Hôm 16/11, liên doanh điện hạt nhân TerraPower do Bill Gates thành lập đã thông báo lựa chọn một thị trấn khai thác than ở Wyoming làm địa điểm để xây dựng một nhà máy hạt nhân thử nghiệm trị giá 4 tỷ USD, với sự tài trợ một phần từ chính phủ Hoa Kỳ.
Cùng với công ty GE Hitachi Nuclear Energy, TerraPower đã chọn Kemmerer, một thị trấn xa xôi ở phía tây Wyoming để xây dựng nhà máy Natrium “theo một quy trình đánh giá sâu rộng và các cuộc họp với các thành viên cộng đồng và các nhà lãnh đạo,” theo một tuyên bố trên trang web của công ty. Các yếu tố để lựa chọn Kemmerer bao gồm các đặc điểm vật lý, cơ sở hạ tầng và khả năng của địa điểm để có được giấy phép từ Ủy ban Điều tiết Hạt nhân của Mỹ.
Lò phản ứng thử nghiệm Natrium 345 megawatt, dự kiến khai trương vào năm 2028, về cơ bản sẽ thay thế nhà máy than Naughton thuộc sở hữu của Warren Buffett. Dự kiến nhà máy này sẽ đóng cửa vào năm 2025. Việc xây dựng nhà máy hạt nhân tiên tiến mới dự kiến sẽ cung cấp việc làm cho khoảng 2.000 người với 250 nhân viên cần thiết để hỗ trợ các hoạt động hàng ngày.
Thị trưởng của Kemmerer là ông Bill Thek cho biết: “Thay mặt cho Kemmerer và các cộng đồng xung quanh, chúng tôi rất hân hoan và vui mừng được tổ chức dự án thử nghiệm Natrium. Điều này thật tốt cho Kemmerer và thật tuyệt cho Wyoming”.
Khoảng một nửa số vốn tài trợ cho dự án - 1,9 tỷ USD - sẽ do chính phủ Hoa Kỳ đầu tư, như một phần của dự luật cơ sở hạ tầng của Tổng thống Dân chủ Mỹ Joe Biden đã được ký gần đây với sự ủng hộ của lưỡng đảng. Cùng với nhà máy Natrium, các lò phản ứng hạt nhân tiên tiến khác đang được chính phủ Mỹ hỗ trợ. Bộ Năng lượng nước này có kế hoạch đầu tư 3,2 tỷ USD vào các dự án như vậy trong thời gian 7 năm tới.
Chủ tịch và giám đốc điều hành của TerraPower là ông Chris Levesque nói với các phóng viên rằng: “Đó là một khoản trợ cấp rất quan trọng của chính phủ. Điều này là cần thiết bởi vì chính phủ Hoa Kỳ và ngành công nghiệp hạt nhân của Hoa Kỳ đang tụt hậu”.
Các lò phản ứng hạt nhân tiên tiến có kích thước nhỏ hơn so với các lò phản ứng truyền thống và có thể được xây dựng ở các địa điểm xa xôi. Lò phản ứng Natrium có một lò phản ứng nhanh làm mát bằng natri công suất 345 megawatt, với hệ thống lưu trữ năng lượng dựa trên muối nóng chảy chứ không phải nước như được sử dụng trong các lò phản ứng hiện nay. Nhà máy sẽ có khả năng cung cấp điện cho 250.000 ngôi nhà, và khi cần, lò phản ứng có thể được tăng lên 500 megawatt, đủ điện cho gần 400.000 ngôi nhà.
Khi nhà máy thử nghiệm bắt đầu hoạt động thành công, ông Gates cho biết, mô hình này có thể nhanh chóng được mở rộng hoặc nhân rộng ở những nơi khác.
Trong một tuyên bố, Bộ trưởng Năng lượng Mỹ là bà Jennifer Granholm cho biết: “Các cộng đồng năng lượng đã cung cấp năng lượng cho chúng ta trong nhiều thế hệ có cơ hội thực sự để cung cấp năng lượng sạch cho tương lai của chúng ta thông qua các dự án giống như dự án này, cung cấp việc làm được trả lương cao và mở ra làn sóng công nghệ hạt nhân tiếp theo”.
Lò phản ứng Natrium được cung cấp nhiên liệu bởi uranium được làm giàu tới 20%. Đây là mức cao hơn nhiều so với yêu cầu ngày nay. Những người phê bình công nghệ này cho rằng, nó có thể là mục tiêu hấp dẫn đối với các binh đoàn đang tìm cách chế tạo vũ khí hạt nhân thô sơ.
Trong khi TerraPower tuyên bố Natrium sẽ cung cấp “hiệu suất nhiên liệu gấp 4 lần so với các lò phản ứng nước nhẹ”, một báo cáo (pdf) của Liên minh các nhà khoa học quan tâm cho biết: “Rất ít bằng chứng hỗ trợ tuyên bố rằng NLWR sẽ an toàn hơn đáng kể so với LWR ngày nay”. NLWR là từ viết tắt cho Non-Light-Water Nuclear Reactors, dùng để chỉ Lò phản ứng hạt nhân không nước nhẹ.
Bản báo có cho thấy: “Tuyên bố rằng bất kỳ hệ thống lò phản ứng hạt nhân nào có thể ‘đốt cháy’ hoặc ‘tiêu thụ’ chất thải hạt nhân là một sự đơn giản hóa sai lệch. Báo cáo cho biết, các lò phản ứng chỉ có thể sử dụng một phần nhỏ nhiên liệu hạt nhân đã qua sử dụng làm nhiên liệu mới, và việc tách phần đó ra sẽ làm tăng nguy cơ phổ biến hạt nhân và khủng bố”.
Ban đầu, ông Gates đã chọn Bắc Kinh để thiết lập lò phản ứng thử nghiệm thông qua quan hệ đối tác với Tập đoàn Hạt nhân Quốc gia Trung Quốc thuộc sở hữu nhà nước của Đảng Cộng sản Trung Quốc. Tuy nhiên, chính quyền cựu Tổng thống Hoa Kỳ Donald Trump đã hạn chế các thỏa thuận hạt nhân với Trung Quốc, buộc TerraPower phải chọn một đối tác và địa điểm mới.
