Tờ Reuters đưa tin, những cuộc tuần hành do nhà nước tổ chức đã diễn ra ở một số thành phố của Iran vào thứ Sáu (23/9) để chống lại tình trạng bất ổn chống chính phủ trên toàn quốc, sau cái chết của một phụ nữ bị cảnh sát giam giữ. Những người tuần hành kêu gọi hành quyết "những kẻ bạo loạn".
Các cuộc tuần hành ủng hộ chính phủ diễn ra sau lời cảnh báo mạnh mẽ nhất từ các nhà chức trách khi quân đội nước này cho biết họ sẽ đối đầu với "những kẻ thù" đằng sau tình trạng bất ổn. Đây là một động thái có thể báo hiệu kiểu đàn áp đã đè bẹp các cuộc biểu tình trong quá khứ.
Theo tờ Reuters, đám đông đã lên án những người biểu tình chống chính phủ là "binh lính của Israel", theo truyền hình trực tiếp của nhà nước.
"Những kẻ vi phạm Kinh Koran phải bị xử tử", đám đông hô vang.
Tài khoản Twitter 1500tasvir, có 117.000 người theo dõi, đã báo cáo về các cuộc đụng độ nặng nề ở thành phố Isfahan, miền trung nước này giữa những người biểu tình chống chính phủ và lực lượng an ninh.
Tài khoản này cũng cho thấy các cuộc biểu tình trên đường phố chống chính phủ ở một số khu vực của thủ đô và ở Shahin Shahr ở miền trung Iran.
Đài truyền hình nhà nước cho biết, 35 người đã thiệt mạng trong tình trạng bất ổn cho đến nay. Con số chính thức sẽ sớm được công bố.
Nhiều người dân Iran đang xôn xao trước trường hợp của cô gái 22 tuổi Mahsa Amini, đã qua đời vào tuần trước sau khi bị cảnh sát đạo đức bắt giữ vì mặc "trang phục không phù hợp".
Cảnh sát đạo đức (morality police), trực thuộc cơ quan thực thi pháp luật của Iran, có nhiệm vụ đảm bảo tôn trọng các đạo đức Hồi giáo như mô tả của các cơ quan chức năng của nước này.
Cái chết của cô gái trẻ Amini đã làm dấy lên sự tức giận về các vấn đề bao gồm các hạn chế về quyền tự do cá nhân ở Iran, quy định nghiêm ngặt về trang phục đối với phụ nữ và một nền kinh tế quay cuồng với các lệnh trừng phạt.
Các nhà phân tích nhận định, các cuộc biểu tình chống chính phủ được cho là sẽ không gây ra mối đe dọa ngay lập tức đối với giới cầm quyền của Iran. Chính quyền nước này đã sử dụng lực lượng an ninh để dập tắt hết cuộc biểu tình này đến cuộc biểu tình khác trong những năm gần đây, các nhà phân tích cho biết.
Nhưng các cuộc biểu tình rõ ràng đã khiến các nhà chức trách lo lắng. Phụ nữ, những người đóng một vai trò nổi bật, đã thách thức quy tắc ăn mặc của người Hồi giáo của đất nước này. Họ vẫy tay và đốt mạng che mặt của mình.
Một số cô gái đã công khai cắt tóc khi đám đông giận dữ kêu gọi Lãnh tụ tối cao Iran Ayatollah Ali Khamenei thoái vị.
Lằn ranh đỏ
Cảnh sát trưởng Iran Hossein Ashtari đã dùng những lời lẽ cứng rắn trong nỗ lực ngăn chặn các cuộc biểu tình.
"An ninh nhân dân là lằn ranh đỏ của chúng tôi", ông nói với đài truyền hình nhà nước. "Những kẻ tham gia phá hoại và gây mất an ninh dựa trên chỉ thị từ bên ngoài nên hiểu rằng họ sẽ bị xử lý thẳng tay".
Thông điệp của quân đội hôm thứ Sáu, được coi như một lời cảnh báo đối với những người biểu tình, có đoạn: "Những hành động tuyệt vọng này là một phần trong chiến lược xấu xa của kẻ thù nhằm làm suy yếu chế độ Hồi giáo".
