổi gen đã trải qua 10 lần chỉnh sửa gen quan trọng giúp thận của chúng phù hợp hơn để cấy ghép vào người.
-
- Đại học Alabama hoàn thành việc cấy ghép thận lợn cho bệnh nhân chết não. (Sức khỏe 1 + 1 / Epoch Times)
Trước khi Parsons được ghép thận lợn, nhóm nghiên cứu cũng đã thực hiện ghép nội tạng giữa người và lợn giống như cách hiến tạng từ người sang người. Không có biến chứng đe dọa tính mạng nào trong quá trình phẫu thuật và không có sự đào thải nội tạng cấp tính nào xảy ra trong vòng vài phút sau khi phẫu thuật. Cho đến khi kết quả nghiên cứu được công bố, không có tế bào lợn hoặc mầm bệnh nào được tìm thấy trong máu của bệnh nhân, và thận hoạt động bình thường. Do đó, nhóm nghiên cứu tại Trường Y Đại học Alabama tin rằng việc cấy ghép thận lợn cho người có thể được thực hiện một cách an toàn trong các điều kiện thử nghiệm lâm sàng.
Trong ngắn hạn, việc cấy ghép dị loại của Bennett và Parsons đã thành công. Tuy nhiên, cả hai bệnh nhân hiện đều thiếu các quan sát lâm sàng dài hạn.
Chờ đợi quá lâu để ghép tạng, cấy ghép dị loại mang lại hy vọng sống?
Tại sao mọi người nghĩ rằng cấy ghép dị loại là cần thiết? Nói một cách đơn giản, nguồn cung nội tạng đang thiếu hụt. Khoảng 110.000 người Mỹ hiện đang chờ được ghép tạng và hơn 6.000 bệnh nhân chết mỗi năm trước khi được ghép tạng, theo trang web hiến tạng của Cơ quan Quản lý Tài nguyên & Dịch vụ Y tế Hoa Kỳ.
Lấy thận làm ví dụ. Theo Viện Quốc gia về Bệnh tiểu đường và Tiêu hóa và Bệnh thận (NIDDK), bệnh thận giết chết nhiều người hơn mỗi năm so với ung thư vú và ung thư tuyến tiền liệt. Tuy nhiên, ít hơn 25.000 ca ghép thận được thực hiện ở Hoa Kỳ mỗi năm và thời gian chờ đợi một quả thận hiến tặng kéo dài từ 5 đến 10 năm. Gần 5.000 người chết mỗi năm trong khi chờ ghép thận.
Ngoài ra, 83% người Mỹ cần ghép nội tạng yêu cầu ghép thận, 10% yêu cầu ghép gan và 3% yêu cầu ghép tim.
Với nhu cầu lớn như vậy, số lượng cung cấp nội tạng không theo kịp nên người ta sẽ tính đến chuyện tìm đến nội tạng động vật, vì nghĩ rằng đây là cơ hội để cứu một mạng người.
4 tác hại lâu dài gây tranh cãi của việc cấy ghép dị loại
Mặc dù cấy ghép dị loại có vẻ như cứu được nhiều mạng sống, nhưng nó cũng đang gây ra nhiều tranh cãi đáng kể về những rủi ro sức khỏe sau này và các vấn đề về đạo đức y tế.
- Giá trị truyền thống
Trong đạo đức truyền thống, người ta tin rằng bộ phận cơ thể người nên đến từ người, không phải động vật. Đối với một người được cấy ghép, điều này có thể là một thách thức tâm lý rất lớn.
- Cấy ghép nội tạng có thể ảnh hưởng đến tâm lý người bệnh
Sau khi cấy ghép nội tạng, các vấn đề liên quan đến trí nhớ tế bào có thể phát sinh.
Năm 2000, một nghiên cứu được công bố trên tạp chí y khoa Integrative Medicine chỉ ra rằng, một số bệnh nhân được cấy ghép tim mang ký ức về chủ nhân ban đầu của trái tim, bao gồm sở thích, đời sống tình dục và chế độ ăn uống.
Đây là một hiện tượng đáng được quan tâm, vì chức năng của các cơ quan nội tạng có vẻ không chỉ đơn giản như chúng ta vẫn biết, ví dụ như chức năng của tim là cung cấp máu, hay chức năng của thận là loại bỏ chất độc ra khỏi cơ thể. Có vẻ như bản chất và đặc điểm của con người cũng được lưu trữ trong các cơ quan dưới dạng nào đó. Ngoài ra, theo quan điểm sinh học, một cơ quan hiến tặng hoàn chỉnh chứa nhiều tế bào và nhiễm sắc thể của vật chủ ban đầu, khi chúng xâm nhập vào người nhận, có thể ảnh hưởng đến người nhận ở mức độ di truyền và tế bào.
Vì vậy, sau khi bệnh nhân trải qua quá trình cấy ghép dị loại, nó sẽ tạo ra một sự thay đổi lớn trong tính khí của họ, hoặc nó sẽ ảnh hưởng sâu sắc đến mức độ tâm lý của người đó? Nếu vậy, người bệnh có còn là chính mình không? Theo quan điểm của đạo đức con người, điều đó phải được xem xét rất kỹ lưỡng.
- Virus từ động vật có thể lây sang người
Lợn có virus nội sinh, trình tự gen của chúng ẩn trong bộ gen của lợn và không bị ngoại cảnh ảnh hưởng. Do đó, lợn sống sẽ không ngừng sản sinh ra những virus này.
Sau khi bệnh nhân được cấy ghép nội tạng lợn, khả năng miễn dịch của anh ta không thể tiêu diệt được virus nội sinh bên trong nên có nguy cơ gây nhiễm trùng cho bệnh nhân. Mặt khác, cấy ghép dị loại cũng có thể tạo cơ hội cho virus đột biến, cho phép virus ban đầu được truyền giữa các loài động vật giờ đây có thể được truyền sang người.
- Từ chối miễn dịch dài hạn
Vì các gen hiện được biết là có liên quan đến sự đào thải đã được sửa đổi trước khi các cơ quan nội tạng của lợn được cấy ghép vào người, nên sự đào thải nội tạng cấp tính sẽ không xảy ra trong thời gian ngắn sau khi ca phẫu thuật hoàn thành. Nhưng về lâu dài, chắc chắn sẽ có những khía cạnh khác của việc đào thải miễn dịch. Người ta cũng không biết cần bao nhiêu loại thuốc để giúp bệnh nhân ức chế sự đào thải miễn dịch lâu dài sau khi cấy ghép.
Ngoài ra, khi các cơ quan nội tạng động vật bị hỏng, càng có nhiều tế bào động vật xâm nhập vào cơ thể người và chúng ta không biết mức độ thiệt hại sẽ ra sao trong quá trình này.
Nhìn chung, cấy ghép dị loại liên quan nhiều đến y đức và phương hướng phát triển của xã hội loài người. Xét trên góc độ lợi ích trước mắt thì có vẻ như nó giải quyết được vấn đề nguồn cung nội tạng, nhưng về lâu dài vẫn chưa biết nó sẽ mang đến cho cơ thể con người bao nhiêu tác hại.
Thanh Hương
Theo Epoch Times tiếng Trung