Quân đội Iran cho biết, họ sẽ "đối đầu với nhiều âm mưu khác nhau của kẻ thù nhằm đảm bảo an ninh và bình yên cho những người dân đang bị hành hung vô cớ".
Bộ trưởng Tình báo Mahmoud Alavi hôm thứ Sáu cũng cảnh báo "những người theo chủ nghĩa nổi loạn" rằng "giấc mơ đánh bại các giá trị tôn giáo và những thành tựu to lớn của cuộc cách mạng sẽ không bao giờ thành hiện thực", theo trang web AsrIran.
Tổng thống Ebrahim Raisi cho biết, các cuộc biểu tình ủng hộ chính phủ hôm thứ Sáu đã cho thấy sức mạnh của Cộng hòa Hồi giáo, đồng thời nói thêm rằng tình trạng hỗn loạn là không thể dung thứ.
"Sự hiện diện của người dân (trong các cuộc tuần hành) ngày hôm nay, là sức mạnh và danh dự của Cộng hòa Hồi giáo", ông Raisi, đối mặt với các cuộc biểu tình lớn nhất kể từ năm 2019, nói trên truyền hình trực tiếp sau khi trở về từ New York, nơi ông tham dự Đại hội đồng Liên Hợp Quốc.
Tổng thư ký Liên Hợp Quốc Antonio Guterres đã gặp ông Raisi tại New York vào hôm thứ Năm (22/9) và nêu ra các vấn đề nhân quyền, một phát ngôn viên của Liên Hợp Quốc cho biết.
Người phát ngôn Stephane Dujarric nói với các phóng viên rằng "Liên Hợp Quốc lo ngại" về các báo cáo về các cuộc biểu tình ôn hòa với việc sử dụng vũ lực quá mức dẫn đến hàng chục người chết và bị thương".
Tấn công mạng
Tổ chức nhân quyền Hengaw cho biết, một cuộc tổng tấn công đã được tổ chức vào thứ Sáu ở Oshnavieh, Javanroud, Sardasht và các thị trấn khác ở phía tây bắc nước này, nơi có nhiều người trong số 10 triệu người Kurd ở Iran đang sinh sống.
Dịch vụ giám sát Internet NetBlocks và các cư dân cho biết, quyền truy cập đã bị hạn chế đối với Instagram - nền tảng truyền thông xã hội duy nhất mà Iran cho phép người dân nước này sử dụng, lên đến hàng triệu người dùng. Bên cạnh đó, một số mạng điện thoại di động đã bị ngắt.
NetBlocks cho biết, Internet di động đã bị gián đoạn lần thứ ba ở Iran.
Các tài khoản Twitter liên kết với "những kẻ tấn công mạng" ẩn danh đã lên tiếng ủng hộ các cuộc biểu tình và cho biết, họ đã tấn công 100 trang web của Iran, trong đó có một số trang web của chính phủ.
Các trang web của ngân hàng trung ương, Lãnh tụ tối cao Ayatollah Ali Khamenei và một số hãng thông tấn trực thuộc nhà nước đã bị gián đoạn trong những ngày gần đây.
Các nhà cầm quyền giáo sĩ của Iran lo ngại sự hồi sinh của các cuộc biểu tình nổ ra vào năm 2019 do giá xăng tăng. Đây cũng là sự kiện đẫm máu nhất trong lịch sử của Cộng hòa Hồi giáo. Tờ Reuters đưa tin, 1.500 người đã thiệt mạng trong sự kiện này.
Các nhóm nhân quyền như Hengaw và HRANA, luật sư và những người sử dụng mạng xã hội cho biết, lực lượng an ninh Iran đã bắt giữ trên diện rộng các sinh viên và nhà hoạt động tại nhà riêng của họ trong một nỗ lực rõ ràng nhằm kiềm chế các cuộc biểu tình.
Ông Majid Tavakoli, một thủ lĩnh sinh viên trở thành nhà hoạt động nhân quyền, đã bị giam giữ cả đêm, anh trai ông Mohsen cho biết.
"Họ đột kích vào nhà và bắt giữ Majid khi anh ấy đang ngủ ... Chúng tôi không thể làm gì được. Xin hãy loan tin", ông Mohsen Tavakoli đã đăng tải trên Twitter.
Lam Giang
